Heel wat media-aandacht voor de vervanging van Benjamin Netanyahu als eerste minister van Israël na 12 jaar. Een politieke aardverschuiving? In ieder geval een brute machtsstrijd tussen politieke rivalen. Een politieke verandering in geen enkel geval. Bezetting, kolonisatie en apartheid blijven dezelfde, misschien wordt het zelfs nog erger voor de Palestijnse bevolking.

Benjamin Netanyahu was sinds 31 maart 2009 12 jaar lang onafgebroken eerste minister van Israël. Hij was tevens drie jaar eerste minister van  18 juni 1996 tot 17 mei 1999. Met een totaal van 15 jaar was hij de langst zetelende eerste minister sinds de oprichting van Israël in 1948/1949.

Een reeks van vier verkiezingen in twee jaar tijd is uiteindelijk zijn ondergang geworden. Hij slaagde er vier keer na elkaar niet in een coalitieregering op de been te brengen met hemzelf als eerste minister.

Bennett’s commentaar op de in 2021 met Israëlische bommen gedode kinderen in Gaza:

This is the guy set to replace Netanyahu as Prime Minister, commenting on Israeli massacre of children pic.twitter.com/RZ8n7Idccz

— The Empire Files (@EmpireFiles) June 2, 2021

Israël heeft net als vele parlementaire systemen een vaste procedure voor de vorming van nieuwe meerderheidscoalities na verkiezingen, die ellenlange onderhandelingen zoals in België onmogelijk maken (België heeft daarvoor géén procedures en is daarmee wereldwijd eerder de uitzondering op de regel, met de bekende gevolgen).

Er wordt nu onder meer gesteld dat de andere partijen niet langer wilden meewerken met Netanyahu omwille van zijn rechtszaak voor corruptie, waar hij tot nu aan kon ontsnappen dankzij zijn juridische immuniteit als eerste minister. Meer dan waarschijnlijk wacht hem nu het lot dat ook Frans ex-president Nicolas Sarkozy ondervond: de openbare vernedering van een veroordeling – en daarmee het einde van zijn politieke loopbaan. Een comeback is na een vonnis immers uitgesloten.

Andere redenen voor interne onmin met Netanyahu

In werkelijkheid waren de andere politieke partijen hem om andere redenen meer dan beu. Te hoge machtsconcentratie (waar zelfs binnen zijn eigen partij Likoed onenigheid over bestond), teveel eigengereide beslissingen zonder overleg met de coalitiepartners, teveel niet gecoördineerde media-optredens, bezoeken aan ‘het front’.

Zijn al te hechte band met president Donald Trump, voorganger en rivaal van huidig president Joe Biden, heeft er ook mee temaken. Zijn rivalen verwijten hem in geen geval de recente zoveelste aanval op Gaza.

Wat speelt zijn de klassieke machtspelletjes die elk politiek systeem kenmerken. Als geen ander ondervindt Netanyahu nu de gevolgen van het gezegde: “In de politiek zijn je grootste vijanden je politieke vrienden.” Dat kan niet beter worden geïllustreerd dan met de figuur van Naftali Bennett, die de komende twee jaar eerste minister wordt van een coalitie van kleinere partijen met een zeer nipte meerderheid in het parlement.

Politieke vriend Naftali Bennett

Net als Benjamin Netanyahu vervulde Bennett zijn legerdienst in het elitebataljon Sayeret Matkal. Hij is daar op 49-jarige leeftijd nog steeds reservist met de graad van majoor. In 1996 was hij bevelvoerend officier van de eenheid die een VN-shelter beschoot in Libanon, waarbij 106 burgers omkwamen. Het klassieke excuus achteraf van het Israëlisch leger was Hezbollah-artillerie vanuit de compound, die zich in werkelijkheid meer dan 350 meter verwijderd van de compound bevond.

Overzicht van Middle East Eye over Bennett:

Israel's opposition parties are expected to announce today a new government with the aim of unseating Benjamin Netanyahu after 12 years in power.

But who is Naftali Bennett, the ultra-nationalist likely to become #Israel's new leader? pic.twitter.com/VjmICdN7tl

— Middle East Eye (@MiddleEastEye) June 2, 2021

Sinds 2005 is Naftali Bennet, dan pas 33, multimiljonair na de verkoop van zijn softwarebedrijf Cyota dat hij in de VS had uitgebouwd en kan hij zich volledig concentreren op zijn echte ambitie: politieke macht.

Bennett is een boegbeeld van de jonge generatie politici die in de koloniale nederzettingen in de bezette gebieden opgegroeid zijn. Tot de jaren 1990 waren Joodse kolonisten grotendeels afwezig in de hoogste regionen van de politieke macht van Israël, die nog werd gedomineerd door de nazaten van Europese Joden, die liever in Israël zelf woonden.

Waar de generatie van hun ouders best tevreden waren met de gulle financiële en logistieke steun voor de kolonies vanuit Israël wil deze generatie zelf inspraak en macht. Zij waren het niet eens met de volgens hen al te zachte retorische aanpak van Labour en Likoed. Een ongebreidelde uitbreiding van de kolonies, openlijk verdrijven van de Palestijnse bevolking, annexatie van de kolonies in Israël en de hoofdstad in onverdeeld Jeruzalem, dàt wilden zij.

Vriend wordt vijand

Van 2006 tot 2008 leidde hij het secretariaat van parlementslid Benjamin Netanyahu, toen nog in de oppositie. Hij was campagneleider van Likoed, de partij van Netanyahu in 2008, die na zijn overwinning 12 jaar ononderbroken eerste minister werd. Bennett’s politieke activiteit bestond daarnaast volledig uit het promoten van de uitbreiding van de koloniale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, de Golanhoogte en Oost-Jeruzalem.

In 2012 brak hij met Likoed en werd lid van HaBayit HaYehudi (het Joodse Huis), een orthodox Joods-zionistische partij. In 2013 boekte hij als lijsttrekker een spectaculaire overwinning met 12 parlementszetels. Sindsdien zetelde hij in meerdere coalitieregeringen met Likoed onder Benjamin Netanyahu, als minister van o..a. onderwijs, defensie, economie, religieuze zaken en Joodse diaspora.

In 2019 brak hij met Joods Huis, vormde de rechtse partij HaYamin Hehadash (Nieuw Rechts) maar verloor zijn zetel bij de verkiezingen, waarna hij als zetelend minister werd ontslagen door Netanyahu, die vervolgens twee jaar lang tevergeefs poogde nieuwe meerderheidscoalities te vormen, wat drie verkiezingen later uitmondde in de huidige situatie.

Tijdens deze opeenvolgende verkiezingen geraakte Bennet terug verkozen met opnieuw een door hemzelf opgerichte nieuwe partij Yamina (‘naar rechts’). Ondanks slechts zeven zetels in het parlement wordt Bennett voor twee jaar eerste minister van een brede coalitie van kleine partijen, waarna voormalig tv-presentator Yair Lapid, leider van de partij Yesh Atid (‘er is een toekomst’), overneemt. Lapid wordt voorgesteld als ‘gematigd’, wat veel zegt over het ideologische denkkader van de media.

Politieke macht als enige doelstelling

Deze partijen hebben als enige lijm hun streven naar macht én een afkeer van Netanyahu en Likoed, die ze meer dan beu zijn. Voor het overige staan al deze partijen voor eenzelfde neoliberale economische aanpak in Israël zelf en voor een identiek beleid op vlak van de apartheid in Israël, de bezetting en kolonisatie van de Palestijnse gebieden en de Syrische Golanhoogte en de blokkade van Gaza.

Wat ze hebben geleerd van Netanyahu is dat ze hun racistische dromen niet langer hoeven te verdoezelen, ze kunnen er open en eerlijk over zijn. Een extremist als Bennett is geen reactie op maar de logische verderzetting van 12 jaar Netanyahu.

Voor de Palestijnen verandert er met de nieuwe regering niets.

Of deze regering een lang en stabiel leven beschoren is mag sterk betwijfeld worden. Waarschijnlijk zal ze wel net lang genoeg stand houden om Benjamin Netanyahu te laten berechten en zo definitief uit te schakelen als politieke actor.