“Vanaf 2017 zal 1 op 5 gepensioneerden gemiddeld 100 euro per maand verliezen”. Het is één van de uitspraken van Rudy De Leeuw, voorzitter van de socialistische vakbond ABVV, tijdens zijn voorstelling van de Sociaal-Economische Barometer 2017. De afbraak van het sociaal contract is al jaren bezig, ook onder vorige regeringen. Maar deze regering onderscheidt zich door de radicale versnelling van dat proces.
Voor het negende jaar op rij stelt het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV) zijn Sociaal-Economische Barometer 2017 voor. Voorzitter Rudy De Leeuw wijst in de editie van 2017 op een nieuw element. “Naast een overzicht en analyse van talrijke indicatoren, rapporten, analyses van overheidsbronnen, internationale instellingen, media en van eigen onderzoek hebben wij in de Barometer van dit jaar het persoonlijke verhaal van één mens verweven. Achter statistieken zitten immers mensen, dat wordt al te vaak vergeten. Er zijn duizenden verhalen. Het verhaal van de 24-jarige Leila hebben we uitgekozen als typerend. Haar verhaal gidst ons door deze barometer en maakt de tabellen en de cijfers reëel.”
België doet het helemaal niet goed in de Eurozone1. “België is de tweede slechtste in de rij qua economische groei”. De openbare investeringen staan op een historisch laagtepunt met slechts 2,3 procent van het bruto nationaal product. De federale regering pocht graag met cijfers over nieuw gecreëerde werkgelegenheid. De Leeuw ziet echter een andere realiteit achter deze cijfers.
“Nieuwe werkgelegenheid?”
“Wanneer de regering het heeft over 100.000 nieuwe banen, blijkt dat samengeteld maar te staan voor 68.000 voltijdse banen. Reken daar bij dat de lonen een indexaanpassing hebben overgeslagen (een ‘indexsprong’). Bovendien blijkt het om nieuw werk te gaan dat uit laagbetaald werk bestaat in slechte arbeidsomstandigheden, tijdelijk werk, deeltijds werk opgelegd aan mensen die voltijds werk zouden willen werken, slechte arbeidscontracten. “ Die nieuwe banen zijn nauwelijks genoeg om de werkgelegenheid op hetzelfde peil te houden. Er komt in werkelijkheid dus geen werkgelegenheid bij.
“Het overgrote deel van de sociale uitkeringen ligt onder de officiële armoedegrens. Het aantal leefloners stijgt enorm sinds deze regering aan de macht is.” De Barometer haalt onder meer de schrijnende evolutie uit in de rust- en verzorginsinstellingen (RVT). Meer en meer oudere mensen komen niet toe met hun pensioen om de kosten voor hun zorg te betalen.
In schril contrast daar mee doet het rijkste segment van de bevolking het beter dan ooit. De spreekwoordelijke één procent rijksten bezit 12 procent van al het vermogen. In tegenstelling tot het discours van de federale ministers worden in België wel degelijk minder belastingen geïnd dan het gemiddelde van de OESO-landen2. Ondertussen daalt de koopkracht van de gewone mensen achteruit.
De Leeuw wijst tussendoor ook op een terugkerende begripsverwarring : “De Nationale Bank stelt regelmatig dat het goed gaat omdat het ‘beschikbaar inkomen’ stijgt. Ze voegt daarvoor echter de lonen samen met de winsten uit kapitaal zonder onderscheid tussen beide.” Dat zegt niets over hoe dat verdeeld wordt over de maatschappij.
Werkbaar werk werkt alleen voor werkgever
De Leeuw haalt een aantal voorbeelden aan om te illustreren wat die cijfers concreet betekenen: “Treinbestuurders en buschauffeurs werken elke dag, weekends en feestdagen met telkens andere uren. Bagagehandelaars verzetten tonnen valiezen elke dag. Wanneer men dan stelt dat zij totaal samengeteld x aantal jaren ‘ziekteverlof’ hebben genomen, vergeet men er wel bij dat die ziekteperiodes een gevolg zijn van de enorme werkdruk, die almaar toeneemt. Mensen kiezen er niet voor om met een kapotte rug thuis te zitten. Die jaren dan aftrekken van hun pensioenrechten is onaanvaardbaar. Dat is immers het gevolg van het werk dat ze alle dagen moeten verzetten.” Eveneens in fel contrast met de lonen stijgen de inkomsten uit dividenden3sinds 2014 terug.
Uit een eigen enquête die binnenkort volledig wordt gepubliceerd stelt het ABVV tevens vat dat de flexibiliteit (het ‘werkbaar werk’) van deze regering in werkelijkheid voor het overgrote deel wordt opgelegd door de werkgever. “Slechts 10,20 procent van het flexibel werk is er omdat de werkgever daar zelf om heeft gevraagd. Ondertussen lijden steeds meer mensen onder stress, slapeloosheid, burn-out, depressies, maagproblemen, spier- en gewrichtspijnen…”
“Eén op vijf gepensioneerden zal vanaf 2019 gemiddeld 100 euro per maand inleveren. Dat zijn dan in hoofdzaak de kleine pensioenen. Iemand die vanaf zijn zestiende is gaan werken zal een pensioen krijgen gebaseerd op zijn ‘minste jaren’ in het begin van zijn loopbaan, niet op zijn beste jaren net voor hij/zij stopt met werken.”
“Het is niet ik die dat zeg maar ernstige wetenschappelijke rapporten dat vandaag een man gemiddeld tot zijn 64 jaar een goede gezondheid heeft, een vrouw 65. Wie na zijn 50ste nog zwaar werk doet, verslijt zijn gezondheid anderhalf jaar per nog gewerkt jaar.”
“Het ABVV beperkt zich niet tot kritiek maar heeft een aantal voorstellen voor een ander beleid, zoals het principe dat iedere euro op dezelfde manier fiscaal moet worden behandeld, een radicale aanpak van sociale dumping (zie ons recent dossier over de misbruiken in de transportsector), menswaardige minimumlonen en minimumuitkeringen, collectieve arbeidsduurvermindering…”
1 Dit zijn de 19 EU-lidstaten die de euro als gemeenschappelijke munt gebruiken: België, Cyprus, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Slovakije, Slovenië en Spanje.
2 De Organisatie voor Economische Samenwerking (OESO) brengt sinds 1960 de meer welvarende economieën samen. Het zijn Australië, Oostenrijk, België, Canada, Chili, Tsjechische Republiek, Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Hongarije, IJsland, Ierland, Israël, Italië, Japan, Zuid-Korea, Letland, Luxemburg, Mexico, Nederland, Nieuw Zeeland, Noorwegen, Polen, Portugal, Slovakije, Slovenië, Spanje, Zweden, Zwitserland, Groot-Brittannië, Verenigde Staten.
3 Een ‘dividend’ (letterlijk een ‘gedeelte’) is een deel van de winst die bedrijven elk jaar uitbetalen aan hun aandeelhouders.