Het Monsanto Tribunaal ging op 14-16 oktober 2016 door in Den Haag. Daar werd het bedrijf beschuldigd van ecocide. Het bedrijf werd sindsdien reeds in 3 rechtszaken veroordeeld voor het veroorzaken van kanker bij gebruikers van RoundUp en verloor 50 miljard dollar, de helft van zijn marktwaarde. Er volgen nog duizenden rechtszaken over heel de wereld.
Het verlies aan prestige en marktwaarde voor agrogigant Monsanto is gigantisch. Jarenlang ontkende het bedrijf dat het chemisch hoofdbestanddeel glyfosaat van zijn onkruidverdelger RoundUp kankerverwekkend is.
Monsanto gaf miljoenen dollars uit aan campagnes om dit gevaar te ontkennen en betaalde wetenschappers om verwarring te zaaien. De naam van het bedrijf raakte desondanks zo gecompromitteerd dat het zich genoodzaakt zag op te gaan in de Zwitserse chemo-reus Bayer. Bayer had een veel betere reputatie maar deelt nu toch in de klappen door de overname.
Andere naam, zelfde probleem
De strijd voor de erkenning van glyfosaat als carcinogeen product heeft tientallen jaren gevergd. De Europese Commissie heeft zich veel te lang geschikt naar de wensen van de lobby van de agro-industrie in het algemeen en van Monsanto in het bijzonder en blijft volharden in de boosheid.
De strijd tegen glyfosaat kende zijn hoogtepunt met de oprichting van het Monsanto Tribunal. Op 14-16 oktober 2016, drie jaar geleden, kwam dit tribunaal samen onder leiding van eminente experten en juristen, waaronder de Belgische Françoise Tulkens, voormalig rechter aan het Europees Hof voor de Mensenrechten in Straatsburg.
Na het horen van talloze getuigenissen en studie van rapporten kwam het Tribunaal tot de conclusie dat Monsanto schuldig is aan ecocide, het systematisch vernietigen van ecosystemen voor eigen gewin met dodelijke gevolgen voor mens en dier. Monsanto promootte zijn onkruidverdelger RoundUp in combinatie met eigen geselecteerde zaden die deze onkruidbestrijder nodig hebben om te overleven.
Het Monsanto Tribunal publiceerde ontelbare e-mails, rapporten, interne documenten die door het onderzoek aan het licht kwamen.
RoundUp, ideale onkruidverdelger?
Het product wordt hoofdzakelijk verkocht aan grote landbouwbedrijven in de derde wereld voor de teelt van soja en rijst, maar wordt ook ruim gebruikt in de Europese land- en tuinbouw. Ook lokale besturen, spoorwegbedrijven en ondernemingen gebruiken het product voor de ‘verfraaiing’ van hun omgeving. RoundUp wordt daarnaast ook verkocht in kleine hoeveelheden op maat van de individuele tuinliefhebber.
Net als petroleummaatschappijen als Exxon reeds in de jaren 1970 wisten dat het gebruik van fossiel brandstoffen het klimaat beïnvloedde, wist Monsanto al jaren dat glyfosaat carcinogeen is. Desondanks bleef het bedrijf zijn product verkopen en aanprijzen als schadeloos.
Op dit ogenblik lopen meer dan 10.000 rechtszaken in de VS alleen van personen die lijden aan Non-Hodgkin Lymphoma, een vorm van bloedkanker. Deze ziekte is dodelijker naargelang ze later wordt vastgesteld. In de VS overlijdt 29 procent van de patiënten binnen de 5 jaar na diagnose.
Rechtszaken
Het verloop van deze zaken kan men volgen op de Monsanto Roundup Trial Tracker. In Sri Lanka wil een groep van boerenorganisaties namens 400.000 getroffen personen een rechtszaak starten tegen het bedrijf en Frankrijk en Australië werd eveneens een eerste rechtszaak ingezet. Heel wat andere mensen kunnen echter het financieel niet opbrengen een zaak te beginnen tegen het bedrijf
Het bedrijf verloor reeds rechtszaken tegen Dewayne Lee Johnson, Edwin Hardeman en het echtpaar Pilliod. Dewayne Lee Johnson was onderhoudsman voor een school waar hij 30 tot 40 maal per jaar RoundUp gebruikte voor het onderhoud van de schoolomgeving. Hij kreeg op 42-jarige de diagnose van lymfoomkanker.
Vier jaar later won hij de eerste rechtszaak tegen het bedrijf. De rechtbank kende een recordbedrag als schadevergoeding toe van 289 miljoen dollar. De rechter zette het bedrag zo hoog om het bedrijf te dwingen tot inkeer te komen. Johnson heeft nog enkele maanden te leven.
Monsanto’s marktwaarde was door de negatieve impact reeds jaren aan het dalen, maar na deze drie rechtszaken zakte het bedrijf spectaculair. Het verloor ondanks de fusie met Bayer bijna de helft van zijn marktwaarde, ongeveer 50 miljard dollar.
Monsanto en Europese Commissie geven niet op
Ondanks alle beschikbare informatie heeft de Europese Commissie in 2018 beslist de productielicentie voor RoundUp te verlengen tot 2022, wat het protest nog verhevigd heeft. Meerdere EU-lidstaten gaan in tegen dit besluit. Het Oostenrijks parlement heeft het product volledig verboden.
België nam een zeer halfslachtige beslissing door het product enkel te verbieden voor privé-gebruikers, maar niet voor de grootschalige land- en tuinbouw. Vier andere EU-landen lobbyen echter voor een verlenging na 2022 en Bayer dreigt met een rechtszaak tegen de EU als die verlenging er niet zou komen.
Het bedrijf zet zwaar in op anti-campagnes en een zo groot mogelijke aanwezigheid op sociale media. Monsanto-Bayer richtte een eigen “intelligence fusion centre” op om journalisten en activisten te monitoren en tegen te werken.
Kort na de publicatie van het boek Whitewash van Carey Gilliam werd Amazon.com overstelpt met negatieve reviews van ‘lezers’ volgens een uitgebreide en gedetailleerde strategie tegen het boek. Rockmuzikant Neil Young en alle leden van het Tribunaal werden bespioneerd met de bedoeling negatieve informatie over hen te verspreiden.
Alternatief bestaat
Het Monsanto Tribunal en de ruimere beweging tegen glyfosaat en RoundUp beperkt zich niet tot het aanklagen van het product en het bedrijf maar promoot ook alternatieven voor het industriële model van Monsanto. Het e-boek Who will feed us? vergelijkt kleinschalige, biologische landbouw met de industriële voedselketen van Monsanto.