Media werken mee aan bashing vakbonden, dàt is het probleem, niet Open VLD, niet Egbert Lachaert

Lode Vanoost  - 

De huidige Open VLD-voorzitter is eerlijker dan zijn voorgangers. Vakbonden? Weg ermee! Foto: James Arthur/CC BY-SA 4:0

FacebooktwitterFacebooktwitter

Het begint saai te worden om er op te wijzen. Onze grote media falen hoe langer hoe meer in hun opdracht om objectief en journalistiek correcte informatie te verspreiden over de plaats van vakbonden in de maatschappij. Het voorbije weekend was weer een pijnlijk voorbeeld van dat falen.

Dat Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert geen vriend is van de vakbonden is een open deur als een openstaande vliegtuighangar. Zijn uitspraken van de voorbije dagen naar aanleiding van het sociaal conflict bij grootwarenhuisketen Delhaize voldoen volledig aan wat je van de leider van een conservatief-liberale partij mag verwachten.

Zijn uitspraken hebben het voordeel van de eerlijkheid. Het is een evolutie die trouwens al meerdere jaren bezig is. Waar vroegere voorzitters van zijn partij nog de tact hadden om niet letterlijk te zeggen wat ze denken is die moeite aan deze politicus niet meer gespendeerd.

Lachaert heeft het volste recht om zijn mening te uiten en daarmee aan bod te komen in de media. Dat is zijn taak. Wat daarentegen niet de taak is van de media is zichzelf herleiden tot loutere doorgeefluiken zonder enige noemenswaardige poging om daar kritische vragen bij te stellen, bijvoorbeeld door te wijzen op de ongerijmdheden, de halve waarheden, verdraaiingen en andere retorische trucjes die Lachaert inzet om zijn stellingen te onderbouwen.

Dat zou nog enigszins aanvaardbaar zijn als de media – onze (!) openbare zender als eerste – op dezelfde fluweelzachte manier zouden omgaan met de vakbonden, maar dat gebeurt nu net niet.

Bij elke sociale actie worden kritische vragen gesteld. Het ‘hinderen van de gewone mensen’ of ‘belemmeren dat werkwilligen aan het werk gaan’ zijn daarbij vaste weerkerende ingrediënten.

Ik pleit hier niet voor een identieke behandeling van de vakbondswoordvoerders. Integendeel, ik meen dat de media correct hun journalistiek werk doen zoals het hoort – tenminste, wanneer ze tegenover de vakbonden staan. Wat ik hier aanklaag is dat ze die correcte journalistieke ethiek niet toepassen wanneer de tegenzijde aan bod komt.

Sommige mensen reageren op de uitlatingen van politici als Lachaert met commentaren als ‘wereldvreemd’, ‘weet die man niet wat echt werken is’ of  ‘is die zo dom dat hij de sociale realiteit niet ziet’ en dergelijke. Zij vergissen zich schromelijk.

Deze politici zijn zeer verstandig, weten zeer goed hoe de wereld in elkaar zit en beseffen perfect wat de realiteitswaarde is van wat ze zeggen. Zij dienen met hun uitspraken andere doelstellingen dan de feiten. Politici van alle ideologieën gebruiken nu eenmaal die delen van het discours die in hun kraam passen.

Lachaert beseft als geen ander dat zijn medestanders en mensen die nog wat twijfelen in zijn richting goed in staat zijn om te decoderen wat hij écht zegt. Hij beseft maar al te goed dat je in 2023 niet langer letterlijk kan zeggen dat de economische elite de totale vrijheid moet hebben om mensen uit te buiten voor maximale winsten. Maar zo begrijpen zijn medestanders hem wel.

Wat hij vooral doet is verwarring zaaien, zoals bijvoorbeeld met zijn gebruik van het begrip ‘zelfstandige winkeliers’ en ‘zelfstandig ondernemerschap’. Hij weet natuurlijk dat franchises van merken (zoals bijvoorbeeld heel wat kledingwinkels, maar ook meer en meer café’s en restaurants) in werkelijkheid géén zelfstandigen zijn. De franchises van Delhaize zijn met handen en voeten gebonden aan het grootbedrijf. ‘Zelfstandig’ is zowat het laatste wat je franchises kan noemen.

Echte zelfstandigen staan mijlenver van wat Delhaize aan het doen is met zijn winkels. Echte zelfstandigen staan inderdaad ‘dicht bij hun personeel en hun klanten’. Dergelijk klantvriendelijk gedrag is allesbehalve een monopolie van zelfstandigen.

Ook heel wat werknemers van grootwarenhuizen, ook heel wat personeel van overheidsdiensten staan elke dag paraat voor hun ‘klanten’. Mensen in de zorg, in de ouderenzorg, voor de klas, in de overheidsdiensten zijn even ‘klantvriendelijk’ als de gemiddelde zelfstandige. Dat siert zowel die échte zelfstandige als die verpleegster, die leerkracht, die treinbegeleider, die straatveger (de ‘essentiëlen’ van de pandemie).

Lachaert beseft als geen ander dat wat Delhaize nu doet navolging krijgt bij zowat alle andere ketens in meerdere sectoren. Het gebeurt al jaren. Delhaize onderscheidt zich alleen door de massale, brutaal openlijke manier waarop ze deze reorganisatie doordrukt.

Daar gaat dit over: de vernietiging van de échte zelfstandigen die nu al baan moeten ruimen en uit onze winkelwandelstraten en dorpscentra worden weggedrumd door de oneerlijke concurrentie van de franchises.

De Delhaize-aanpak is de doodsteek voor zelfstandige zaken als beenhouwerijen, bakkerijen, delicatessen, krantenwinkels, écht zelfstandige restaurants en café’s. Deze uitroeiingsstrategie is al jaren bezig en dreigt nu met de plannen van Delhaize in een dodelijke eindstrijd uit te monden.

Maar goed, Lachaert en zijn partij hebben het recht om voor dat anti-échte-kleine-zelfstandigenmodel te kiezen. Waar onze media – nogmaals met onze (!) openbare omroep op kop – niet het recht toe hebben is om hem niet te confronteren met het soort kritische bemerkingen die hierboven opgesomd staan.

Het kleinste kind ziet in dat de invoering en facilitering van meer en meer kortere en kortere flexijobs gaat leiden tot een neerwaartse druk op de lonen in de andere banen en op de pensioenen – ‘want je kan toch nog wat bij verdienen, nietwaar’.

Geef het tien jaar en een extra flexijob bovenop je vaste (nu ja, ‘vaste’) baan wordt een noodzaak om rond te komen. Eerste gevolg van dit beleid: adieu vijfdagenwerkweek.

Wie zijn boosheid uitsluitend richt tegen de voorzitter van Open VLD verspilt echter zijn energie. Deze man kent evengoed als u en ik de tegenargumenten. Die zijn voor hem irrelevant. Hij is niet wereldvreemd. Hij is voorzitter van de liberale partij en zegt wat van hem verwacht mag worden.

Onze kritiek moet gaan naar de media die hun rol als kritische waakhond zo goed als opgegeven hebben. Wij moeten niet eisen dat zij de vakbonden gaan behandelen zoals zij dat met de neoliberale vijanden van de sociale welvaartsstaat doen.

Wij moeten integendeel eisen dat zij met dezelfde journalistieke ernst de vijanden van de vakbonden aanpakken als ze nu met de vakbonden doen. De publieke opinie is perfect in staat om vervolgens zelf een oordeel te vellen.

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.