Na de slachtpartij op de eerste dag van de Mars voor de Terugkeer in Gaza vroeg VRT-journaliste Annelies Beck aan VRT-correspondente Ankie Rechess ‘uitleg’ over de ‘feiten’. Heel wat mensen ergerden zich aan de eenzijdigheid van dat gesprek. Hierbij de volledig uitgeschreven transcriptie van dat gesprek en de reactie van de VRT-klachtendienst. Oordeel zelf.

Het gesprek tussen VRT-journaliste Annelies Beck en VRT-correspondente in Israël Ankie Rechess staat op de website van VRT-NWS met volgende titel en intro (hierna de volledige woordelijke transcriptie van dat gesprek):

Ankie Rechess over geweld op grens Gaza-Israël: “Het wordt waarschijnlijk nog erger”

Begeleidende tekst bij het beeldfragment: “Bij Palestijns protest op de grens tussen Israël en Gaza zijn meer dan een dozijn doden gevallen. Honderden mensen raakten gewond. Onze correspondent in Israël Ankie Rechess legt in “Terzake” uit dat dit nog maar het begin is van dagen en weken van Palestijns protest. “En waar dit naartoe zal gaan, is de grote vraag”.

Annelies Beck: “De spanningen tussen Israël en de Palestijnen in Gaza lopen weer hoog op. Vandaag herdenken de Palestijnen de Dag van het Land, een jaarlijks gebeuren. Dit jaar roept Hamas op zes weken lang actie te voeren, een zogenaamde Mars voor de Terugkeer. 15 mei, moet u weten, verhuizen de Verenigde Staten in principe namelijk hun ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem. Bij clashes vandaag tussen demonstranten en Israëlische soldaten zijn tot nu toe al twaalf doden en honderden gewonden gevallen en voor meer uitleg gaan we naar Ankie Rechess in Tel Aviv. Goedenavond Ankie, ja die Mars van de Terugkeer, waar gaat dat precies over?”

Ankie Rechess: “Goedenavond, ja, Hamas, die had georganiseerd dat de inwoners van Gaza, dat die allemaal naar de grens tussen Gaza en Israël zouden komen en dan massaal de grens over zouden steken om dus weer terug te keren naar wat zij het ‘Palestina’, wat zij dus ook willen hebben als een geheel, niet alleen dus dat Israël er is maar dat het hele gebied dus Palestina is, want dat hoort hen toe, zoals de Hamasleiders zeiden. En vooral naar Jeruzalem toe, dat was de bedoeling. En Hamas had het goed voorbereid want ze hebben dus al de afgelopen weken zes tentenkampen op zes verschillende plaatsen langs de grens neergezet met toiletten en er werden vandaag al de mensen, er werden dertigduizend mensen vervoerd met bussen naar de grens toe en de bedoeling was dus dat ze dus massaal die grens over zouden steken. Nou, dat is niet gebeurd want Israël die zei ‘Dit is een provocatie’ en eenieder die het grens aanraakt, die moet er verzekerd van zijn dat die daar niet levend vandaan komt. En dat is ook gebeurd want inmiddels is het dodental al opgelopen tot veertien en de gewonden, er zijn meer dan duizend gewonden al.”

Commentaar Lode Vanoost: De Mars van de Terugkeer wordt georganiseerd door 20 organisaties in Gaza, waaronder enkele kleine linkse partijen. Hamas is niet bij de organisatie betrokken, heeft ze aanvankelijk zelfs tegengewerkt, maar heeft zich in de laatste dagen achter de Mars geschaard, gezien de verwachting van een grote opkomst. De Israëlische media stellen het als een Hamas-event voor. De organisatoren roepen op om te demonstreren tot aan de bufferzone, de lijn die Israël eenzijdig binnen Gaza oplegt en waar betreders regelmatig worden doodgeschoten.

Door die zone verliest Gaza meer dan 30 procent van zijn landbouwareaal. Die opgelegde binnengrens ligt op 300 meter voor ‘residents’ en op 100 meter voor ‘landbouwers’ op hun akkers. Hoe de bevolking dat onderscheid moet kenbaar maken of weten waar die lijn precies ligt, wordt nergens aangeduid. Regelmatig worden boeren op hun velden doodgeschoten ‘omdat ze zich verdacht gedragen’. De organisatoren roepen op de tentenkampen op 700 meter van de grens te plaatsen. Na een week is het de bedoeling 100 meter naar de grens op te schuiven. Hamas noch de organisatoren roepen op om tot aan de grens te stappen of te pogen ze te overschrijden. Echter, zelfs als dat de bedoeling zou geweest zijn, is het ongewapend oversteken van een grens geen misdrijf dat het betrokken land het recht geeft deze personen standrechterlijk te executeren

Tweemaal beweert Ankie Rechess:  ‘Hamas had georganiseerd’ en ‘Hamas had het goed voorbereid’. De organisatoren hebben duidelijk op voorhand gesteld dat het niet de bedoeling is de grens over te steken. Geen enkele Israëlische soldaat werd bedreigd of verwond. Het executeren door scherpschutters van Palestijnen, waarvan op de beelden duidelijk te zien is dat ze ongewapend zijn, dat een aantal in de rug wordt geschoten terwijl ze teruglopen naar de tentenkampen, waarvan een aantal te zien zijn terwijl ze in groep zitten te bidden buiten de bufferzone, wordt door Ankie Rechess omschreven met een passieve zinsconstructie die geen dader expliciteert. “Het dodental is al opgelopen… er zijn meer dan duizenden gewonden al.” 

Annelies Beck: Ja, het is dus geëscaleerd, want het was de bedoeling dat het vreedzaam zou verlopen, toch?

Ankie Rechess: “Ja, dat was, dat werd door Hamas gezegd ‘We gaan het vreedzaam doen, maar ja, dat is natuurlijk een illusie, want je kan dus niet dertigduizend mensen naar de grens brengen en zeggen dat we, dat ze terug moeten keren naar Jeruzalem, naar het land dat dus nu Israël is, zonder dat daar klappen bij vallen.

Dat is inderdaad ook gebeurd en het ziet er naar uit dat het nog veel meer worden, want deze demonstraties die gaan dus door tot 15 mei, zoals je al zei, dan is de dag van de Naqba, van de catastrofe zoals ze dat noemen. Dat is de onafhankelijkheidsdag van Israël en meteen erna is de dag van de Palestijnen en ook de dag dat de Amerikaanse ambassade overgezet zal worden naar Jeruzalem en daar houdt men in Israël dus zeer hun hart voor vast, want ze weten dus dat dat het hoogtepunt zal worden.

Dit wat er vandaag was, was het openingsschot en ja, het wordt waarschijnlijk iedere dag erger en waar het naar toe zal gaan, dat is natuurlijk helemaal de grote vraag want in de afgelopen tien jaar onder het bewind van Hamas zijn er al drie oorlogen geweest met Israël en men gaat er ook van uit dat Hamas dus eigenlijk Israël op de, eigenlijk wil prikkelen om te reageren zodat uiteindelijk, dat er weer een grote clash zal ontstaan tussen de twee gebieden.

En dat is alleen maar vreselijk voor de mensen, kijk, de mensen in de Gazastrook, die hebben niets te verliezen. Het is een desperate wanhopige toestand in de Gazastrook, werkloosheid, geen elektriciteit, geen voedsel, helemaal niets en de Hamasleiders die dus wel heel veel geld krijgen van een heleboel landen, die steken dat hoofdzakelijk zelf in hun eigen zak, of spenderen het aan het maken van ondergrondse tunnels, oorlogsmaterieel, en de bevolking, die is het slachtoffer en die worden dus nu opgehitst om dus naar die grens te komen met het ontzettend trieste gevolg dat er al veertien doden zijn gevallen en de vraag is waar dat naar toe zal gaan.”

Commentaar Lode Vanoost: Nogmaals, geen enkele Israëlische scherpschutter liep enig gevaar tijdens deze protesten. Geen enkele Israëlische soldaat werd gewond. Dit wordt omschreven door Annelies Beck met (andermaal) een passieve zinsconstructie ‘het is dus geëscaleerd.” Annelies Beck merkt niet op dat Hamas niet de organisator is van deze demonstraties en dat het niet de bedoeling is dat de grens zou worden overgestoken. Zo insinueert ze dat het relaas van AR  correct en factueel zou zijn. De kijker mag dus veronderstellen dat het overschrijden van de grens “de bedoeling (had) dat het vreedzaam zou verlopen.”

Het zijn de organisatoren van de mars, niet Hamas,  die stelden ‘dat het vreedzaam zou verlopen’. Het is evenmin de bedoeling om de grens over te steken en al helemaal niet om tot Jeruzalem door te gaan. Ankie Rechess suggereert daarenboven dat Jeruzalem in Israël ligt. Zowel West- als Oost-Jeruzalem worden echter niet erkend als onderdeel van Israël. Alleen de VS heeft met de recente beslissing om de ambassade te verhuizen naar Jeruzalem gebroken met deze internationaal aanvaarde consensus. Deze vreedzame manifestatie aan de grens van Gaza wordt door Ankie Rechess omschreven als “een openingsschot”. Bovendien “het wordt erger”, waarmee ze bevestigt dat Israël zal blijven doorgaan met disproportioneel dodelijk geweld.

Bovendien, drie aanvalsoorlogen van een van de best hoogtechnologische uitgeruste legers ter wereld, met een land- lucht- en zeemacht, die duizenden Palestijnse burgers doodde, waarbij de voornaamste elektriciteitscentrale van Gaza werd vernietigd, evenals waterzuiveringsstations, duizenden woningen, scholen en hospitalen, worden omschreven met een neutraal klinkende zin die insinueert dat Hamas ze onder zijn ‘bewind’ zou hebben uitgelokt en gewild. Het directe verband tussen deze vernietigingen door Israël en de huidige toestand wordt herleid tot corruptie binnen Hamas. De economische blokkade door Israël wordt als bepalende factor volledig verzwegen. Ankie Rechess besluit andermaal met een passieve zinsconstructie “dat er al veertien doden zijn gevallen”.

Annelies Beck: Ja, we blijven het volgen. Ankie Rechess, dank je wel voor de uitleg.

…/…

Reactie van de klachtendienst van de VRT

Dit gesprek was volgens de VRT een ‘uitleg’, geen standpunt. De VRT kreeg talrijke klachten over de eenzijdigheid van deze berichtgeving. Dit is het antwoord dat ze kregen van de Klachtencoördinator van de VRT:

Geachte xxxxxxx,

Bedankt voor uw reactie op ons interview met Ankie Rechess in Terzake van 30 maart ll.

Wij begrijpen dat dit eindeloze conflict tussen Israëli en Palestijnen niemand onberoerd laat en hevige emoties losmaakt telkens als de vijandelijkheden opflakkeren. De verslaggevers van VRT NWS dragen onpartijdigheid hoog in het vaandel. Het redactiestatuut zegt duidelijk dat ze zich onpartijdig moeten opstellen in hun berichtgeving.

Het college van hoofdredacteurs en een deontologische adviesraad waken erover dat dat wordt nageleefd. Sinds een jaar heeft VRT NWS ook een onafhankelijke ombudsman die klachten over partijdigheid onderzoekt. In de programmering proberen we – doorheen de verschillende programma’s – de verschillende kanten van het verhaal te belichten.

Uw mail heeft ook betrekking op onze correspondente Ankie Rechess. VRT NWS heeft nooit het persoonlijke verleden van Ankie Rechess verzwegen. Dat zij de weduwe is van Andrei Spitzer is ruim aan bod gekomen enkele jaren geleden, toen haar boek over de aanslag op het Olympisch dorp in München verscheen, en ook bij het verschijnen van de film ‘Munich’. Deze feiten zijn intussen bij een ruim publiek bekend.

VRT NWS is ervan overtuigd dat Ankie Rechess op een evenwichtige manier verslag uitbrengt van de gebeurtenissen en ontwikkelingen in Israël en de regio. Zij maakt ook geen misbruik van haar berichtgeving voor de VRT om campagne te voeren of te lobbyen. Onze hoofdredactie volgt dit nauwgezet op en behoudt het volste vertrouwen in Ankie Rechess.(Bold lettertype door LV)

Wij wijzen erop dat wij naast Ankie Rechess ook geregeld een beroep doen op andere commentatoren met grondige kennis van de regio: Midden-Oostenexpert Bertus Hendriks (in Terzake op 8 december 2017), of vredesactiviste Brigitte Hermans, en journalist Jorn De Cock bijvoorbeeld. En op 6 december vorig jaar was Hassan Al Balawi, diplomaat bij de Palestijnse ambassade in Brussel, te gast in Terzake. Ook hebben we een collega met Palestijnse roots die geregeld contact heeft met ooggetuigen in de regio.

Het gesprek met Ankie Rechess in Terzake van 30 maart is duidelijk gekaderd in de jaarlijkse Dag van het Land en de oproep van Hamas tot een zgn. Mars van de Terugkeer, een zes weken durende actie die moet eindigen op 15 mei, een symbolische datum: de verhuizing van de VS-ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem en ook de dag van de ‘Nakba’ voor de Palestijnen.

In het interview wijst Ankie Rechess expliciet op de uitzichtloze situatie voor de inwoners van Gaza (geen werk, geen voedsel, geen elektriciteit). Zij wijst er ook op dat de spanningen vermoedelijk nog zullen oplopen de komende weken en dat de Palestijnse bevolking daar het grootste slachtoffer van zal zijn als dat gebeurt.

De voorbije weken, maanden en jaren heeft VRT NWS regelmatig bericht over het bredere perspectief: over de bezetting door Israël, over de economische boycot van Gaza, over de vele honderden Palestijnen die in Israëlische gevangenissen zitten, over de dodelijke slachtoffers aan beide kanten.

Zo hadden we het onlangs nog over de veroordeling van de Palestijnse Ahed Tamini, over EU-steun voor de Palestijnen en de vraag aan de EU om de Palestijnse staat te erkennen, over de inkrimping van de Amerikaanse steun aan het VN-agentschap voor hulp aan Palestijnse vluchtelingen, enzovoort. VRT NWS doet al het mogelijke om de standpunten van de verschillende partijen op een evenwichtige manier aan bod te laten komen.

“Wij respecteren de overtuiging van onze kijkers, luisteraars en lezers, maar we kunnen niet met iedereen individueel in discussie treden. Reacties zoals die van u kunnen ons wel helpen om onze eigen berichtgeving kritisch te blijven benaderen.”

Is dit inderdaad objectieve, neutrale berichtgeving? Oordeel zelf en reageer bij de VRT-klachtendienst op e-mailadres klachtenprocedure@vrt.be

Het beeldfragment kan je hier herbekijken.