Twee Hondurese strijders voor de mensenrechten reizen door Europa om te informeren over de realiteit in hun land en solidariteitsbanden te smeden met hun strijd voor sociale en economische rechten en tegen de repressie. DeWereldMorgen.be sprak met hen. “Honduras is een militaire dictatuur, dankzij de VS en de EU”

Martin Fernandez Guzman is medeoprichter van de Movimiento Amplio Por La Dignidad y La Justicia (brede beweging voor waardigheid en rechtvaardigheid), een organisatie die strijdt tegen de onstrafbaarheid van politie en leger. Samen met Carlos Leonel George werkt hij tevens voor het Plataforma del Movimiento Social Popular de Honduras (PMSPH – Platform van de sociale volksbeweging van Honduras), dat een zestigtal organisaties coördineert.

Een van de bekendste leiders van dat platform is Berta Cáceres, die op 3 maart 2016 door twee huurmoordenaars werd afgemaakt in haar woning. Martin Fernandez Guzman en Carlos George zijn enkele van de Hondurese activisten die haar strijd verder zetten.

Onbekend Honduras

“Ik stel vast dat men in Europa nauwelijks iets weet over Honduras (zie achtergrondschets over Honduras onder dit interview). Daarom komen wij naar hier om de publieke opinie te informeren over wat hier werkelijk aan het gebeuren is. Wij werden zelf al meermaals met de dood bedreigd, per telefoon, per sms, via e-mail maar ook gewoon in ons gezicht, door politiemensen die geen enkele moeite doen om hun identiteit te verbergen. Het enige dat ons enigszins beschermt zijn onze vrienden in de strijd en internationale druk.”

“Na de frauduleuze herverkiezing van Juan Orlando Hernández op 28 januari 2018 ben ik twee maand het land uit gevlucht”, zegt Martin”, ik ga na deze reis terug, naar de regio waar ik vandaan kom, aan de Atlantische kust. De eerste 90 dagen na de beëdiging van de president zijn er reeds 40 nieuwe politieke moorden gepleegd, onder meer tegen mensen die zich blijven uitspreken tegen de verkiezingsfraude. Het bureau van de VN in (de hoofdstad) Tegucigalpa heeft verklaard dat minstens 23 daarvan werden gepleegd door het leger of de politie. Zelf hebben wij reeds bewijzen verzameld van 38 van deze moordaanslagen. Meer dan 300 activisten zitten in de gevangenis onder erbarmelijke omstandigheden, waar ze worden gefolterd om ‘bekentenissen’ af te leggen.”

“In Honduras zijn de regering, de economische elite, de leiding van leger en politie en de drugsmaffia één organisch geheel, dat zichzelf met alle beschikbare middelen in stand houdt. De repressie, de folteringen, de moorden worden op het hoogste niveau bevolen. Er heerst totale straffeloosheid voor de daders. De echte bevelvoerders worden nooit vervolgd. Alleen in de zaak van Berta Cáceres wordt onder zware internationale druk een onderzoek gedaan. Alleen de uitvoerders van de moord worden vervolgd, niet hun bevelvoerders.”

Dagelijkse dreiging

“Wij leven dagelijks in de meest extreme onzekerheid over ons leven. Wat wij doen is echter fundamenteel. Het recht om onze velden te bewerken stellen wij tegenover de plannen van de elite om onze bossen leeg te kappen voor de export van tropisch hardhout. De regering staat vergunningen toe voor mijnbouw waar onze dorpen en velden liggen en drijft de bewoners uit zonder enige schijn van wettelijkheid. De regering wil nu ook buitenlandse toeristen aantrekken aan de Atlantische kust met zware infrastructuurwerken, waarvoor de plaatselijke kustbewoners uitgedreven worden.”

“Men beseft hier in Europa niet dat deze repressie wordt mogelijk gemaakt door de passieve houding van de EU en de EU-lidstaten en door de actieve steun van de VS aan het regime. Dit regime spendeert meer aan bewapening van leger en politie voor repressie dan aan onderwijs en gezondheidszorg.”

“De VS gedragen zich hier als een koloniale mogendheid. Toen de protesten tegen de fraude bij de verkiezingen nog volop bezig waren riep een handelsattaché van de VS-ambassade hier uit dat alle hertellingen moesten worden stopgezet ‘omdat het resultaat vastlag’, zonder enig overleg. De twee observatiemissies bij de verkiezingen van de Organisatie van Amerikaanse Staten en van de EU hadden tot dan de gang van zaken streng veroordeeld. Zij bevestigden in hn rapporten de fraude. Kort na de verklaring van de VS gaven ze een zeer zwakke uitleg om de verkiezing van Hernández toch goed te keuren.”

“Wij hebben reeds Noorwegen en Duitsland bezocht, waar we organisaties, instellingen en parlementsleden hebben gesproken. In Brussel hebben we de komende dagen contacten met onder meer de Office for the Prevention of Torture, met Amnesty International, met ngo’s en met Belgische en Europese parlementsleden. Daarna reizen we nog naar Spanje en Ierland. We hebben ook al met enkele financiële organisaties gesproken om hen uit te leggen welk geweld wordt gebruikt om hun investeringen in Honduras veilig te stellen.”

David Castillo

“De Hondurese zakenman David Castillo is de echte opdrachtgever voor de moord op Berta Cáceres. Hij reist hier in Europa vrij rond om investeerders te zoeken voor zijn projecten met zonne-energie, die niet bedoeld zijn voor de eigen bevolking.”

“Onze kracht is onze mobilisatie. Die is grotendeels spontaan ontstaan, buiten de media om die in Honduras volledig in handen zijn van de elite. Dit gaat om veel meer dan om de strijd tegen corruptie en repressie, dit gaat over democratie. Op dit ogenblik is Honduras in feite een militaire dictatuur, dankzij de steun aan het regime van de EU en de VS.”

“De mensen moeten weten wat in hun naam in ons land gebeurt. Een deel van de welvaart hier is gebouwd op de uitbuiting van de mensen in die verre landen, zoals Honduras. In Latijns-Amerika krijgen we al veel steun van organisaties in vele landen. Wat wij willen bekomen met ons bezoek aan Europa is bewustwording en het bekomen van solidariteitsbanden om onze beweging te beschermen.”

Historische schets van Honduras

Met 9 miljoen inwoners is Honduras, tussen buurlanden Guatemala, El Salvador en Nicaragua, een van de kleine landen van Latijns-Amerika. Hoewel, ‘klein’, het is nog altijd vier keer groter dan België. Ongeveer 90 procent van de bevolking is ‘mestizo’, een mengelmoes van nazaten van Spaanse kolonisten en autochtone volkeren.

Ongeveer 7 procent identificeert zich nog als ‘pueblo originario’ (oorspronkelijk volk). Hoewel slechts 1 procent zich als wit-Europees identificeert maakt deze kleine minderheid de overgrote meerderheid uit van het politieke en economische bestel. Ongeveer 1 miljoen Hondurezen leven in het buitenland, hoofdzakelijk in de VS. Daarvan hebben ongeveer 400.000 geen geldige verblijfspapieren. Honduras is het meest ongelijke land van Latijns-Amerika.

Hoewel formeel democratisch sinds de onafhankelijkheid in 1821 werd het land altijd geregeerd door een feodale landelite. Sociale opstanden voor en na de Tweede Wereldoorlog brachten die elite er toe de schijn te ruilen voor een militaire dictatuur, die duurde van 1963 tot 1981. Ondanks regelmatige verkiezingen bleef het land stevig in de greep van de kleine elite die vooral leeft van de export van katoen en vee.

De laatste jaren probeert zij de economie te diversifiëren naar grootschalige landbouw, bosbouw en mijnbouw. De arme bevolking, die hoofdzakelijk van overlevingslandbouw moet leven, wordt daarvoor van hun velden verdreven met bloedige repressie, folteringen tijdens aanhouding, verdwijningen en moorden op de leiders van hun protestbewegingen. Is die elite eenstemmig over de noodzaak om de bevolking onder de knoet te houden, dan is ze daarentegen altijd zeer verdeeld geweest over het zich toeëigenen van de politieke macht.

Manuel Zelaya

In die labiele politieke status-quo leek heel even verandering komen toen Manuel Zelaya tot president werd verkozen op 27 januari 2006. Zijn verkiezingsprogramma was niet spectaculair sociaal, maar hij verraste de elite (waar hij zelf deel van uitmaakt) met een beleid waarbij hij zijn beloftes bleek na te komen. Bescheiden hervormingen van het landeigendomsrecht, investeringen in onderwijs en gezondheidszorg namen toe. Op 28 juni 2009 werd hij afgezet door een militaire staatsgreep, die alleen door de VS werd goedgekeurd “om de stabiliteit te herstellen”.

De eerste beslissingen van het nieuwe regime waren de onmiddellijke afschaffing van de sociale maatregelen van de afgezette president. Sindsdien is Honduras het meest gevaarlijke land ter wereld voor milieuactivisten, ook journalisten, vakbondsactivisten en leiders van landbouwersverenigingen worden met de regelmaat van de klok vermoord.

Of Martin Fernandez Guzman en Carlos Leonel George hun sociale strijd kunnen verderzetten hangt in grote mate af van de druk die vanuit de EU wordt uitgeoefend op het regime. Internationale druk maakt voor hen het verschil op leven en dood.