Presidentskandidaat Bernie Sanders moet rusten na een dringende hartoperatie. Of het bij een korte pauze blijft, zal in de komende dagen blijken. Hij heeft nog steeds grote ambities. Recent heeft hij zijn eigen plan gelanceerd om de klimaatcrisis aan te pakken. Geen enkele andere Democratische kandidaat benadert de ambities die hij in zijn Green New Deal vooropstelt.
Bernie Sanders wil met zijn voorstel niet alleen de klimaatcrisis aanpakken. Hij wil een groene economie die werkende mensen en kwetsbare gemeenschappen beschermt. Over een periode van 15 jaar wil hij daarvoor de enorme som van 16,3 trillion dollar begroten of 16.300 miljard (1 trillion is duizend maal één miljard, 1 triljoen in het Nederlands is één miljard keer één miljard).
Joe Biden, voormalig vice-president onder Obama, voorziet in zijn klimaatplan 1,7 trillion dollars, één tiende van het bedrag dat Sanders vooropstelt (Sanders lanceerde zijn plan symbolisch in het stadje Paradise in de staat California).
De New Deal in de titel van zijn plan verwijst naar de historische New Deal van Franklin Delano Roosevelt, president van 1933 tot 1945. Zijn New Deal was niet één plan maar een geheel van programma’s, projecten voor openbare werken, financiële hervormingen (zoals de splitsing van gewone banken en spaarbanken). Het was Roosevelts antwoord op de economische crisis van de Grote Depressie.
100 procent hernieuwbare energie en 20 miljoen banen
Sanders’ plan gaat verder dan wat de IPCC, het klimaatpanel van wetenschappers van de VN, voorstellen. Zij willen 100 procent hernieuwbare energie tegen 2050. Sanders wil die deadline halen tegen 2030, te beginnen bij de op fossiele brandstoffen gebaseerde industrie, de transportsector en de energiesector.
Daarnaast wil hij terug toetreden tot het Klimaatakkoord van Parijs en 200 miljard dollar toezeggen voor steun aan de ontwikkelingslanden die lijden onder de gevolgen van de klimaatverandering.
Sanders verwerpt de ‘valse oplossingen’ van zijn Democratische concurrenten, zoals een verdere ontwikkeling van kernenergie, afvalverbranding en de ontwikkeling van nieuwe technieken om koolstof uit de lucht te halen (geo-engineering).
Zijn plan is voor een groot deel gelijk aan de Green New Deal die federaal parlementslid Alexandria Ocasio-Cortez samen met federaal senator Ed Markey als wetsvoorstel heeft ingediend in februari 2019. Hun plan neemt echter geen standpunt in over kernenergie en koolstofrecuperatie.
Het grootste onderscheid maakt Sanders met zijn klimaatplan door de klimaatcrisis niet als een apart probleem op zichzelf te zien. Volgens hem moet de klimaattransitie tegelijk ook de ambitie hebben een sociaal billijke maatschappij te vormen, met een economisch systeem op mensenmaat, niet gedirigeerd door de grote multinationals, zoals nu.
De bewoording in zijn plan liegt er niet om. Hij gaat de taboes niet uit de weg. “De militaire uitgaven voor het instandhouden van de wereldwijde afhankelijkheid van aardolie moeten drastisch omlaag.” “De rijken en de grote bedrijven moeten hun fair deel van de belastingen betalen.”
Stop de hebzucht van de olie-industrie
De titel van het tweede hoofdstuk van zijn plan zegt genoeg: “Stop de hebzucht van de industrie van de fossiele brandstoffen en maak hen aansprakelijk.”
“In plaats van te werken aan oplossingen voor de toekomst, heeft de industrie van de fossiele brandstoffen miljarden gestort in de financiering van klimaatontkenning, door het inhuren van lobbyisten die zelfs de minst vergaande regelgeving of toezicht door de overheid tegenhield en door financiële steun aan politici die de belangen van de industrie boven de veiligheid van de planeet plaatsen.”
“Deze bedrijven hebben gevochten om geen verantwoordelijkheid te dragen voor de vervuiling en vernieling die door hun hebzucht werd veroorzaakt. Ze hebben belastingen ontweken, tribale landen geschonden, werknemers uitgebuit en gemeenschappen vergiftigd. Bernie gelooft dat dit crimineel gedrag is en zal hen als president ter verantwoording roepen.”
Een eerste stap is de volledige stopzetting van de 15 miljard dollar die de olie-industrie elk jaar als subsidies ontvangt en een intrekking van alle vergunningen voor de bouw van nieuwe infrastructuur (zoals pijplijnen). De reactie die de industrie hier op zal geven is voorspelbaar: ze zullen wijzen op de gevolgen voor hun werknemers.
Een rechtvaardige transitie voor de getroffen arbeiders
Het derde hoofdstuk van zijn plan geeft daar een onmiskenbaar duidelijk antwoord op. “Een economie gebaseerd op klimaatzuivere energie zal drie maal zoveel banen creëren, maar moet ook sterke vakbonden bouwen, degelijke lonen en sociale rechten … Mijnwerkers en oliewerkers zijn niet het probleem.”
“Zij hebben ons land meer dan een eeuw lang voorzien van energie, door hun arbeid in gevaarlijke en onzekere banen, om zo voor hun gezinnen in te staan. Zij hebben hun leven gegeven in onveilige, niet-gereglementeerde werkplaatsen. Zij zagen hun pensioenen verdwijnen, hun gezondheidszorg afgepakt en nu zien ze hun jobs verdwijnen, terwijl de bazen van de sector van de fossiele brandstoffen miljarden binnenrijven.”
Zijn plan voorziet o.a. meerdere maatregelen om voor deze werkende mensen de transitie op te vangen. Dat wil hij verwezenlijken met werkloosheidsvergoedingen, opleidingen, gegarandeerde pensioenen. Wie wil, kan vier jaar betaald verlof nemen met gegarandeerde sociale zekerheid om aan de universiteit of aan een technische school een opleiding te volgen.
Ook de ecologische gevolgen van de huidige economie moeten worden aangepakt. “Meer dan 50 van de 73 installaties voor afvalverbranding in de VS liggen op minder dan drie mijl (4,8 km) van buurten met lage inkomens en/of minderheidsgroepen, die worden blootgesteld aan kwik, lood en teer.”
“De Green New Deal is niet alleen een ernstig klimaatplan, maar een opportuniteit om historisch onrecht en ongelijkheid uit te roeien en om sociale en etnische rechten te promoten, economische rechtvaardigheid, vooral ten aanzien van zwarte, bruine en ‘Native’ Amerikanen en andere kwetsbare gemeenschappen, waarvoor de eerste New Deal ook programma’s had voorzien.” (In zijn plan refereert Sanders meermaals naar de eerste New Deal van president Franklin Roosevelt in de jaren 1930.)
‘Onbetaalbaar’
Er staat nog veel meer in Sanders’ plan, teveel om hier op te sommen. Zijn tegenstanders veroordelen het reeds als onbetaalbaar (net zoals de tegenstanders van de eerste New Deal beweerden).
De militaire uitgaven en de massale steun die de Amerikaanse overheid onder Obama gaf aan de bankensector en aan de grote bedrijven wordt daarentegen nooit onbetaalbaar genoemd, net zomin als de enorme vergoedingen die bedrijfsleiders binnenrijven, terwijl ze de lonen van hun werknemers inkrimpen.
Sanders wil ook de mogelijkheden voor de fossiele industrie om nog winst te maken fel beperken. Hij stelt een volledige ban voor op invoer en uitvoer van olie en gas, een totaalverbod op open mijnbouw en fracking en een moratorium voor de licenties om het boren op openbare domeinen.
Dat is niet alleen een totale ommekeer van het huidige beleid van Trump, maar gaat ook in tegen de grote uitbreiding van aardoliewinning in de VS zelf door zijn voorganger Obama.
Met zijn campagne van 2016 had Sanders reeds de lat verlegd naar thema’s die voor hem geen onderwerp waren tijdens de door de media gesponsorde debatten, zoals het idee van openbare gezondheidszorg.
Dat doet hij nu opnieuw met dit plan. Alle andere kandidaten zijn nu verplicht te argumenteren waarom ze minder willen uitgeven, terwijl het hun bedoeling was net met hun cijfers te pronken.
Of Sanders ditmaal wel de nominatie van de Democratische Partij gaat halen is nog zeer onzeker. De echte voorverkiezingen liggen nog maanden ver weg. Een aantal fenomenen komen echter nu reeds terug. Waar Sanders in 2016 aanvankelijk werd geridiculiseerd, doodgezwegen of verkeerd weergegeven, wordt nu reeds veel vroeger in de race alles in het werk gesteld om zijn kandidatuur te boycotten.
De zichzelf als liberaal-progressief verkopende zender MSNBC heeft reeds meerdere malen openlijk selectief over zijn kandidatuur bericht. Zo werden er peilingen getoond waarin Sanders niet eens werd opgenomen. MSNBC haalt net als de meeste andere zenders veel inkomsten uit reclame voor de olie-industrie en voor de door die bedrijven beheerde andere bedrijven, zoals de wapenindustrie (zelf ook een grote bron van olieverbruik).
Warren, een tweede Clinton-versus-Trump-scenario?
In 2016 was Hillary Clinton nog de gezalfde kandidaat van de Democratische elite en hun medestanders in de commerciële media. Nu is dat (voorlopig nog) Joe Biden. Hij zal echter moeten afhaken eenmaal de campagne echt begint. Daarvoor is hij immers te beschadigd. Het zijn niet eens zijn soms hilarische versprekingen, zijn vergissingen, zijn verkeerde citaten tijdens debatten die hem parten zullen spelen. Biden heeft een politiek verleden dat hem als centrumkandidaat ongeloofwaardig maakt.
Als jong parlementslid verzette hij zich onder meer tegen wetgeving voor positieve discriminatie van zwarte minderheden. Hij heeft meermaals met Republikeinen mee gestemd tegen voorstellen voor een federaal minimumloon en tegen betere bescherming van sociale rechten. Als persoon is hij bovendien even kwetsbaar als Trump wat betreft zijn gedrag met vrouwen, misschien niet in dezelfde mate, maar toch. Zijn tegenstanders zijn nu al naarstig op zoek naar elk mogelijk incident uit zijn rijk gevulde verleden.
In de media wordt nu al zwaar ingezet op Elizabeth Warren. Eenmaal je door haar retoriek heen kijkt, vind je bij haar echter een programma dat een licht progressief aangepaste versie is van Hillary Clinton in 2016.
Er zijn nog meer redenen waarom Sanders ook nu weer maximaal zal worden tegengewerkt. Met dit klimaatplan wordt het niet beter en maakt hij zich voor de dominante industriële sectoren in de VS nog minder aanvaardbaar dan hij al was.
Toen in 2016 WikiLeaks e-mails publiceerde tussen het campagneteam van Hillary Clinton en de top van de Democratische Partij werd bewezen wat iedereen al vermoedde: het partijapparaat deed er alles aan om de kandidatuur van Sanders te boycotten, te besmeuren en te saboteren.
Als afleiding van dit electoraal bedrog zette de partij toen alles in op de these dat niet WikiLeaks zelf deze mails had bemachtigd maar ‘de Russen’. Als Sanders het opnieuw tot kandidaat brengt tijdens de voorverkiezingen in 2020, zal de partij niet aarzelen opnieuw gelijkaardige tactieken toe te passen. De top van de Democratische Partij heeft al laten verstaan dat ze ook nu tijdens de voorverkiezingen onverminderd dezelfde tactieken zal toepassen als in 2016 tegen Sanders.
De kans dat Sanders alsnog de Democratische nominatie zou winnen is zelfs dan nog steeds reëel. Eerst en vooral omwille van de politieke leerschool die de campagne van 2016 voor duizenden Bernie-supporters was. Volgens Noam Chomsky was zijn campagne historisch uniek in de VS: “Nooit eerder is een kandidaat zonder steun van de grote economische machten, enkel met steun van gewone burgers, zo ver doorgestoten in het systeem.”
Bovendien, Sanders begon in 2016 als nobele onbekende buiten zijn eigen staat Vermont. Nu is hij een nationaal bekend figuur, die al vier jaar alle lijsten aanvoert als meest populaire politicus van zijn land.
Moeilijk, maar het kan wel degelijk
Net als in 2016 wordt Sanders in alle ernstige peilingen gezien als de kandidaat die de meeste kans maakt om Trump te verslaan. Als hij het zou halen, zal hij als president enerzijds fel beperkt worden door een Congres waar hij geen politieke meerderheid achter zich zal hebben in geen van beide machtspartijen, een unieke en ongeziene situatie in de VS.
Anderzijds zou een campagne met hem als kandidaat tegen Trump nog veel meer activisten aanzetten om de stap te wagen en tijdens de parlementsverkiezingen (gelijk met de presidentiële verkiezingen) op te komen tegen de gevestigde politici van de Democratische Partij. Twee jaar later zijn er dan opnieuw tussentijdse parlementsverkiezingen, waarbij die evolutie verdergezet kan worden.
Het zal heel moeilijk zijn voor Sanders, maar het kan wel degelijk.
De volledige tekst van Bernie Sanders’ Green New Deal vind je hier (in het Engels)