President Ecuador vlucht voor sociaal protest uit hoofdstad Quito

Na de afkondiging van harde besparingen op 3 oktober ondervindt president van Ecuador Lenín Moreno zwaar protest. Aanleiding is het intrekken van subsidies op brandstof en openbaar vervoer. De politie slaagt er ondanks harde repressie niet in die protesten te controleren. De president besliste daarom op 8 oktober de regering uit hoofdstad Quito te verhuizen naar de stad Guayaquil aan de kust.

Sinds hij op 24 mei 2017 werd verkozen tot president heeft Lenin Moreno een beleid gevoerd dat volledig ingaat tegen de beloften van zijn verkiezingscampagne. Twee jaar terug klonk hij nog heel anders.

Bij de eerste ronde van de presidentsverkiezingen op 19 februari 2017 haalde hij met de volle steun van president Rafael Correa 39,3 procent, in de tweede ronde op 2 april versloeg hij de rechtse tegenkandidaat Guillermo Lasso met 51,16 procent van de stemmen.

Moreno voerde campagne met de belofte het beleid van zijn voorganger Rafael Correa verder te zetten. Hij was reeds vice-president onder Correa van 2007 tot 2013. Het sociaal-economisch beleid van zijn voorganger was zeker niet perfect, maar zijn successen waren onmiskenbaar.

Een van de eerste politieke beslissingen van Correa – met volledige instemming van zijn vice-president Moreno – was een programma om de schuldenlast van zijn land aan het IMF en de Wereldbank af te bouwen.

Hij liet een grondwettelijk onderzoek uitvoeren naar de contracten voor die leningen en 3 miljard dollar van die schulden werden ongeldig verklaard, een vonnis waar het IMF en de Wereldbank zich bij neerlegden. Door te dreigen met internationale rechtszaken kon hij de overige nog uitstaande schuld met 60 procent verminderen.

Verkozen als erfgenaam van Correa

Tijdens de regeringsperiode van Correa (en vice-president Moreno) werd de levensstandaard van de gemiddelde Ecuadoraan aanzienlijk verbeterd. Armoede daalde in tien jaar tijd van 36,7 procent van de bevolking tot 22,5 procent. Na twintig jaar economische groei van 0,6 procent wist Correa een economische groei te realiseren van jaarlijks 3 procent. Het grootse deel van die groeiwinst werd gebruikt voor sociale programma’s.

Correa nam daarnaast ook een aantal andere belangrijke beslissingen. Hij liet de Amerikaanse militaire basis van Manta sluiten. Die basis werd sinds 1978 door de VS gebruikt zonder enige huur te betalen en zonder enige inspraak van de Ecuadoraanse overheid over wat er gebeurde.

Correa sloot de basis met een eenvoudig argument. De basis mocht blijven als Ecuador ook een gratis basis in Florida mocht openen. Daarnaast verplichtte hij de grote oliemaatschappijen om voortaan belastingen te betalen op hun winsten en tevens de door hen veroorzaakte vervuiling in de bodem te saneren op eigen kosten.

“Neen aan het pakket” (het pakket besparingsmaatregelen van Moreno). Foto: Twitter / lajornadamaya.mx

Na de zware aardbeving van 16 april 2016 vielen 650 doden en ontelbare gewonden. Het economisch verlies werd geschat op 3 procent van het bnp, waardoor het land in een economische recessie verzakte.

Desondanks bleef Correa populair bij een groot deel van de bevolking. Hij kon in 2017 echter niet langer meedingen omwille van het grondwettelijk verbod op een derde opeenvolgende mandaat.

Het is bij deze historische terugblik belangrijk te onderstrepen dat huidig president Moreno altijd volledig achter dit beleid heeft gestaan.

Hij won de verkiezingen van Moreno volledig op dit politiek platform met de steun van Correa en zijn partij, de Alianza PAIS (Patria Altiva i Soberana, de afkorting PAIS is het Spaanse woord voor ‘land, natie’).

Dramatische ommekeer

Latijns-Amerika heeft wel meer presidenten gekend die na hun verkiezing terugkwamen op hun electorale beloften. De ommezwaai van Moreno kort na zijn eedaflegging is echter zeer spectaculair. Hij haalde het IMF en de Wereldbank terug binnen.

Beide instellingen leggen opnieuw hun neoliberaal inleveringsprogramma op dat louter gericht is tegen sociale voorzieningen voor het armere deel van de bevolking. Hij besliste ook het politieke asiel van Julian Assange in te trekken in de ambassade in Londen, waarna hij hem uitleverde aan de Britse politie, met de gekende gevolgen.

Een poging om terug een Amerikaanse militaire basis toe te laten, mislukte voorlopig wegens te veel protest, ook in conservatieve middens. De VS stelde voor om zich te installeren op de Galapagos-eilanden (onderdeel van Ecuador), maar voorlopig houdt Moreno toch de boot af.

Neoliberale inleveringen lopen uit de hand

Op 3 oktober lanceerde Moreno een plan dat zware besparingen voorziet in grote delen van de overheid. Vooral de afschaffing van de subsidies voor brandstof, openbaar vervoer en bepaalde basisvoedingsmiddelen ontketende de eerste spontae straatprotesten. Die afschaffing was een specifieke eis van het IMF om een nieuwe lening toe te staan.

‘Weg slome Moreno’. Een niet erg subtiele allusie op Moreno’s verlamde benen. FMI is de Spaanse afkorting van het IMF. Foto: Twitter Anticonquista

Ondanks harde repressie slaagt de politie er de voorbije dagen niet in de orde te herstellen. Hij zag zich verplicht de exploitatie van het grootste olieveld van het land voorlopig stil te leggen. Moreno besliste vrij snel na amper twee dagen van protest de noodtoestand uit te roepen, wat de opheffing van alle grondwettelijke rechten inhoudt.

De situatie is ondertussen zo fel geëscaleerd dat hij zich verplicht zag met de volledige regering te vluchten uit de hoofdstad Quito, naar de havenstad Guayaquil, op 400 kilometer van de hoofdstad.

Hij weigert echter de sociale motieven van de straatprotesten te erkennen. Het gaat volgens hem om ‘misdadigers’ die alleen chaos willen. Zijn voorganger Correa beschuldigt hij ervan een poging tot staatsgreep te willen organiseren.

Ondertussen heeft de Alianza PAIS, de partij die hem in 2017 aan de macht bracht, zijn afzetting geëist en nieuwe verkiezingen voorgesteld. De komende uren en dagen zullen beslissend zijn voor de toekomst van Moreno en zijn land.