Israël verliest wereldwijd de strijd voor de publieke opinie, behalve in de VS. Hoe Amerikaanse media en politiek gedaan krijgen dat de gemiddelde Amerikaan zo anders denkt over Israël dan de rest van de wereld legt de documentaire ‘Occupation of the American Mind’ uit. Een instructieve kijk in moderne propagandatechnieken.

De documentaire Occupation of the American Mind – Israel’s Public Relations War in the United States verscheen reeds in 2016, maar blijft nog onder de radar, onterecht, want dit is een van de belangrijkste politieke documentaires van het ogenblik.

De film werd geregisseerd en geproduced door Amerikaanse filmmakers Loretta Alper, Jeremy Earp, Sut Jhally en Jason Young. Ze hebben allen reeds meerdere documentaire films en boeken op hun naam staan. Roger Waters, oprichter van Pink Floyd, sprak de commentaren in.

Israël, de VS en de rest

De film vertrekt van een nuchtere vaststelling. De steun van de publieke opinie voor Israël en voor de bezetting van Palestina verschilt enorm tussen de VS (en de Joodse bevolking van Israël zelf) en de rest van de wereld. Zelfs in de EU, waar de regeringen nog altijd zeer getrouw de lijn van de Amerikaanse regering volgen, heeft Israël de strijd voor de publieke opinie verloren. Dat betekent daarom nog niet dat in de EU betogingen tegen de bezetting grote menigtes trekken. Eerder is de houding van veel Europeanen er een van apathie geworden. Israël is daar voorlopig tevreden mee, maar beseft dat dit op lange termijn onhoudbaar is, vooral omdat de steun voor de boycotactie BDS traag maar onverminderd groeit.

Totaal anders ligt dat voor de VS. Als puntje bij paaltje komt is het immers alleen de grootste supermacht ter wereld die Israël de hand boven het hoofd houdt en het land financieel/economisch/militair ondersteunt. De steun van de bondgenoten van de VS (Canada, de EU, Australië…) is grotendeels opportunistisch, een kwestie van machtsoverwegingen en eigenbelang. Anders ligt dat in de VS. Daar is de steun ook ideologisch. Israël heeft de volledige steun van de Amerikaanse politieke en economische elite nodig en kan dat alleen zo houden als de Amerikaanse publieke opinie daar achter staat.

De pro-zionistische campagne voor Israël komt in de VS neer op het toepassen van klassieke reclametechnieken voor consumptieartikelen op een politiek probleem.

Daarom dat Israël alle middelen inzet om de publieke opinie in de VS voor zich te winnen. Zoals een commentator in de documentaire zegt kunnen ze dat niet met de beelden en de feiten. Daarom het belang van omkadering (framing), als je de feiten niet kan ontkennen, moet je de interpretatie van die feiten regisseren.

Libanon 1982 wordt een keerpunt

Na de Zesdaagse Oorlog van 1967 kon Israël nog jarenlang voluit profiteren van zijn imago van kleine, democratische underdog omsingeld door vijanden die alleen op zijn vernietiging uit zijn. Dat veranderde compleet na de invasie van buurland Libanon in 1982. “We worden nu gezien als de bullebak van de buurt die iedereen terroriseert”. Dat werd het probleem, niet het feit dat Israël de bullebak is, maar dat het land zo wordt gepercipieerd.

Vanaf dan zijn Israëlische diplomaten en Amerikaanse zionisten gaan samenzitten met experts van de reclame-industrie. Het Amerikaanse publiek is al langer de meest door publiciteit gebombardeerde bevolking ter wereld. Wat deze mensen toen bespraken kwam neer op het toepassen van klassieke reclametechnieken voor consumptieartikelen op een politiek probleem.

In de documentaire komen commentatoren aan bod en worden talloze voorbeelden getoond van de manier waarop Israël sindsdien zijn hasbara (Hebreeuws voor propaganda) toepast. Onder die commentatoren usual suspects als Noam Chomsky en Norman Finkelstein, maar ook veel hier minder bekende namen, die heel wat te vertellen hebben.

In de eigen rapporten en analyses tonen de hasbara-propagandisten zich overigens als zeer realistische inschatters van de werkelijkheid. Zij weten wel degelijk goed wat er echt gebeurt en hoe dat overkomt. Daarom de noodzaak de framing te regisseren. Een van de vele regeltjes: probeer nooit de feiten te ontkennen, begin altijd met sympathie uit te drukken met elk menselijk slachtoffer, benadruk vervolgens dat ook aan jouw kant kindjes omkomen en sluit af met de bedenking dat een land zich nu eenmaal moet verdedigen.

Ook heel belangrijk is de tijdsregie van de gebeurtenissen. Zorg er steeds voor dat elk incident, elk bombardement, elke huisvernietiging verbonden wordt met een ‘oorzaak’ die er aan voorafging: een raket van Hamas, een bomaanslag, een aanval op een soldaat. Vermijd daarbij elk gebruik van de woorden ‘bezetting’, ‘nederzettingen’, ‘blokkade’, ‘soldaten’ enzovoort. Zorg er tegelijk voor dat de tijdsregie niet verder terug gaat dan juist dat, alles wat er net aan voorafging.

Herhaal voortdurend de termen ‘veiligheid’ en ’terroristische dreiging’. En vooral, isoleer het Palestijns verzet tegen de bezetting volledig van zijn context. Maak er een verhaal van waarin fanatieke blinde haters uit zijn op dood en vernietiging, zomaar, zonder aanleiding.

De interviews in de documentaire zijn informerend, veel sprekender zijn echter de beeldfragmenten, vooral dan van interviews met Amerikaanse sterjournalisten. Zo zie je hoe sterjournalisten, die van zichzelf denken dat ze goed geïnformeerd zijn en ‘onthecht’ van elke betrokkenheid bij het conflict, door hun inleiding op vragen, de vraagstelling zelf, de onderbrekingen telkens weer het standpunt van Israël innemen.

De documentaire is vooral bedoeld voor een Amerikaans publiek. De Amerikaanse media worden alleen vergeleken met de Britse. Daarbij komen BBC en de Guardian aan bod als media die wel kritische vragen stellen. Dat klopt zeker als men ze vergelijkt met de Amerikaanse media, maar ook niet meer dan dat. De redactionele vooringenomenheid van de BBC ten voordele van Israël gaat al tientallen jaren mee.

De mensen en organisaties achter de hasbara kunnen voorlopig zeer tevreden zijn. De Amerikaanse publieke opinie is nog steeds overweldigend positief over Israël. Dat ze daarmee zwaar afwijken van de wereldopinie weten ze niet. Amerikaanse politici eten uit hun hand, ze krijgen dan ook ruime financiële steun voor hun verkiezingscampagnes. Dit kan wat hen betreft dus onbeperkt blijven doorgaan, net als de bezetting zelf.

De jeugd haakt af

Toch zijn er kapers op de kust. Bij Amerikaanse jongeren in het algemeen en op universiteitscampussen in het bijzonder is Israël de strijd aan het verliezen. Die evolutie is ’tragisch’ omdat de hasbara daar voorlopig geen antwoord op weet. Dat heeft alles te maken met de opkomst van de sociale media en de achteruitgang van de mainstream media als primaire en exclusieve informatiebron.

Het propagandamodel is compleet verweven met de dominantie van de mainstream media als uniek informatiekanaal van de bevolking. Dat jongeren nu massaal afhaken en openlijk achter de boycotactie BDS gaan staan heeft daar alles mee te maken. Het is niet dat zij de framing van de media doorzien, zij kijken er gewoon niet naar, zij lezen de grote kranten niet, zij luisteren niet naar de grote radiostations.

Een bijkomend probleem is dat de zionistische Israëllobby in de VS niet de steun heeft van de meerderheid van Joods-Amerikanen (en hen in feite nooit heeft vertegenwoordigd). Joods-Amerikanen zijn immers overwegend ‘liberal’, tegen de bezetting en de kolonisatie, ook tegen het principe van het zionisme dat elke Jood ter wereld welkom heet in Israël maar niet de oorspronkelijke bewoners. Dat maakt van hen daarom geen medestanders van Hamas.

Deze documentaire richt zich vooral naar het Amerikaanse publiek, maar is zeker ook hier interessant, zelfs voor een reeds overtuigd publiek. De kijker kan met wat zij/hij hier uit leert beter de debattechnieken van zionisten ontrafelen en weerleggen.

Een tip: beantwoord elke vraag “Wat zou jij doen als je wordt gebombardeerd door raketten van Hamas?” gewoon met de vraag “Wat zou jij doen als je land al vijftig jaar wordt gestolen en bezet?” Nog veel meer in deze boeiende documentaire. Je kan de dvd aankopen en gratis vertonen aan een publiek van maximum 250 personen.

Deze recensie komt er na een vertoning van de documentaire in Brussel op 19 september. De Brusselse Ciné-Club des Libertés vertoont regelmatig sociale en politieke documentaires en fictiefilms in de Cinéma Vendôme en de Cinéma Aventure. Ze worden altijd vertoond met Franse ondertitels, soms ook met Nederlandse ondertitels (best checken op de website). Bij niet-Engelse gesprekken of commentaren staan op het origineel meestal Engelse ondertitels. Eenmaal per maand is er een gratis screening.

• Kort interview met Roger Waters over de film (DemocracyNow!)
• Uitgebreid interview met Roger Waters (TheRealNews)
• Website van de film

Trailer: