President Donald Trump en zijn minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo voeren de oorlogsretoriek tegen China op. Zijn inlichtingendiensten rapporteren dat er geen bewijzen zijn dat het coronavirus ontstaan/gefabriceerd/gemuteerd zou zijn in een labo in Wuhan. De echte drijfveer achter zijn aanpak gaat veel dieper. Hij zet consequent het beleid verder dat zijn voorganger Obama heeft gelanceerd.

President Trump en minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo voeren de Koude Oorlogsretoriek tegen China op. Het zou volgens hen nu vaststaan dat “China doelbewust informatie heeft achtergehouden” en “het virus heeft verspreid over de wereld”. Er zouden “immense bewijzen” zijn maar geen “zekerheid” dat het virus uit een lab in Wuhan komt. Hij voegde er aan toe dat het niet eens de eerste keer zou zijn dat een kwaadaardig virus lekt uit een Chinees laboratorium.

Daarmee veegt hij compleet de onderzoeksrapporten van zijn eigen inlichtingendiensten onder tafel. Daarin staat letterlijk dat het huidige coronavirus¹ geen creatie is van een laboratorium maar een natuurlijk fenomeen. Tevens  ontbreekt elke bewijs dat het huidige virus zijn virulentie zou hebben verkregen door genetische manipulatie in een laboratorium, Chinees of ander.

Theorie zonder bewijs

Immunoloog Anthony Fauci, voornaamste corona-adviseur van Trump, noemt het een “theorie” die hij volledig verwerpt. Fauci is sinds 1984 directeur van het National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID). Hij wordt wereldwijd erkend voor zijn wetenschappelijke verdiensten, onder meer in de strijd tegen HIV/AIDS. In een of andere capaciteit was hij voorheen al adviseur van alle zes presidenten sinds Ronald Reagan.

Sinds hij zich openlijk uitspreekt voor een verlenging van de lockdown moet hij permanent bewaakt worden tegen doodsbedreigingen. Hij stelt in feite niet meer dan wat de VN-Wereldgezondheidsorganisatie WHO al maanden zegt. Trump heeft als reactie de financiële bijdrage van de VS aan de WHO opgeschort.

Trump gaat echter onverminderd door. Hij aarzelt niet om zwaarwichtige historische vergelijkingen te maken. Volgens hem is COVID-19 erger dan 9/11 en erger dan Pearl Harbour. Bij de aanval van de Japanse luchtmacht op de Amerikaanse zeevloot in de Hawaiiaanse basis Pearl Harbour op 7 december 1941 kwamen 2.402 Amerikaanse soldaten om.

In de officiële geschiedschrijving bracht deze aanval de VS in de Tweede Wereldoorlog (voor een heel andere kijk, zie Pearl Harbor: mythe en werkelijkheid van historicus Jacques Pauwels). Deze vergelijking van Trump is niet onschuldig. Trump suggereert met andere woorden dat een oorlog met China tot de mogelijkheden behoort.

De coronacrisis is echter niet meer dan een opportuniteit voor een militaire escalatie die al veel langer in de planning zit, lang voor er van enige pandemie sprake was. Trump bouwt consequent verder op het China-beleid dat zijn voorganger Barack Obama heeft vastgelegd in 2011-2012, tijdens zijn eerste mandaat (zie daarover deze artikels uit 2012 Nieuwe Koude Oorlog in de maak in de Stille Oceaan en Nieuwe Koude Oorlog in de maak in de Stille Oceaan (2)).

Pivot to Asia

Obama lanceerde eind 2011 zijn Pivot to Asia (‘keerpunt/scharnier naar Azië’). Hij bezocht Australië, Indonesië en de Filipijnen. Er werden toen nieuwe afspraken gemaakt voor een intensivering van bestaande militaire samenwerking. Hillary Clinton, zijn minister van Buitenlandse Zaken, bezocht eveneens een reeks landen in de regio. Hun bezoeken vielen nauwelijks op in de mainstream berichtgeving. Ze werden voorgesteld als een uiting van de vaste wil van de VS om zijn bondgenoten in de regio te beschermen tegen wat de expansionistische dreiging van China werd genoemd.

Concrete aanleiding was de toenemende spanning tussen China en een reeks buurlanden in de regio over territoriale disputen rond eilanden in de Chinese Zuidzee. Niet die eilanden zelf zijn daarbij belangrijk – ze zijn onbewoond en soms niet meer dan een paar rotsen groot, waarvan sommigen bij hoogtij onder water verdwijnen. Waar het om gaat is dat nationale soevereiniteit de erkenning inhoudt van territoriale wateren en exclusieve economische zones. Er is sprake van olie- en gasvoorraden in de Chinese Zuidzee. Concreet betekent eigendom van eilanden in volle zee tevens dat de bezittende staat controlerecht verwerft over passerende scheepvaart en er exclusieve gebieden ter beschikking heeft om er met zijn zeemacht te oefenen.

Het Internationaal Gerechtshof heeft sindsdien een vonnis geveld dat de territoriale claims van China volledig verwerpt. China legt die uitspraak naast zich neer met een historisch en politiek-ideologisch argument. Slechts twee andere landen hebben eerder ook al een vonnis van het Gerechtshof verworpen, Iran en … de VS. Het Internationaal Gerechtshof heeft zich voor zijn vonnis gebaseerd op de juridische realiteit na de Tweede Wereldoorlog vastgelegd in het UNCLOS-verdrag van 1982 (UN Convention on the Law of the Sea). Grotendeels was dit verdrag een samenbrengen en codificeren van gevestigde praktijken van het bestaande maritieme recht.

China wijst er op dat de betwiste eilanden na de Tweede Wereldoorlog werden toegewezen aan Japan, de Filipijnen, Indonesië, Maleisië en Vietnam door de VS, op een ogenblik dat de Chinese burgerlijke republiek (die in 1911 in de plaats was gekomen van het keizerrijk) in elkaar stortte door een interne burgeroorlog. China had in die periode andere katten te geselen. In 1949 werd het verkalkte regime door het communistisch rebellenleger van Mao verdreven naar Taiwan.

Mao zocht aanvankelijk vriendschappelijke relaties met de VS en drong niet aan op de kwestie, hoewel ook hij de claims staande hield. Dit veranderde geleidelijk samen met de economische ontwikkeling van China. (Voor een zeer degelijke analyse van de historische verhoudingen tussen de VS en China, zie de boekrecensie ‘Amerika tegen China’ doorprikt vooroordelen en toont echte inzet van historica Jude Woodward). Daar kwam verandering in door de economische boom in China, waarbij de garantie van veilige zeeroutes voor China veel belangrijker werd.

Pijlsnelle modernisering van zijn economie

Sinds de jaren 1980 is de Chinese economie in ijltempo gemoderniseerd. Honderden miljoenen arme Chinezen drongen door tot de middenklasse. Dat leidde (en leidt nog steeds) tot een enorme toename van de energiebehoefte. China kan slechts voor een klein deel in zijn eigen energie voorzien. Grotendeels is het enorme land afhankelijk van aanvoer over zee van petroleum en gas uit het Midden-Oosten. China investeert weliswaar massaal in pijplijnen over het vasteland via Rusland en meerdere Centraal-Aziatische republieken, maar zelfs in het meest gunstige scenario blijft China in aanzienlijke mate afhankelijk van maritiem transport.

China wil daarnaast internationale erkenning van zijn status als economische grootmacht. Er wonen ongeveer 1,4 miljard mensen, waarmee het land voorlopig nog het grootste land ter wereld is qua bevolkingsaantal. India volgt met 1,3 miljard en de demografische voorspellingen gaan ervan uit dat het China binnen enkele jaren gaat voorbijsteken. Het derde grootste land ter wereld qua bevolking zijn de VS, met 329 miljoen inwoners (zie de volledige rangorde hier). De VS mogen dan nog altijd het derde grootste land ter wereld zijn, voor elke Amerikaanse staatsburger zijn er vier Chinezen én vier Indiërs.

In dezelfde periode dat China zijn welvaartsmodel heeft ontwikkeld, hebben de VS het omgekeerde gedaan. De industriële basis en eigen productie werd massaal ge-outsourced naar lageloonlanden als Mexico en verder weg China en talrijke andere Aziatische landen. Een groot deel van de ‘Amerikaanse’ producten, zoals de laptop waarop dit artikel wordt geschreven, wordt in landen als China geassembleerd.

Meer dan economische naijver

De VS verliezen hun economische overmacht over de wereld. Alleen hun militaire suprematie garandeert nog hun status als enige wereldmacht. Stilaan komt het einde in zicht van de vanzelfsprekende economische dominantie van het Euramerikaanse ‘continent’ over de rest van de wereld. Voor de traditionele economische, politieke en filosofische elite in de VS en de EU is dat een gruwelijk schrikbeeld.

Zij verwijten China onder meer zijn ‘land grabbing‘ in Afrika en zijn samenwerking met twijfelachtige regimes. Chinese hulp is daar niet aan ‘voorwaarden’ verbonden. Kort samengevat komt het er op neer dat China het verwijt krijgt zijn huidige rijkdom op te bouwen op dezelfde manier als Europa en de VS tijdens de voorbije twee eeuwen.

De drijfveren achter het Amerikaanse beleid tegen China gaan veel dieper dan economische naijver. Er zit een diepgeworteld Eurocentrisch (VS inbegrepen) anti-Chinees racisme achter dit alles. Men gaat ervan uit dat China een nieuwe hegemonie over de wereld wil vestigen, te beginnen met Azië en Afrika –  niet verwonderlijk aangezien Europa en de VS hen dat hebben voorgedaan.

Over de interne aard van het huidige Chinese regime en het eraan voorafgaande keizerrijk zijn honderden boeken geschreven. Het is geen fraai beeld. Wat echter totaal ontbreekt in de Chinese geschiedenis is enige ambitie om een wereldrijk te vestigen. China heeft zich altijd gericht op zijn eigen ‘westen’, het enorme continentale hinterland, zijn eigen interne koloniale gebieden, maar nooit op het buitenland. Alleen de VS en de EU hebben een zeer lange traditie op dit vlak.

Militair sterker dan ooit, economisch elke dag zwakker

Met honderden militaire basissen over heel de wereld, waarvan een groot deel aan de grenzen van Rusland en China, krijgen de VS het verkocht in de mainstream media dat niet zij maar deze twee landen de agressors zijn in de wereld. Rusland heeft twéé basissen in het buitenland (drie als je de Krim als buitenland telt), één daarvan in een voormalige Sovjetrepubliek, de andere in Syrië. Over de deelname van Rusland aan de oorlog in Syrië valt veel te zeggen, maar nogmaals, in vergelijking met de VS (en in hun kielzog Groot-Brittannië, Frankrijk en de rest van de westerse wereld) is dat peanuts in vergelijking met de militaire aanwezigheid van de VS en de NAVO in de wereld (én in Syrië).

Ruslands militaire slagkracht is zo groot als die van Frankrijk en Groot-Brittannië samen (of Duitsland en GB of FR samen). Alleen qua atoomwapens staat het op hetzelfde niveau als de VS. China heeft naar schatting 290 kernbommen, waarvan geen enkele onmiddellijk inzetbaar is (ongeveer zoveel als Frankrijk). Daar staan 1.600 onmiddellijk inzetbare en in totaal 6.500 kernbommen van de VS tegenover (Rusland heeft ongeveer dezelfde aantallen als de VS).

Obama heeft in 2011 beslist de Amerikaanse zeevloot grotendeels naar de Chinese Zuidzee te verplaatsen “om de vrijheid van het internationaal maritiem verkeer te garanderen”. Hoe belachelijk die bewering is, valt gemakkelijk te staven met een omgekeerde redenering. Als de Russische en/of de Chinese zeemacht hetzelfde zouden doen in de internationale wateren voor de kust van New York, in de Golf van Mexico of in de Stille Oceaan voor San Francisco – waar zij volgens het internationaal recht volledig het ‘recht’ toe hebben – zouden de VS dat als een oorlogsverklaring zien. Geen van beide landen is zo gek een dergelijke zet te overwegen. Het zegt alles over de echte machtsverhoudingen in deze wereld dat de stelling van de VS als vanzelfsprekend wordt aanvaard én over de inherent er mee verbonden supremacistische gedachte dat wij het alleenrecht hebben om onze wil op te leggen aan de andere kant van de wereld.

China heeft de voorbije dertig jaar zwaar geïnvesteerd in een zeemacht en heeft nu ongeveer evenveel oorlogsbodems als de VS. China heeft echter nog maar twee functionerende vliegdekschepen, één onder constructie en een vierde is gepland voor 2030. De VS hebben er 20 actief in dienst, drie staan passief in reserve, drie andere zijn in de bouwfase en drie zijn gepland voor de komende jaren. Op langere termijn willen de VS nog 13 vliegdekschepen bouwen.

Echte concurrentie is onduldbaar

Om te geloven dat China de wereld wil veroveren, moet men ook geloven dat China de komende dertig jaar volledig ongehinderd zijn militaire capaciteit zal kunnen opbouwen, terwijl het vrije Westen passief zou toekijken. Wat de VS en de EU echt vrezen is een economische concurrent die zich niet naar de richtlijnen van Washington, Brussel en Londen schikt. Wat zij vrezen is met andere woorden échte concurrentie op een markt die niet door hun bedrijven gecontroleerd wordt.

China is geen democratie. Politieke dissidentie wordt er nog steeds hard aangepakt. Daarom zou elk rechtgeaard mens zich tegen dit regime moeten verzetten. De reeks landen met twijfelachtige regimes – met als absolute toppers Saoedi-Arabië en Egypte – die door de VS en de EU voluit worden gesteund is te lang om ook maar een ogenblik geloof te hechten aan de oprechtheid van deze argumentatie.

Het buitenlands beleid van president Trump is geen aberratie of een afglijding van een of andere morele norm. Het is de logische en consequente verderzetting van een beleid dat al tientallen jaren vastligt. Het enige uitzonderlijke aan Trumps presidentschap is de openlijk brutale woordenschat. De persoon Trump kent niets van buitenlandse zaken, maar dat kon je even goed zeggen van Ronald Reagan en van George W. Bush (niet van zijn vader president George Bush senior).

Wie zich op de persoonlijkheid van Trump concentreert ziet die continuïteit niet. Zonder twijfel is de ploeg van radicale fanatici rond president Trump gevaarlijker dan ooit. In de Chinese Zuidzee wordt het risico op een treffen – al was het maar per vergissing – tussen twee zeemachten zeer groot. Trump en Pompeo zijn de spreekwoordelijke kinderen die met lucifers spelen bovenop een jerrycan benzine. Het zijn echter Obama, W. Bush en Clinton, de voorgangers van Trump, die de lucifers en de benzine klaar hebben gezet.

Er is reden genoeg om zeer ongerust te zijn over de verbale escalatie van Trump en Pompeo. De VS moeten hun coronapiek nog bereiken. Terwijl de staat New York langzaam over zijn gruwelijke hoogtepunt kruipt, moet in andere deelstaten de coronapandemie nog volop toeslaan. De cijfers zullen slechter worden. Trump zal dus nog meer pogen de verantwoordelijkheid voor zijn eigen falen naar China te verschuiven.

Hoe slecht hij het ook doet, zijn kansen om herverkozen te raken zijn niet in gevaar. Zijn Democratische tegenstrever Joe Biden is bijna volledig afwezig in de media. Biden kan tegen het beleid van Trump nauwelijks weerwerk bieden. Als vice-president van Obama heeft hij dat beleid zelf vorm gegeven (zie Campagne Biden / Trump zal hier over gaan: “Wie hakt het hardst in op China?”. De rest is niet belangrijk …). Hij heeft verder werk genoeg met het weerleggen van klachten over seksueel wangedrag. Gelukkig voor Trump heeft die geen enkel probleem op dat vlak … (not).

Het zijn bizarre tijden wanneer je moet rekenen op de koelbloedigheid van China om een wereldbrand te vermijden …

 

Note: