De gelijktijdige erkenning van Palestina door drie EU-lidstaten Spanje, Noorwegen en Ierland is een historisch keerpunt voor de EU. De rest van de wereld heeft dat veel eerder gedaan, sommige landen deden het al in de jaren 1980. Vandaag erkennen 143 van de 193 VN-lidstaten de staat Palestina. Met deze drie EU-lidstaten erbij is het Westerse ‘njet’ definitief gebroken.

Spanje, Noorwegen en Ierland brengen het aantal landen dat Palestina erkent op 146, dat is nog slechts negentien minder dan de 165 VN-lidstaten die de staat Israël erkennen.

De erkenning van de staat Palestina is in de eerste plaats een enorm belangrijk symbolisch gebaar van de erkenning van de strijd van een volk voor het recht op zelfbeschikking.

Een erkenning als staat houdt in dat een staat erkent dat een andere staat soeverein regeert over een grondgebied met vastgelegde grenzen. Het erkent de inwoners van dat grondgebied als behorend tot deze staat. Zo bevestigt de erkennende staat dat dit grondgebied en zijn bevolking bestuurd worden door een regering die effectief regeert en gemachtigd is relaties aan te gaan met andere landen, met internationale instellingen, die het recht heeft zich aan te sluiten bij internationale verbanden en soeverein verdragen kan sluiten met andere staten en instellingen.

Concreet betekent het dat staten diplomatieke relaties met elkaar aanknopen, ambassades of consulaten openen¹ en ambassades of consulaten op het eigen grondgebied verwelkomen en elkaars visa, paspoorten of identiteitskaarten erkennen. De erkenning van een staat is echter vooral een politieke stellingname.

Van 143 naar 146 erkenningen

Op wereldschaal betekent deze erkenning door de drie EU-lidstaten Spanje, Noorwegen en Ierland slechts een kleine toename van het aantal landen dat Palestina nu reeds erkent.

In feite erkent de wereld buiten het Westen Palestina al heel lang. Die 143 landen vertegenwoordigen bovendien meer dan 80 procent van de wereldbevolking. Het ‘Westen’² dat die erkenning al tientallen jaren tegenhoudt omvat de VS, Canada, de Europese Unie, Australië, Nieuw-Zeeland en Japan, samen goed voor slechts 13,6 procent van de wereldbevolking.

Hoe klein ook op wereldschaal, toch is deze erkenning historisch te noemen. Het is de eerste trendbreuk in 75 jaar consensus van het Westen. De lijn die nog steeds wordt gevolgd onder leiding van de VS – en recent nog bevestigd door de Belgische eerste minister Alexander De Croo – is dat de erkenning van een Palestijnse Staat het gevolg zou moeten zijn van een onderhandeld akkoord met Israël.

Husam Zomlot, vertegenwoordiger van Palestina in Groot-Brittannië, weerlegt dit argument volledig. Zowel de VS als de EU hebben in het verleden nooit enige ernstige inspanning in die richting gedaan. Bovendien, woordvoerders van Israëlische regeringen – niet alleen de huidige extreemrechtse regering – hebben meermaals verklaard dat ze nooit een Palestijnse Staat zullen erkennen.

Het officiële standpunt van het Westen is dat er een tweestatenoplossing moet komen, maar de concrete beleidspraktijk is nog steeds steun aan de geleidelijke fysieke vernietiging van de mogelijkheid voor een Palestijnse Staat, door de bezetting, de apartheid, de repressie en nu de genocide in Gaza de facto te blijven goedkeuren, met wapenleveringen en met verzet tegen elk voorstel voor sancties.

 

In Spanje is de erkenning mogelijk geworden dankzij de huidige linkse regering onder leiding van Pedro Sanchez. Dit is een minderheidsregering die voor dit standpunt echter steun vond bij meerdere kleine regionale partijen in het parlement.

In zijn aankondiging van deze beslissing (die net als in Noorwegen en Ierland officieel zal vallen op 28 mei) geeft de eerste minister echter zijn voornaamste politieke argument. Uit alle peilingen blijkt dat een ruime meerderheid van de Spaanse bevolking achter deze erkenning van Palestina staat.

Spanje is tevens de enige EU-lidstaat waar alle universiteiten eensgezind alle banden met Israëlische universiteiten hebben verbroken.

 

Ook de erkenning door Noorwegen is zeer symbolisch. De Oslo-akkoorden van 1993 werden mogelijk gemaakt dankzij jarenlange bemiddeling door Noorse diplomaten. Hoe onvolmaakt ook, deze akkoorden hadden het potentieel voor een vreedzame oplossing.

Ze werden vrijwel onmiddellijk geschonden door Israël omdat de toenmalige regering alleen die elementen uitvoerde die in hun voordeel waren. De in die akkoorden opgerichte Palestijnse Autoriteit³ is uiteindelijk verworden tot het machteloos vehikel dat het vandaag is.

Noorwegen is al die jaren een echte vredesonderhandelaar geweest, in tegenstelling tot de VS die steeds voluit aan de kant van Israël hebben gestaan en nog steeds staan. Het kleine Scandinavische land Noorwegen heeft in tegenstelling tot de meeste andere EU-lidstaten wereldwijd een zeer geloofwaardige reputatie wat Palestina betreft.

 

De Ierse eerste minister Simon Harris verwees in zijn aankondiging naar de eigen Ierse geschiedenis van 1922, een eeuw geleden. Toen werd na tientallen jaren zeer bloedig onderdrukt verzet de Britse koloniale bezetting opgegeven en werd Ierland deels erkend als een staat.

Het is nog slechts een kwestie van tijd dat de demografische evolutie ook het noordelijk deel van Ierland – nog steeds de facto een Britse kolonie – de rest van Ierland zal vervoegen.

Ierland heeft met andere woorden een eigen historische ervaring met bezetting, kolonisering, apartheid, repressie en uitbuiting. Die herinnering leeft nog steeds bij de Ierse bevolking aan alle zijden van het politiek spectrum.

Door naar dit verleden te verwijzen in zijn verklaring erkent eerste minister Harris tevens de feitelijkheid van kolonisatie, bezetting en apartheid van het Palestijnse volk.

 

De houding van de Belgische regering sinds 7 oktober 2023 kan je vanuit twee verschillende invalshoeken bekijken. In vergelijking met de meeste EU-lidstaten, zeker in vergelijking met de drie buurstaten Frankrijk, Nederland en Duitsland, is de houding van de Belgische regering redelijk consequent en evenwichtig.

Dat standpunt is vooral te danken aan de inzet van Minister van Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez (Vooruit) en haar collega Minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen), die daarvoor de steun hebben van de CD&V en hun Franstalige zusterpartijen PS en Ecolo.

 

Maar in vergelijking met de drie hierboven al vernoemde EU-lidstaten Spanje, Noorwegen en Ierland is de houding van België nog veel te terughoudend. Dat beaamt minister Gennez zelf in deze X tweet (hierboven). “We laten vandaag (22 mei) een historische kans liggen”.

Het zijn enkel de liberale partijen Open VLD en MR die nog dwars liggen, vooral dan de Franstalige liberalen van de MR. De uitleg van federaal eerste minister Alexander De Croo om nog niet tot de erkenning over te gaan was bijzonder zwak. “Niemand in Palestina zou nu gebaat zijn bij een dergelijke erkenning”.

Ook zijn bewering dat erkenning door ‘een paar kleine landen’ geen zin heeft, miskent volledig de werkelijkheid van de wereldopinie.

 

Deze erkenning is de eerste barst in de dijk. De gelijktijdigheid van deze erkenning door drie EU-lidstaten wijst op eigen trilateraal overleg tussen drie EU-lidstaten, zonder langs de gemeenschappelijke EU-instellingen te passeren. Ook dat is een teken aan de wand.

De erkenning van Palestina door alle EU-lidstaten is nog slechts een kwestie van tijd.

 

UPDATE 24 mei: een lezer wijst er op dat de Europese landen Zweden, Polen, Tsjechië, Slovakije, Hongarije, Roemenië en Cyprus toch ook reeds Palestina hebben erkend. Inderdaad, maar de voormalige Oostbloklanden Polen, Tsjechië en Slovakije (toen nog als één land Tsjechoslovakije), Hongarije, Roemenië deden dat in 1988, kort nadat de PLO een verklaring van onafhankelijkheid had afgekondigd en ze toen nog geen lid waren van de EU, net als Cyprus. Zweden was in 2014 het eerste en tot nu enige land in de EU dat dit reeds had gedaan tien jaar geleden in 2014 naar aanleiding van de toenmalige oorlog tegen Gaza, waarbij 2.300 Gazanen werden vermoord. De huidige rechtse regering wil daar op terugkomen, maar dat is in feite internationaalrechtelijk niet meer mogelijk, onder andere omwille van aangegane internationale verdragen e.d.

 

Notes: