Haalt Jean-Luc Mélenchon op 19 juni een parlementaire meerderheid in de tweede ronde van de Franse verkiezingen? Dat is de hamvraag, maar of hij die haalt of niet, hij schrijft nu reeds geschiedenis. De manier waarop hij alle linkse krachten samenbrengt is een inspiratie voor heel Europa. DeWereldMorgen sprak met Sophie Rauszer, vertegenwoordiger van Les Insoumis in Brussel.

“Ik ben na mijn studies Europese Instellingen in Brussel beland als stagiaire bij de linkse fractie in het Europees Parlement in 2013 (GUE-NGL). Daar werkte ik mee aan een rapport over de rechtstaat in Hongarije, toen al! Hier kon ik mijn studiekeuze verzoenen met mijn politieke overtuiging. Mijn grootouders hebben Pools-Russische roots en zijn altijd linkse militanten geweest, wat ze aan hun kinderen en kleinkinderen hebben doorgegeven.”

“In Brussel hebben wij een lokale vereniging van Les Insoumis à Bruxelles (de ‘niet onderworpen mensen’), de partij van Jean-Luc Mélenchon. Ik ben opgegroeid met hem. Wij zijn de ‘generatie Mélenchon’. De Parti Communiste (PCF) was me te dogmatisch.”

“In 2008, met de bankencrisis, is Mélenchon uit de Parti Socialiste (PS) gestapt en heeft hij de Parti de Gauche (PdG) opgericht. Hij was de ‘politique politicienne’ van de PS beu, die niet meer met de mensen bezig was. Machtsuitoefening was het enige doel. Het programma van de PdF kan je samenvatten in drie punten: Republikeins – Sociaal – Ecologisch. Dat is grotendeels nog steeds hetzelfde als nu met NUPES, zie ons programma L’avenir en Commun’.

“Mélenchon deed nu recent voor de derde maal mee met de presidentsverkiezingen, telkens met hogere resultaten. Hij heeft jaren gewerkt aan een alternatief voor de machtspartij PS, die volledig gescleroseerd was door machtsuitoefening. Het resultaat was dit keer zeer goed. Hij heeft zeer nipt de tweede plaats niet gehaald voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Dat zou een totaal ander debat zijn geweest. Macron zou verplicht geweest zijn het over de sociale problemen te hebben.”

Macron = ‘Sarkozy en mieux’

“De rechtse machtspartij Les Républicains (LR) – de huidige naam, de partij is de voorbije tientallen jaren voortdurend van naam veranderd – was reeds vijf jaar geleden zeer verzwakt, net als de andere machtspartij PS en deed het ook nu zeer slecht. Macron wist zich in 2017 te verkopen als het alternatief voor de traditionele politiek. In werkelijkheid heeft hij het programma van LR uitgevoerd zonder LR. (Voormalig president) Nicolas Sarkozy noemde hem ‘de betere versie van mezelf’ (moi en mieux)

“Macron heeft zowel onder president Hollande (PS) als onder Sarkozy (LR) gediend. Hij hield de pen vast van de fameuze Loi Travail. Met zijn partij En Marche heeft hij een hard rechts neoliberaal beleid gevoerd en alle sociale voorzieningen afgebouwd. Alleen zijn grote pensioenhervorming heeft hij er niet doorgekregen. In volle pandemie heeft hij zelfs 17.000 bedden in de openbare hospitalen afgeschaft!”

“Het Franse kiessysteem is gemaakt om de grote politieke krachten te bevoordelen en het parlement volledig ondergeschikt te houden aan de verkozen president. Door parlementsverkiezingen te houden kort na de presidentsverkiezingen en niet tezelfdertijd of ervoor, komen die laatste verkiezingen immers neer op een vertrouwensstemming voor de nieuwe president.”

NVDR: De Franse parlementsverkiezingen zijn niet proportioneel. Er wordt één parlementslid in elk van de 577 kiesdistricten verkozen, niet in één ronde zoals in Groot-Brittannië maar in twee. In de eerste ronde wordt de kandidaat verkozen met de meeste stemmen, als hij/zij meer dan de helft haalt van de uitgebrachte stemmen én als zijn stemmenaantal groter is dan 25% van alle geregistreerde kiezers. In geval van zeer lage opkomst, kan dat betekenen dat men zelfs met de helft van de uitgebrachte stemmen niet rechtstreeks verkozen is. Bij gebrek aan een rechtstreekse verkozene in de eerste ronde, mogen de twee best geplaatste kandidaten deelnemen aan de tweede ronde drie weken later. De kandidaten die niet mogen doorgaan kunnen dan vrijblijvend stemadvies geven aan hun kiezers.

“Het Franse systeem heeft een enorm democratisch deficit. Als een president over een meerderheid beschikt in de Assemblée, die grotendeels met zijn naam en faam verkozen zijn, beschikt hij over een willige en onderdanige stemmachine om zijn ideeën door te drukken. Maar zelfs als dat niet lukt is er het Artikel 49.3 in de Grondwet dat hem toelaat per presidentieel decreet zijn wil toch door te drukken.”

“Na de eerste ronde van de presidentsverkiezingen is Mélenchon onmiddellijk beginnen onderhandelen met de andere linkse partijen. Die hadden het allemaal zeer slecht gedaan en vreesden voor hun voortbestaan als ze bij de parlementsverkiezingen geen zetels meer zouden halen.”

“Zo ontstond NUPES (Nouvelle Union populaire écologique et sociale), een samengaan van La France Insoumise, de PS, de PCF, de EELV en Génération.s rond een politiek programma dat sociale en ecologische principes verenigt in een coherent geheel.”

“Op basis van dit programma werd afgesproken dat de PS de kandidaat ging leveren in 70 kiesdistricten, 100 voor de EELV en 50 voor de PCF, de 357 overige werden door een kandidaat van La France Insoumise ingevuld (voor een totaal van 577 kiesdistricten, evenveel als de zetels in de Assemblée. Voor een meerderheid in de Assemblée zijn 289 zetels nodig.”

“In stemmenaantal haalden de kandidaten van NUPES in de eerste ronde samen 25,7 procent van de stemmen, waarmee ze nipt tweede bleven na de lijst Ensemble van Macron met 25,8 procent. Het Rassemblement National van Le Pen eindigde ver daarachter derde met 18,7 procent. In heel wat kiesdistricten staat nu een kandidaat van NUPES tegenover een kandidaat van Macron. In een kleiner aantal staat NUPES tegenover de RN. Na lang aarzelen hebben de politieke leiders van Ensemble geadviseerd om niet voor de RN te stemmen…”

Paniek bij de machtsgroepen

“Heel het politieke establishment is sindsdien in paniekmodus. De rijke Fransen en de grote bedrijven zaten nooit verveeld met de hoge scores van Marine Le Pen. Sommige van haar standpunten bevallen hen niet, maar aan hun economische macht verandert er met haar niets. En daar gaat het voor hen om.”

“Sindsdien voeren de media, die in Frankrijk bijna volledig in handen zijn van enkele miljardairs, een hetze tegen Mélenchon, waarbij ze eender wat vertellen. Ze zijn in paniek. Dat is goed, daar hebben ze groot gelijk in. Wij zullen onze sociale en ecologische projecten niet door de gewone Fransen laten betalen.”

“Politici in paniek zeggen de meest bizarre dingen. Dikwijls is dat totaal ongeloofwaardig, maar het maakt de afkeer van de bevolking tegen het politiek bedrijf nog groter, zodat veel mensen niet meer gaan stemmen.”

“Er zijn in feite vier mogelijke scenario’s voor de verkiezingen van zondag 14 juni 2022 die gaan van een neoliberale catastrofe in het eerste geval tot een mogelijke uitweg uit veertig jaar neoliberaal beleid:”

1. Macron behaalt een meerderheid, er kom vijf jaar meer van hetzelfde neoliberale beleid.
2. Macron behaalt geen meerderheid maar heeft wel de grootste parlementaire fractie en kan zijn beleid met iets meer hinderpalen doorzetten.
3. Macron behaalt geen meerderheid, net zomin als NUPES dat echter wel de grootste fractie wordt van de twee en heel wat tegenwerk kan bieden.
4. NUPES behaalt de meerderheid en Jean-Luc Mélenchon kan eerste minister worden en Macron tot een ‘cohabitation’ dwingen.

“Het resultaat van de presidentsverkiezingen én van de eerste ronde van de parlementsverkiezingen zou zonder twijfel beter geweest zijn als de Franse media een eerlijke, evenwichtige berichtgeving over de kandidaten zouden geven . Dat doen ze niet en dat heeft gevolgen voor het stemgedrag. De moddercampagne in de media overtuigt mensen niet om voor de moddergooiers te stemmen, maar zet mensen wel aan om niet te gaan stemmen. Dat is altijd in het voordeel van de traditionele partijen.”

“De Fransen zijn al tientallen jaren gedegouteerd van het politieke systeem. Meer dan de helft van de geregistreerde kiezers gaat niet stemmen, een enorm cijfer. Zij zien het nut van stemmen niet in. Voor de grote machtspartijen is dat geen probleem. Het zijn vooral de slachtoffers van het neoliberale beleid die afhaken.”

Jonge kiezers kiezen niet

“Mélenchon scoort in peilingen wel goed bij de jonge kiezers, maar meer dan 70 procent van hen is niet gaan stemmen. In de steden is de absentie ook hoger dan in de landelijke gebieden waar meer conservatief wordt gestemd. Er hangt voor hen nochtans veel af van deze verkiezingen.”

“NUPES wil de #ParcoursSup afschaffen. Er zijn veel minder plaatsen aan de universiteiten voor studenten dan kandidaten, een gevolg van jarenlange besparingen. Pacoursup is een selectiesysteem dat op basis van een logaritme bepaalt of en waar studenten zich kunnen inschrijven. Zij moeten een reeks vragen invullen en wensen uitdrukken, op basis waarvan ze punten krijgen. Het systeem is echter niet transparant en ruikt naar willekeur.”

“Verder wil NUPES het minimumuurloon (nu is dat 8,65€/uur, le SMIC = salaire minimum de croissance) optrekken naar minimum 1500€ per maand. Dat is niet spectaculair veel, zoveel als nu in Duitsland. Rechts verzet er zich echter met hand en tand tegen. Frankrijk kent sinds de pandemie een nieuw verschijnsel: jongeren die in de rij staan voor gratis voedselbedeling.”

“Mélenchon wil ook een grondige politiehervorming. De beweging van de gele hesjes is door de pandemie doodgebloed, maar wij zijn niet vergeten hoe hard de politierepressie toen was. Mensen hebben ogen en handen verloren door excessief politiegeweld. De politie treedt in Frankrijk altijd zeer hard op tegen jongeren en tegen migranten. Het probleem is dat die agenten niet vervolgd worden, ze voelen zich onschendbaar. Mélenchon wil een politie die ten dienste staat van de bevolking, niet van de economische status quo.”

“Mélenchon is er zich van bewust dat men in de omringende landen naar zijn prestatie kijkt. Hij zal een inspiratie zijn voor nog meer linkse frontvorming. Hoe dan ook, wat ook de uitslag wordt, hij schrijft nu al geschiedenis. De politieke strijd gaat na deze verkiezingen gewoon door.”