Terwijl het Italiaans gerecht nauwelijks optreedt tegen de Calabrese maffia van mensensmokkelaars werd een burgemeester die vluchtelingen in zijn gemeente Riace opving, veroordeeld tot 13 jaar effectieve gevangenisstraf en 700.000 euro boete voor “hulp en aanmoediging van illegale immigratie”. Talrijke Italiaanse en internationale organisaties en personen starten acties om hem vrij te krijgen en deze juridische travestie aan te klagen.

Domenico ‘Mimmo’ Lucano (°1958) is sinds 2004 burgemeester van Riace, een kleine kustgemeente aan de zuidelijke Ionische kust van Reggio di Calabria (in de tenen van de Italiaanse laars). Lucano is leraar en mensenrechtenactivist.

Sinds januari 2011 heeft hij in zijn gemeente ongeveer 450 vluchtelingen opgevangen uit 20 landen, die daar gehuisvest werden tussen de 1.800 autochtone bewoners van de gemeente. Met hun komst kon hij het dorp terug nieuw leven inblazen. Zo kon onder meer de school open blijven.

Riace werd net als zovele dorpen in het zuiden van Italië geteisterd door armoede en ontvolking. Mimmo poogde die trend in zijn gemeente om te keren. Hij bood van 2011 tot 2018 huisvesting aan vluchtelingen, hielp hen bij de opstelling van hun juridische dossiers en bezorgde hen werk in de gemeente. Hij noemde dit zijn “modello di accoglienza” (model van verwelkoming).

Zijn bijzondere, uitgesproken humanitaire aanpak van de migratieproblematiek kreeg enorme Italiaanse en internationale aandacht. In 2010 verloor hij nipt de strijd voor World Mayor (‘Wereldburgemeester’) van de burgemeester van Mexico City, een metropool met 9 miljoen inwoners. In 2016 stond hij op de 40ste plaats van de grootste leiders ter wereld van het maandblad Fortune. In 2017 ontving hij voor zijn engagement de Dresden Peace Prize. Ada Colau, burgemeester van Barcelona, sprak meermaals haar waardering voor zijn werk uit.

De Italiaanse regering dacht er anders over. In oktober 2018 werd hij onder huisarrest geplaatst voor het organiseren van “gearrangeerde huwelijken” om vluchtelingen aan een verblijfsvergunning te helpen. In april 2019 volgde een beschuldiging van “machtsmisbruik”,“hulp aan illegale immigratie” en werd een onderzoek gestart voor “valsheid in geschrifte bij het besteden van openbare fondsen” en “fraude”.

Hij zou ondermeer de regels van openbare offertes hebben geschonden voor het uitbesteden van de huisvuilophaling, die nu in Riace door migranten wordt uitgevoerd. Ook het organiseren van taallessen Italiaans door oudere bewoners van de gemeente werd als onwettelijk beschouwd, wegens niet in orde met de geldende onderwijsregels.

De voorbije drie jaar zond de Italiaanse regering alle mogelijke inspectiediensten naar de kleine gemeente om voor de minste ‘afwijking’ proces-verbaal na proces-verbaal op te stellen.

De gerechtelijke politie zette alle middelen in om alle documenten en beslissingen tot op de komma uit te pluizen, in schril contrast met de laksheid waarmee de ‘ndrangheta’, de maffia van Reggio di Calabria, wordt aangepakt, die onder meer actief is in mensensmokkel en prostitutie.

Deze maffia dringt de gemeentes zijn bedrijven op voor openbare werken, voor huisvuilophaling e.d. Burgemeester Lucano doet daar niet aan mee, wat hem meermaals bedreigingen opleverde. Zo werd hij beschoten in een restaurant en werden zijn beide honden vergiftigd, waar de Italiaanse politie nauwelijks enig onderzoek aan besteedde. De sluiting van opvangcentra in de regio door de extreemrechtse minister van Binnenlandse Zaken Salvini speelde volledig in de kaart van de maffia, die vluchtelingen massaal inzet in slavenarbeid in de landbouwsector en in de prostitutie.

Uiteindelijk werd Lucano in september 2021 voor al deze feiten veroordeeld tot 13 jaar effectieve gevangenisstraf en een boete van 700.000 euro. Zijn eerste reactie op het vonnis: “Ik ben vandaag dood vanbinnen. Ik kan het maar niet geloven. Er is geen medelijden, er is geen gerechtigheid. De waarheid wordt hier op zijn kop gezet. Ik heb zelfs geen geld om mijn advocaten te betalen.”

Het Italiaanse gerecht kon tijdens zijn proces geen enkel bewijs leveren dat hij aan zijn project één eurocent had verdiend. Ontelbare andere Italianen die bewezen lucratieve banden met de maffia te hebben, waaronder lokale en nationale politici, blijven ondertussen vrij rondlopen terwijl het onderzoek tegen hen tergend traag aansleept (of niet eens van start gaat).

De politieke motieven achter deze juridische travestie zijn overduidelijk. Burgemeester Domenico ‘Mimmo’ Lucano toont de wereld dat een humane aanpak van de vluchtelingencrisis mogelijk is. Voor dunbevolkte leeglopende regio’s in Portugal, Spanje, Frankrijk, Italië, Griekenland, Roemenië, Bulgarije zou zijn aanpak een redding kunnen zijn. Partijen en politici die brood zien in haat en racisme willen met dit proces menselijke solidariteit een waarschuwing geven: dit kan niet, dit zullen wij niet tolereren. De Italiaanse mainstream media doen hun best om die politiek aan te moedigen door aan deze zaak nauwelijks of vooringenomen aandacht te geven.

De advocaten van Mimmo hebben reeds aangekondigd in beroep te gaan tegen dit politieke vonnis. Boodschappen van solidariteit uit binnen- en buitenland beginnen toe te stromen. In Milaan, Bologna, Napels en Palermo werden reeds acties gevoerd.

De organisatie Mediterranea Saving Humans noemt het vonnis “beschamend” en “de meest ernstige repressieve aanval op de cultuur en praktijk van solidariteit in ons land”.

Mimmo is kandidaat voor het parlement van Reggio di Calabria. Deze strijd is nog verre van gestreden.