De VN-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten heeft een brief gezonden naar 150 buitenlandse en Israëlische bedrijven, omdat zij actief zijn in de illegale Israëlische koloniale nederzettingen in bezet Palestina. Hun commerciële activiteiten zijn overtredingen van het internationaal recht en van meerdere VN-Resoluties.

VN-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten Zeid Ra’ad AL Hussein heeft een brief verzonden naar 150 bedrijven, die actief zijn in de koloniale nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem. Daarin wijst hij erop dat hun commerciële activiteiten een schending zijn van “het internationaal recht en in strijd met VN-resoluties”. Daarom eist hij van de betrokken bedrijven verklaringen om zich hiervoor te verantwoorden.

Een aantal van die bedrijven heeft reeds geantwoord met te stellen dat ze hun lopende contracten niet zullen vernieuwen of geen nieuwe contracten zullen afsluiten. Vertegenwoordigers van de regering in Israël noemen dit een zorgwekkende evolutie. “Dit kan een sneeuwbaleffect hebben”.

Dertig van de geviseerde 150 bedrijven zijn Amerikaans zoals Caterpillar, Priceline.com, TripAdvisor en Airbnb. Een veertigtal zijn hoofdzakelijk Duitse, Zuid-Koreaanse en Noorse bedrijven. Ongeveer de helft van de bedrijven op de lijst zijn Israëlische bedrijven waaronder het farmabedrijf Teva, de nationale telefoonmaatschappij Bezeq, het busbedrijf Egged, de nationale watermaatschappij Mekorot, de twee grootste banken van Israël Hapoalim en Leumi, het bedrijf voor militaire technologie Elbit Sytems (met een vestiging in Oudenaarde), Coca-Cola Israël, de Israël Discount Bank en Netafim, een bedrijf gespecialiseerd in irrigatietechnologie voor de landbouw.

Volgens Omar Barghouti, mede-oprichter van de BDS-beweging (Boycot-Divestment-Sanctions) is dit een allereerste concrete stap die de VN zet tegen de vijftigjarige bezetting van Palestina en de toenemende apartheid in Israël zelf. Hoe waardevol dit initiatief werkelijk is, zal afhangen van de ernst waarmee de VN hiermee doorgaat. “Het opstellen van een database van bedrijven die medeplichtig zijn aan schendingen van de mensenrechten door Israël kan het begin inluiden van het stoppen van de criminele straffeloosheid van Israël.”

Het opstellen van deze database is een gevolg van de beslissing van de VN-Raad voor Mensenrechten in maart 2016 om bedrijven die actief zijn op de bezette Palestijnse gebieden zoals de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de door Israël bezette Syrische Golanhoogte.

In hoeverre deze actie van de VN-Hoge Commissaris concrete gevolgen gaat hebben valt nog af te wachten. Alle EU-lidstaten hebben zich onthouden bij de stemming over de creatie van deze lijst.

EU-Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken Federica Mogherini heeft recent nog verklaard dat het maken van een onderscheid tussen export uit Israël zelf en uit de bezette gebieden praktisch niet mogelijk zou zijn omdat Israël in zijn etikettering, adresvermeldingen en barcodes dat onderscheid niet maakt.

De uiteindelijke goedkeuring van de lijst leidde tot zware kritiek tegen eerste minister Benjamin Netanyahu. Voormalig minister van buitenlandse zaken Tzipi Livni verklaarde niet verrast te zijn door de beslissing zelf, maar noemde het een “diplomatieke katastrofe” dat de dichtste bondgenoten van Israël zich onthouden hebben in plaats van tegen te stemmen.

De VS heeft laten weten dat het openbaar maken van de lijst zal leiden tot het verlaten van de VN-Raad voor de Mensenrechten en gevolgen zal hebben voor de financiële dotatie van de VS voor de VN-instellingen.

Ondanks de nog steeds zeer bescheiden actie van de VN ziet de BDS-beweging hierin een belangrijke eerste symbolische stap. “Zo is het tegen Zuid-Afrika ook begonnen.”

• Times of Israel: 150 companies said to get letters from UN threatening to add them to blacklist
• Times of Israel: UN approves blacklist of companies profiting from settlements
• Haaretz: UN Sent Warning Letter to 150 Companies for Doing Business in Israeli Settlements
• BDS-Movement: UN Takes First Concrete Step To Hold Israel Accountable For Violating Palestinian Human Rights