Het boek ‘Being Imposed Upon’ is een bundeling teksten van 17 zwarte vrouwen, een uitgave van publiekeacties.org en Onomatopee Projects. Zij schrijven hun activisme, hun ervaringen, hun aarzelingen, hun frustraties en hun hoop van zich af. Wat zij eisen is niet meer dan erkenning. Wie er voor open staat krijgt veel, informatie, inzichten en lessen in nederigheid. Neen, we weten er nog lang niet alles van. Hier zit ook nieuw literair talent.
Op de achterflap verklaren de 17 auteurs van Being Imposed Upon hun initiatief zo: “Dit boek is een collectie van reflecties over vrouw én zwart zijn in België. In de twee landstalen Nederlands en Frans verenigen wij, zwarte vrouwen, non-fictie essays, literaire beschouwingen, poëzie, activistische en academische teksten rond onze zoektocht naar vrijheid. Dit boek is een eerbetoon aan onze ouderen, onze heldinnen en onze zusters.”
Eigen teksten van auteurs en/of uitgevers op achterflappen zijn meestal niet bijzonder betrouwbaar als referentie, bedoeld als ze zijn om zij die het boek toevallig ter hand nemen te overtuigen. Kijk even verder en koop!
Het boek lezen is zoals steeds de echte test. Dit voldoet volledig aan de geschapen verwachting. Being Imposed upon is een zeer geslaagde én nuttige kennismaking met nieuw literair talent, met onterecht nog onbekende academici, kunstenaars, poëten, activistes die hun ervaringen onderbouwen met stevige wetenschappelijke argumenten.
Wie dacht het probleem van racisme/seksisme door te hebben leert hier hoe hij/zij zich nog steeds schromelijk overschat. Regelmatig lees je hier wat je nog niet wist. Soms reageer je met ‘dat vermoedde ik al’ maar evengoed moet je regelmatig vaststellen ‘hier had ik totaal geen idee van’.
Soms is dat zeer confronterend. Zo moet je vaststellen dat zelfs instellingen en personen die van inclusie hun handelsmerk maken toch nog steeds tekort schieten en onbewuste vooroordelen blijven koesteren. Ik noem geen namen, geen spoilers, lees het boek! En leer hoe het niet moet en hoe het wel kan.
Alleen al de ontelbare referenties naar namen, werken, studies, boeken, uitspraken en voetnoten maken dit boek het lezen waard. Teveel om er hier een paar voorbeelden van te geven, het risico is te groot een selectie te maken die onrecht doet aan wie er niet in voorkomt.
Met voorbeelden uit de geschiedenis leggen de auteurs de link met het hedendaags leven. Het is al eerder gezegd, maar kan niet genoeg herhaald worden: de slavernij en het koloniale tijdperk laten wel degelijk hun sporen na, niet alleen economisch, niet alleen geopolitiek, maar ook in het dagelijkse leven, in het gedrag, de verwachtingspatronen, de vooronderstellingen.
Wie meent dat het volstaat persoonlijk als anti-racist door het leven te gaan, mist elke dag nog steeds dingen die hij/zij niet ziet, niet aanvoelt, niet opmerkt. Deze teksten zetten je op de goede weg.
Hoofdhaar als politiek strijdpunt? In 2020 nog steeds harde realiteit voor zwarte vrouwen. Kroeshaar wordt blijkbaar nog steeds gezien als niet mooi … sluik haar – liefst blond – daarentegen, wel. Het deed me even terugdenken aan de autobiografie van Malcolm X waarin hij uitlegde wat een pijnlijke operatie het was om zijn haar met een bijtende pasta sluik te krijgen, met een stof die heel toepasselijk ‘congolene’ werd genoemd.
En aan dat Zuid-Afrikaanse, amper 13-jarige meisje (zie foto boven dit artikel) dat van school werd gestuurd voor haar afro … in 2016! Hoe jonge Afrikaanse vrouwen opnieuw moeten leren omgaan met hun natuurlijk haar, omdat hun moeders er geen raad meer mee weten. In het VS-leger worden dreadlocks en cornrows pas toegelaten sinds 2018. Het komt meermaals aan bod in het boek.
Hier zit onmiskenbaar literair talent tussen (ik beperk me hier tot de bijdragen in mijn eigen taal). Olave Nduwanje met ‘Schemer en dalen’ en Sabrine Ingabire met ‘Woorden voor onze pijn’ zijn mooi geschreven en boeien. Van deze auteurs gaan we meer horen/lezen.
Ingabire kennen we al van de clickbaitijverige De Morgen die haar onterecht in een slecht daglicht stelde (zie Volgt de zalm dan toch gewoon de stroom? Een steunbetuiging aan Sabrine Ingabire).
Daarom dit citaat: “Hoe heel je wanneer zelfs verliefd zijn politiek geladen is: kies je een witte partner aan wie je, hopelijk slechts af en toe, je wezen moet uitleggen, of een zwarte man die het racisme wel ziet, maar zijn eigen seksisme niet?” Nuance en eerlijke twijfel zijn blijkbaar niet besteed aan de zalm. Pijnlijk hoe een zich ‘progressief’ noemende krant zo door de bodem zakte.
Met telkens een afwisselend Nederlandstalige en Franstalige tekst, verdeeld over zeven thema’s krijgt de lezer een breed gamma aangeboden van onderwerpen, benaderingen, commentaren, beschouwingen. Kort samenvatten waar elke auteur het over heeft is onbegonnen werk. Elk van de artikels verdient een eigen recensie. Op gevaar af de anderen onrecht aan te doen, toch dit: mijn voorkeur gaat naar ‘Een draaiboek voor dekolonisatie: hoe het niet moet’ van Emma-Lee Amponsah.
Een korte intro ‘Van zusters, strijd en liefde’ van Joëlle Sazmbi Nzeba in witdruk op zwart blad wordt in het Nederlands en het Frans gepubliceerd. De 14 bijdragen die volgen staan in de taal van de auteur, twee per thematisch hoofdstuk, één Nederlandstalig, één Franstalig. Het nawoord ‘Een zucht naar meer’ van Lisette Ma Neza sluit af en suggereert wat komen gaat: méér.
En wie de reden voor de boektitel Being Imposed Upon wil kennen? Lezen dit boekje.
‘Being Imposed Upon’, Onomatopee Projects/publiekeacties.org. Redactie Gia Abrassart (FR) – Heleen Debeuckelaere (NL), Brussel, 2020. 272 pp. ISBN 978 94 93148 26 0.
Je kan het boek bestellen bij bestel@publiekeacties.org.
Gepubliceerd in samenwerking met Africalia, CC Strombeek, Literatuur Vlaanderen, Vermeylenfonds, deMens.nu, Vlaamse Gemeenschapscommissie van het Brussels Gewest, DeBuren: Grensverleggers, de provincies Noord-Brabant (NL), Limburg (B) en Zeeland (NL).
Being Imposed Upon is de tweede publicatie van uitgeverij publiekeacties.org, een initiatief van Vesna Faassen en Lukas Verdijk. Hun eerste boek is Wanneer we spreken over kolonisatie, waarin een aantal Congolese historici voor het eerst de kans krijgen in het Nederlands te publiceren. Net als Being Imposed Upon is het een tweetalig boek dat zich tot de volledige Belgische bevolking richt. Zie de recensie Spreken over kolonisatie: niet langer zonder de Congolezen van 11 maart 2018.