Kort voor de eerste Democratische voorverkiezing in de deelstaat Iowa piekt Bernie Sanders in alle peilingen. De Democratische partij-elite en de grote mediabedrijven panikeren. Tijdens het laatste tv-debat voor Iowa waren niet de andere tegenkandidaten maar zender CNN Sanders’ grootste vijand. De te verwachten mediacampagne tegen Sanders zal vijf jaar Britse mediahetze tegen Corbyn doen verbleken. Het CNN-debat was daar al een typerende voorafspiegeling van.
Uit de laatste peilingen blijkt dat Sanders aan de leiding staat in Iowa voor de komende Democratische voorverkiezingen (primaries1), voor Joe Biden, Pete Buttigieg en Elisabeth Warren. MSNBC en andere grote tv-zenders noemen die peilingen ’too close to call‘, te nipt om een overwinnaar te voorspellen.
Indien Biden, Buttigieg of Warren eerst waren geweest met dezelfde cijfers, zou het omgekeerde gebeurd zijn: zij zouden onmiddellijk als potentiële eindwinnaar gelauwerd en gepromoot worden.
Iowa?
Het zevende tv-debat tussen nog zes overblijvende Democratische kandidaten2 is het laatste voor de eerste voorverkiezing op 3 februari 2020 die voor de Democraten traditioneel altijd doorgaat in de kleine deelstaat Iowa in de Midwest.
Iowa heeft 3,1 miljoen inwoners en een oppervlakte van 146.000 km2 (4,7 maal België). De overgrote meerderheid van de bewoners is wit met 91 procent (in 1990 was dat nog 96,6 procent).
De twee federale senatoren van Iowa zijn allebei Republikeins maar drie van de vier leden van het federale Huis van Afgevaardigden zijn Democratisch. Iowa weegt als kleine staat niet door op het eindresultaat. Deze voorverkiezing is alleen belangrijk omdat ze de allereerste is en zo de toon zet voor de eerste maanden van de campagne.
Sanders in de media 2016
Het uitstekende resultaat van Sanders (49,59 procent tegenover 49,84 procent voor Hillary Clinton) bij de voorverkiezingen in Iowa op 1 februari 2016 verbaasde vriend en vijand. Door de media was hij tot dan meestal compleet genegeerd of vooringenomen, denigrerend of ronduit verkeerd weergegeven. Hij bracht nochtans reeds veel grotere menigten samen op zijn meetings dan Clinton, maar die werden door de media genegeerd.
Toch bereikte hij dit schitterende resultaat met veel minder middelen dan Clinton. De eerste commentaren doken toen al op hoe onbetamelijk het wel was dat hij het tegen de mogelijk eerste vrouwelijke president ooit opnam. Bernie Sanders was buiten zijn eigen deelstaat Vermont, in het noordoosten van de VS, bijna volledig onbekend, terwijl Clinton een nationaal figuur was.
Een van de tactieken van de Democratische partijtop in 2016 was het onmiddellijk mee optellen van de superdelegates bij het eindresultaat. Zo werd de zeer nipte overwinning van Clinton in Iowa met een verschil van amper 0,25 procent in alle mediacommentaren een “klinkende overwinning” van 29 delegates (23 + zes superdelegates) tegenover ‘slechts’ 21 voor Sanders.
Hillary Clinton was voor de Democratisch gezinde media net als in de maanden voor de eerste voorverkiezing de evidente Democratische kandidaat. Zij hadden gerekend op een campagne met één kandidaat van bij de start. Sanders bleef het Clinton echter moeilijk maken.
De partijtop en Clinton keken daar niet passief op toe. Tijdens de campagne bracht WikiLeaks e-mails uit tussen haar campagneteam en de partijtop, waaruit bleek dat die partijtop en haar campagneteam actief samenspanden om Sanders’ campagne te saboteren.
Electoraal bedrog wordt ‘Russische inmenging’
Als afleidingsmanoeuvre voor wat in feite een enorm schandaal van electoraal bedrog was, lanceerden Clinton en de partijtop toen voor het eerst hun ‘vermoeden’ dat Russische hackers achter de lekken zaten, die ze aan WikiLeaks zouden hebben doorgegeven. WikiLeaks blijft dat tot vandaag ontkennen en stelt dat zij de betwiste e-mails verkregen – niet gehackt – van een interne bron in het partij-apparaat.
De media slikten de afleiding als zoete koek en Russiagate was geboren. Onderzoek door een voormalige FBI-directeur toonde later aan dat een Russisch bedrijf in totaal 100.000 dollar – een belachelijk klein bedrag tegenover de budgetten van Clinton en Trump – had uitgegeven aan fake-nieuwsberichten op sociale media, waarvan werd beweerd dat ze kiezers tegen Clinton hadden opgezet.
Het hele onderzoek liep op een sisser uit, maar Russiagate werd een meme, die als evidentie nog steeds weerkeert in mainstream commentaren (zie Heeft Rusland verkiezingen VS gehackt? en Russische inmenging in verkiezingen in VS: de definitieve bewijzen?)
Dat het over tactische afleidingsmanoeuvres gaat, blijkt onder meer hoe mogelijke ‘Russische inmenging’ in de laatste Britse verkiezingscampagne van 2019 een thema was. Na de overwinning van Conservatief Boris Johnson is het idee compleet van de Britse mediaradar verdwenen.
Sanders in de media 2020
De mediacampagne tegen Sanders wordt niet zomaar een herhaling van die van vier jaar eerder. Een aantal omstandigheden in Sanders’ voordeel zijn compleet anders dan in 2016. Daar staat tegenover dat hij nu nog meer dan vier jaar geleden het volledige Democratische en mainstream mediabestel over zich heen zal krijgen.
Bernie Sanders is vandaag een nationaal bekend politicus, die vier jaar lang permanent in peilingen aangeduid werd als een van de meest populaire en betrouwbare politici van het land. ‘Bernie’ is in de VS een ‘household name‘. Iedereen kent hem (zie Waarom blijft Bernie Sanders de meest populaire politicus in de VS?). Bovendien heeft hij nu reeds meer geld opgehaald dan zijn rivalen, uitsluitend met kleine donaties van gewone Amerikanen (het gemiddelde steunbedrag is 17-18 dollar).
Hij kan zich in 2020 onbeperkte reclame en (dure) reizen door het land permitteren (vliegtuigtickets en hotelkosten voor hemzelf en zijn campagneteam en peperdure advertenties op tv). Zijn tegenstanders blijven enorme bedragen aanvaarden van de wapenindustrie, de grote bedrijven en de energiesector.
Tijdens een van de eerste debatten in 2019 wees hij er op dat in de reclameblokken van het debat zelf advertenties werden getoond van de privé-zorgsector, die zijn voorstellen voor ‘public health care‘ ridiculiseerden. Een van de terugkerende ingrediënten van die hetze is het fake argument dat de overheid dan zou beslissen “wie uw huisdokter of specialist zal zijn”.
De moderator van dienst poogde hem vergeefs te onderbreken en ging niet in op wat hij zei, maar stelde onmiddellijk vragen over andere thema’s. De ideologische rol van reclame (en de betrokkenheid van de media) is een taboe-onderwerp tijdens politieke debatten. Alleen Sanders praat er over.
Uit peilingen blijkt ondertussen dat de gemiddelde Amerikaan wel degelijk gewonnen is voor een ‘third payer system‘ naar Canadees model (het enige andere systeem dat ze enigszins kennen).3
Een nieuwe politieke beweging
Sanders heeft meer gedaan dan een financiële basis vinden onder de gewone bevolking, weg van de grote industriële belangengroepen. Hij heeft vier jaar lang niet stilgezeten en een politieke beweging op gang gebracht. Die leidt er toe dat meer en meer alternatieve tegenkandidaten opkomen tegen de gevestigde Democratische verkozenen.
Een van hen is Alexandria Ocasio-Cortez (AOC)4 die in 2018 totaal onverwacht Ben Cowles, de tweede man van de Democratische Partij versloeg en zich volledig achter zijn campagne heeft geschaard, een ijzersterke troef in zijn voordeel. AOC is de enige politica die Sanders voorafgaat in de populariteitspeilingen (zie Bernie Sanders is back, met Alexandria Ocasio-Cortez).
Daar staat tegenover dat de Democratische partijtop lessen heeft geleerd uit de campagne van 2016, net als de media. Omwille van Sanders heeft de partijtop ditmaal een maximaal aantal kandidaten gestimuleerd om deel te nemen met een ‘progressief’ imago, om de keuze voor de kiezers te verdunnen.
Dat heeft voorlopig zijn effect. Sanders leidt weliswaar de meeste peilingen in Iowa met cijfers rond de 23 procent, maar dat is verre van voldoende om gerust te zijn. Wat dat wordt als er slechts één kandidaat tegen Sanders overblijft, is nog zeer onvoorspelbaar.
De cruciale vraag is of de kiezers van Sanders gaan kunnen weerstaan aan een te verwachten media-bashing zonder voorgaande, die de Britse mediahetze van de voorbije vijf jaar zal doen verbleken. Het ziet er immers naar uit dat de Amerikaanse media en de Democratische partijtop alles gaan inzetten wat ze maar kunnen grijpen.
‘Antifeminist’ en ‘antisemiet’
Het CNN-debat van 14 januari 2020 was daar een goed voorbeeld van. De drie modererende journalisten lieten alle schijn van onpartijdigheid varen en gingen in de aanval tegen Sanders, met openlijk vooringenomen vragen. Voormalig vice-president Joe Biden, bekend voor zijn veelvuldige flaters tijdens debatten, werd door de moderatoren (en door de andere tegenstanders behalve Sanders) volledig met rust gelaten, nooit onderbroken en nooit onderbroken met vervelende tegenwerpingen.
Enkele dagen voor dit debat in Iowa werd door het campagneteam van Elizabeth Warren een gerucht verspreid dat Sanders tijdens een privé-gesprek met haar zou gezegd hebben dat ze beter kan opgeven, omdat ‘vrouwen toch geen kans maken om president te worden’. Sanders sprak onmiddellijk tegen dat hij ooit iets dergelijks heeft gezegd en wees er in zijn repliek fijntjes op dat hij in 2016 Warren zelfs had aangemoedigd om toen al deel te nemen (Warren koos ervoor Hillary Clinton te steunen).
Het panel wist reeds voor het debat dat Sanders dit volledig ontkent. Dit was echter de manier waarop zij het thema in het debat brachten:
Moderator Abby Phillip: “CNN (haar eigen zender) berichtte gisteren, en senator Elizabeth Warren bevestigde in een verklaring, dat u in 2018 tegen haar hebt gezegd dat u niet gelooft dat een vrouw de verkiezingen zou kunnen winnen. Waarom zei u dat?”
Sanders ontkent en legt uit dat hij in 2016 bereid was geweest om voor haar campagne te voeren.
Phillip: U zegt dus dat u nooit aan Senator Warren hebt gezegd dat een vrouw de verkiezingen niet kon winnen.”
Sanders: “Dat is correct”.
Phillip: “Senator Warren, wat dacht u toen senator Sanders u zei dat een vrouw nooit de verkiezingen kon winnen.”
Warren: “Ik was het daar niet mee eens”.
Het publiek reageerde met luid gelach, Sanders lachte eveneens terwijl hij neen knikte.
Vervolgens kreeg Sanders de vraag (die bij elk debat telkens weerkeert) hoe hij ‘het failliet van de VS’ ging vermijden met zijn plannen voor openbare gezondheidszorg, nog voor hij de kans kreeg om uit te leggen dat openbare gezondheidszorg goedkoper is voor de burger én voor de overheid.
Die vraag kwam nadat de oorlog in Irak en een mogelijk nieuwe oorlog met Iran waren besproken, zonder dat de kost van die oorlogen ook maar even aan bod kwam.
Whoa@BernieSanders just went off on Biden for his support of the Iraq War pic.twitter.com/DZhzJbJ1hS
— jordan (@JordanUhl) January 15, 2020
Na het debat liet CNN een panel van commentatoren aan het woord (de Rik Torfs- / Mia Doornaert-versie van Amerikaanse pundits), zonder één enkele stem of uitspraak die positief was voor Bernie Sanders.
Media maten elke schijn varen
Wat dit voorspelt is het totaal wegvallen in de media van elke schijn om onpartijdig of enigszins neutraal over te komen. Vragen worden zo geframed en beladen met onuitgesproken veronderstellingen dat Sanders verplicht wordt telkens weer vooroordelen en misvattingen over zijn standpunten recht te zetten.
Meer dan waarschijnlijk hebben de redacteurs van de grote Amerikaanse media zeer goed bestudeerd hoe de Britse media zich de voorbije jaren hebben gedragen, tijdens de kiescampagnes van 2017 en 2019. In 2017 kon Jeremy Corbyn op amper acht weken tijd peilingen die hem een achterstand gaven van 17 procent ombuigen tot een van de beste resultaten voor Labour sinds de Tweede Wereldoorlog.
Dat kon omdat de media tijdens de kiescampagne van 2017 min of meer de wettelijke vereisten van evenwichtige verslaggeving hadden gevolgd en tijd uittrokken voor de standpunten van Corbyn.
Die fout zouden ze niet herhalen. In 2019 werd vijf jaar mediahetze tegen Corbyn tijdens de acht weken van de verkiezingscampagne nog heviger (meer hierover in een volgend artikel over de verkiezingen van 12 december 2019 in Groot-Brittannië). Vervolging voor ontelbare overtredingen van de mediawetgeving tijdens verkiezingsperiode moeten de Britse media onder eerste minister Boris Johnson niet vrezen.
Het CNN-debat van 14 januari geeft al een voorsmaakje van wat komen gaat. Ondanks de stellige ontkenning van Sanders over een gesprek waar buiten Warren geen getuige bij aanwezig was, is zijn ‘anti-feminisme’ reeds een meme in de commentaren.
Daarnaast begint net als bij Corbyn de beschuldiging van ‘antisemitisme’ op te duiken. Dat heeft net als bij Corbyn niets te maken met vermeend antisemitisme, maar alles met zijn standpunten over de bezetting van Palestina door Israël.
Ondanks de compleet negatieve ondervraging van Sanders tijdens het debat en gelijklopend negatieve commentaar door het panel achteraf, liet een medewerker van Sanders weten dat tijdens het debat meer dan 15.000 nieuwe bijdragen binnengekomen zijn.
Want ook dat is nieuw. Sanders heeft nu een geolied en ervaren team dat weet wat ze wel en niet van de grote media mogen verwachten (zie Bernie Sanders over vooringenomen media: “We zijn er klaar voor” en Bernie Sanders: “Commerciële media zijn een bedreiging voor de democratie”).
Jeet Heer, journalist bij het tijdschrift The Nation vat Sanders’ mediaprobleem zo samen: “Grote spelers in de mainstream media zijn duidelijk niet langer bang om vooringenomen en eenzijdig over hem te berichten. Dit heeft echter een positief kantje: Sanders bloeit onder vijandigheid en hij kan deze voorbeelden van vooringenomenheid gebruiken om fondsen te werven en zijn basis te mobiliseren. De campagne van Sanders is een gok, één grote onzekerheid blijft of zijn basis sterk genoeg is om de consistent negatieve mediaberichtgeving te weerstaan.”
Wordt vervolgd.
PS: Wat betreft de berichtgeving over de verkiezingen in de VS in de Belgische mainstream media, ga er best van uit dat het een ongenuanceerde copy-paste van de grote Amerikaanse media en persagentschappen wordt.
Bronnen:
At the Iowa Debate, Bernie Sanders’ Most Vociferous Opponent Was CNN
Notes:
1 Zoals meestal wanneer de zetelende president opnieuw kandidaat is, organiseert zijn partij geen voorverkiezingen. Voorverkiezingen zijn interne verkiezingen onder de partijleden (hoewel in sommige deelstaten iedereen die wil mag deelnemen, als hij/zij zich registreert voor die voorverkiezing). Volgens de resultaten worden een aantal afgevaardigden van de betrokken deelstaat aangeduid voor het nationale partijcongres waar de Democratische presidentskandidaat officieel wordt bekrachtigd.
2 Er doen nog meer kandidaten mee, maar die scoren zo laag in de peilingen dat ze niet meer werden uitgenodigd.
3 Het Canadese systeem van ziekteverzekering en sociale zekerheid is niet zo gul als het Europese, maar zonder de minste twijfel veel gunstiger voor de gewone Canadees dan het VS-model.
4 Om president te worden moet een kandidaat volgens de Grondwet 35 jaar oud zijn op de dag van de eedaflegging. AOC kan daarom pas in 2024 zelf presidentskandidaat zijn.