Het boek ‘De Essentiële Chomsky’ is wat de titel zegt. Het vat zijn gedachtengoed volledig samen. Dit is de opgefriste vijfde druk van de eerste uitgave in 2014. Het geeft historisch inzicht, zet aan tot verder onderzoek, meer literatuur, bronnenonderzoek en media-analyse. Chomsky toont hoe de wereld echt werkt.

Chomsky’s analyse, van zijn allereerste essay The Responsibility of Intellectuals in 1967 tot zijn meest recente artikel, staat tot vandaag als een huis. Het is weinigen gegeven zo relevant en zo accuraat te blijven.

Zijn boeken zijn lijvig en staan vol vergelijkende voorbeelden en voetnoten met bronnenmateriaal. Die bronnen blijken meestal de grote media zelf te zijn. Chomsky weet daar telkens weer die informatie uit te halen die context geeft aan wat in de wereld gebeurt.

Vier kleine pockets in één geheel samengebracht

Die lijvigheid schrikt beginnende lezers weleens af. Zijn uitgevers hebben daarom regelmatig dunnere boeken uitgebracht om zijn werk toegankelijker te maken. In 1992 verscheen What Uncle Sam Really Wants, een collectie uitgeschreven lezingen en interviews met journalist David Barsamian.

Chomsky in 2023

Het succes was zo groot dat er nog drie vervolgen kwamen, The prosperous few and the restless many (1993), Secrets, lies and democracy (1994) en The Common Good (1998). In 2011 werden ze alle vier gebundeld en heruitgegeven als How the World Works (zie de foto hieronder).

De titels van die vier boeken vatten het goed samen: dit gaat over wat Uncle Sam (de VS) wil, over de welvarende enkelen en de rusteloze velen, over geheimen, leugens en democratie, over het gemeenschappelijke goed, dit alles later gebundeld in een boek dat uitlegt ‘hoe de wereld werkt’.

De vertaling van dit boek verscheen voor het eerst in 2014 als De Essentiële Chomsky en wordt nu in een opgefriste versie voor de vijfde maal herdrukt. Het zijn stuk voor stuk vlot leesbare hoofdstukken waarin Chomsky thema per thema zijn ideeën en analyses samenvat.

Ieder hoofdstuk is tevens perfect afzonderlijk leesbaar. De Essentiële Chomsky is met andere woorden de ideale introductie tot zijn politiek denken.

Een analyse voor alle tijden

Wie wil begrijpen wat de VS in Irak, Afghanistan, Pakistan, Syrië, Libië en Jemen deden en doen, kan in dit boek lezen wat Chomsky daarover reeds zei in de jaren 1990. Hij gaf deze interviews net voor de grote doorbraak van het internet en voor de opkomst van de linkse presidenten in Latijns-Amerika,

“Het is onwaarschijnlijk dat wat we ‘de onvermijdelijke gevolgen van de vrije markt’ noemen in een echt democratische maatschappij zouden worden aanvaard”

Zijn analyse blijkt in 2025 nog altijd volledig te kloppen. Hij voorspelde toen al dat Latijns-Amerika zichzelf ooit zou bevrijden, te beginnen bij Hugo Chávez in Venezuela in 1999, en wat nu nog steeds met vallen en opstaan doorgaat.

Chomsky zag toen al in dat het internet een enorm potentieel had, maar tegelijk een groot gevaar was. Niet voor niets proberen VS-bedrijven nu de toegang tot het internet te ‘commercialiseren’, lees ‘ideologisch te stroomlijnen’.

De EU onderhandelt al jaren met de VS over een vrijhandelsakkoord dat een vernietigende impact zal hebben op onze democratie. Die onderhandelingen zijn tijdens de pandemie van 2019-2020 stilgevallen.

Foto: LV

De oorlog in Oekraïne en de genocide in Gaza hebben dat proces voor het ogenblik op waakvlam gezet, maar het is een kwestie van tijd voor ze terug op tafel liggen. Waarom dergelijke vrijhandelsakkoorden zo hard worden doorgedrukt, en in het grootste geheim, legde Chomsky al in 1994 uit.

Over de echte vrije markt zegt hij: “Het is zeer onwaarschijnlijk dat wat we vandaag ‘de onvermijdelijke gevolgen van de vrije markt’ noemen, in een echt democratische maatschappij zouden worden aanvaard”.

Dit is een systeem dat werkt ten voordele van zij die het in stand houden. “Hoeft dat ons te verwonderen?”

Dat het militair-industrieel complex van de VS een systeem is om grote bedrijven met belastinggeld te subsidiëren en tegelijk de VS-hegemonie in het buitenland te handhaven, is de volgers van deze nieuwssite bekend. Chomsky legt het in begrijpelijke termen uit en graaft tegelijk dieper naar de maatschappelijke visie achter dit systeem.

Zijn grootste verdienste is dat hij het systeem uitlegt zoals het is: niet een of andere krankzinnige samenzwering, maar een logisch en consistent geheel van belangen en ideologische keuzes die vorm krijgen in een beleid dat zeer rationeel overwogen en goed doordacht is.

Het is een systeem dat werkt ten voordele van zij die het in stand houden. Chomsky vraagt terecht: “Hoeft dat ons te verwonderen?”

De vier hierboven vermelde boeken zijn in dit boek samengevoegd in de volgorde van hun oorspronkelijke uitgave. Het eerste hoofdstuk Het ware gelaat van Uncle Sam werd door interviewer David Barsamian en redacteur Arthur Naiman herschreven als doorlopende tekst zonder tussenvragen. De drie volgende hoofdstukken hebben de vorm van interviews met vraag en antwoord behouden.

Dit boek geeft historisch inzicht in het heden. Het zet aan tot verder onderzoek, literatuur, uitpluizen van bronnenmateriaal en media-analyse. Noam Chomsky toont ‘hoe de wereld echt werkt’.

Noam Chomsky. De Essentiële Chomsky. EPO, Antwerpen, 2025 (2014), 374 pp. ISBN 978 9462 6753 60

Dit is een ingekorte en geactualiseerde overname van het voorwoord in de eerste uitgave van het boek in 2014.