De Franse blogster Pauline Harmange (°1994) bracht begin augustus 2020 het boekje ‘Moi, les hommes, je les déteste’ uit op zakformaat van 92 pagina’s bij een kleine uitgeverij in Lille (Rijsel) in een oplage van 450 exemplaren. Vijf maand later wordt haar boekje heruitgegeven bij een grote Franse uitgever. Een Nederlandse vertaling komt er in februari 2021. Te provocatieve titel voor deze tijden? Zeker, maar ‘You can’t judge a book by its cover’. De inhoud valt best mee.
De Franse blogster Pauline Harmange (°1994) bracht begin augustus 2020 het boekje Moi, les hommes, je les déteste uit op zakformaat van 92 pagina’s bij een kleine uitgeverij Monstrograph in een oplage van amper 450 exemplaren. Deze uitgeverij – in feite twee onbezoldigde idealisten Coline Pierré en Martin Page – specialiseert zich in kleine oplagen van boeken op zakformaat en verkoopt alleen via de eigen website. Haar boekje was tot haar eigen verrassing op enkele dagen uitverkocht. Daar bleef het aanvankelijk ook bij.
De aanzet voor het boekje kwam er als antwoord op een aantal giftige reacties tegen één van haar blogs, zoals deze: “De reden waarom mannen er (over hun gebreken) niet over willen spreken zijn: de agressieve, om niet te zeggen, hatelijke attitude van de feministen tegen elke man die niet zegt ‘Ik schaam me een man te zijn’. ‘Dood aan alle mannen’”. “De dag dat jullie de relatie man-vrouw zien voor wat ze is … dan zullen we naar je luisteren. Tot dan zullen jullie gezien worden als besnorde gefrustreerden en beschadigen jullie je strijd in je nadeel”.
Na die eerste vrij snelle uitverkoop van 450 exemplaren leek het even einde verhaal voor Harmange, die gewoon verder actief bleef als jonge blogster. Alles veranderde toen een zekere Ralph Zurmely, overijverige ambtenaar bij het Franse ministerie voor de Gelijkheid van Man en Vrouw, er eind augustus anders over dacht.
In een mail aan haar uitgever verklaarde hij het volgende: “Sta me toe u er aan te herinneren dat het provoceren tot haat op basis van geslacht een strafrechtelijk misdrijf is! Bijgevolg verzoek ik u onmiddellijk dit boek uit uw catalogus te verwijderen om boetes en strafrechtelijke vervolging te vermijden.”
Jammer genoeg voor de vlijtige diender distantieerde het ministerie zich vrij snel van zijn initiatief met de droge melding dat dit “een persoonlijk initiatief (is), totaal onafhankelijk van het ministerie”. Er werden tegen de ambtenaar verder geen disciplinaire maatregelen getroffen.
Het Observatoire pour la liberté de la création (Observatorium voor de vrijheid van creatie), een samengaan van 15 Franse mensenrechtenorganisaties, schreef aan de betrokken ambtenaar dat hij een “onwettige initiatief” had genomen.
In hun brief, die ze in kopie aan Harmange stuurden, wezen ze er op dat “u geen enkele autoriteit hebt om de intrekking van een boek te eisen, omdat u niet tot het ministerie van Binnenlandse Zaken behoort … (bovendien) een boek dat u niet eens gelezen hebt. Wij nodigen u met aandrang uit uw eis in te trekken en uw excuses aan te bieden aan de uitgever.” De Franse alternatieve nieuwssite Mediapart kreeg lucht van de zaak en wijdde er op 31 augustus 2020 een artikel aan.
Een provocatieve titel …
De zaak werd vervolgens opgepikt door de Franse mainstream media. Het gevolg was perfect voorspelbaar. Na een derde herdruk en een totaal van 2.500 verkochte exemplaren waren de logistieke mogelijkheden van de kleine uitgever Monstrograph uitgeput. Begin oktober 2020 kocht de grote Franse uitgever Editions du Seuil de rechten.
Er worden vertalingen gepland in het Engels I Hate Men en in het Duits Ich hasse Männer. Volgens Goodreads komen er ook vertalingen in het Spaans, Catalaans, Noors en Tsjechisch. Een Nederlandstalige versie verschijnt op 23 februari 2021 bij Uitgeverij Atlas. De titel wordt Mannen, ik haat ze.
Die vertaalde titels kloppen echter niet helemaal. Détester betekent minachten, verafschuwen. Haten is haïr in het Frans. De keuze voor ‘haten’ als vertaling in de andere talen heeft al zijn effecten.
Brits commentator Ian Collins van TalkRadio, die zoals hij zelf stelde het boek nog niet gelezen had, wou er het volgende over kwijt: “Dit is een clever girl, ik zeg, clever, niet intelligent, want ze koos voor deze titel zodat mannen er over zouden praten.” .
Een vlogger in de VS beperkte zijn commentaar op het boek (dat in het Engels dus nog moet verschijnen) met een aantal verkeerde citaten en uitgebreid commentaar op haar uiterlijk: “She looks like she hates men, lesbian haircut …”
… trekt aan
Toegegeven, ook uw recensent kocht het boekje uit nieuwsgierigheid, door de heisa in de Franse media (dus wel op basis van de Franse ‘détester‘ titel). Gewoon lezen is nog altijd de enige echte waardemeter.
De titel mag dan vrij provocatief zijn. Inhoudelijk valt het allemaal erg mee. Harmange verdedigt haar recht op misandrie. Wie de term nog niet kent, grammaticaal is het de tegenhanger van misogynie.
Er is volgens Harmange echter geen sprake van een identiek spiegelbeeld. “Misandrie is geen georganiseerd systeem om mannen op alle mogelijke niveau’s te verlagen en te beperken.” Misandrie is volgens haar een voorzorgsmaatregel van het gezond verstand.
Er staan heel wat wijze observaties in haar boekje naast dingen die niet zo goed onderbouwd zijn. Bovendien, ze relativeert meermaals de titel: “Door mannen te minachten (détester, niet haïr) doen wij niemand kwaad. Trouwens, we minachten ze niet echt, want we hebben allemaal maten (des mecs1), broers, vaders, collega’s en vrienden en we hebben die wel graag.”
En wat die misandrie betreft: “Men kan misandrie niet vergelijken met misogynie, heel eenvoudig omdat het eerste alleen bestaat als reactie op het tweede.” Verder nog “Onze misandrie maakt mannen bang omdat het een voorteken is dat ze gaan moeten beginnen onze aandacht te verdienen.”
Harmange erkent dat er ook vrouwen bestaan die hun partner mishandelen. De statistieken zijn echter onweerlegbaar. De kans op het omgekeerde is nog altijd veel groter. Bovendien, van de 16 vrouwen die in 2017 in Frankrijk hun echtgenoot hebben vermoord waren er 11 jarenlang slachtoffer van zware mishandeling door hun man. Geen excuus, maar het recht erkent wel ‘verzachtende omstandigheden’. Daarenboven, die elf vrouwen hadden allen meermaals beroep gedaan op sociale diensten en politie, zonder gevolg.
Wie dit allemaal toch te extreem vindt, mag toch even herinnerd worden aan het SCUM-manifest dat de New Yorkse Valerie Solanas in 1967 (!) in eigen beheer uitgaf. SCUM (letterlijk ‘schuim’, een pejoratieve uitdrukking voor uitschot, gemeen volk, smeerlap …) stond voor Society for Cutting up Men, wat niets aan de verbeelding overliet. Een jaar later poogde zij kunstenaar Andy Warhol te vermoorden. Warhol raakte zwaargewond maar overleefde. Solanas kwam reeds in 1971 vrij omdat ze “aan paranoïde schizofrenie” leed (in de toenmalige terminologie) en overleed in 1988.
En wie meent dat Pauline Harmange met deze publicatie teveel onverdiende aandacht krijgt, mag toch best eens de lijst afgaan van mannen die dagelijks de goorste vrouwonvriendelijke bagger mogen spuien, daar weliswaar naast instemming ook kritiek op krijgen, maar de volgende dag toch weer gewoon in praatpanel x of y zitten (en daar hebben ze er in Frankrijk een boel van) om hun zoveelste boek te bespreken.
Pauline Harmange is amper 26, vijf maand geleden was zij een beetje bekend in de streek rond Lille (Rijsel) met haar blog Un invincible été (een onoverwinnelijke zomer). Haar pamfletje is een tijdsdocument, met een te overtrokken titel. Inhoudelijk valt het echter best mee. Ze is geen ervaren auteur en haar stellingnames hebben toch meer onderbouw en voorbereidend onderzoek nodig om helemaal ernstig genomen te worden.
Haar succes zegt echter vooral iets over de ontsporing van de hedendaagse media. Was het verstandig om net nu in deze tijden een zo provocatieve titel te gebruiken? Neen, maar zonder die titel was zij nu nog steeds een lokale blogster, die rake dingen zegt over de plaats van de vrouw in de moderne maatschappij. Dit is een getuigenis, subjectief en doorleefd. En wat auteurs betreft die met een of andere sensatie gelanceerd raakten, rond allerlei thema’s, die rij is zeer lang.
Uitgevers Coline Pierré en Martin Page van Monstrograph: “Onze boeken zijn iconoclast, bizar en bedacht voor onze vrienden en hun vrienden.” Ze kregen acht uitgeverijen aan de deur, waarvan Seuil hen het meest overtuigde. “We gaan ons met die rechten geen Porsche kunnen kopen, maar nu gaan we nieuwe projecten starten. En voortgaan met wat we al deden: dwaze/onzinnige (‘insensé) boeken uitbrengen.”
Een Brits commentator sneerde dat Harmange haar geloofwaardigheid wil opkrikken met de bewering dat ze zich een keer zou hebben ingezet voor slachtoffers van seksueel misbruik. In werkelijkheid is Pauline Harmange in haar thuisstad Lille (Rijsel) gewoon actief bij een lokale vereniging die slachtoffers van verkrachting en seksueel geweld begeleidt.
Pauline Harmange. Moi, les hommes, je les déteste. Editions du Seuil, Paris. 2020 90 pp. ISBN 978 2 02 1467683 5 (verschijnt op 23 februari 2021 als ‘Mannen, ik haat ze’ bij Uitgeverij Atlas).
Censure ratée : Le Seuil rachète le livre “Moi les hommes, je les déteste”
Mediapart: Un livre féministe provoque un désir de censure au ministère de l’égalité femmes-hommes (alleen toegankelijk voor abonnees)
Note:
1 ‘Un mec‘ kan zowel ‘een goede maat’ als ‘een liefje’ betekenen, of gewoon ‘een jongen’ of ‘een kerel’ volgens de context.