Hij blijft miljoenen mensen inspireren met zijn analyses en commentaren over de wereld in het algemeen en over de ware aard van het buitenlands beleid van zijn vaderland, de VS. Noam Chomsky zet je aan tot kritisch nadenken. 93 jaar oud, maar zijn ideeën verjaren niet, zoals twee boeken met essays, interviews en lezingen uit de periode 1997 tot 2014 aantonen. Eén daarvan biedt een verrassing voor de volgers van DeWereldMorgen.be.

Ik volg Noam Chomsky sinds 1979, toen ik eerder toevallig een kleine folder van hem vond over Oost-Timor in een progressieve boekhandel in Leuven, waarin hij de dubbele morele standaard van zijn land en zijn bondgenoten ontmaskerde. Terwijl de genocide in Cambodja terecht werd veroordeeld, leverden de VS en Groot-Brittannië de wapens aan Indonesië voor een andere genocide in Oost-Timor.

Die episode klinkt zeer actueel, wanneer je de verontwaardiging merkt in de media over oorlogsmisdaden door Rusland in Oekraïne, terwijl diezelfde media schouderophalend toekijken terwijl Saoedi-Arabië met wapens uit de VS en Groot-Brittannië identiek hetzelfde doet in Jemen.

Critici die zijn boeken niet lezen verweten hem jarenlang dat hij met zijn toenmalige analyse de genocide in Cambodja ontkende. Ironisch genoeg is Hoofdstuk 6. Cambodia in zijn (en Edward Hermans) boek ‘After the Cataclysm’ (1979) de meest volledige samenvatting van die genocide.

Dat boek was in 1979 verschenen als dubbelaar: The Political Economy of Human Rights Vol.I – The Washington Connection and Third World Fascism en Vol.II. After the Cataclysm. Voor het eerst gepubliceerd in 1979 en opnieuw uitgegeven met een nieuw voorwoord in 2015. Het waren de eerste boeken die ik van hem las. Het is nooit meer gestopt.

Wat zo fascinerend is, is hoe accuraat zijn analyses van toen vandaag lezen. Zijn doordringende analyse van de ware aard van het buitenlands beleid van de VS en van zijn westerse bondgenoten van toen is nog steeds volledig toepasbaar. Toen ging het over de oorlog tegen Vietnam, nu gaat het over Oekraïne.

Naast ontelbare boeken over zijn academisch onderzoek van de linguïstiek schreef hij honderden boeken, artikels, gaf hij interviews, toerde met lezingen voor bomvolle zalen over heel de wereld, tweemaal in Brussel.

De voorbije twintig jaar is zijn eigen productie geleidelijk verminderd. Boeken schrijft hij niet meer – hoewel, er verschijnt binnen enkele weken een nieuw boek van hem samen met Vijay Prashad . Interviews geeft hij echter nog voortdurend, om gezondheidsredenen reist hij niet meer, maar via het internet geeft hij nog steeds blijk van een grondige kennis van de actualiteit.

Recent verschenen bij de Amerikaanse uitgever PMPress/Kairos twee bundels met essays, interviews en lezingen die hij gaf in de periode 1997 tot 2014. Het eerste heeft een wat duistere titel Taming the Rascal Multitude (‘de schurkige menigte temmen’).

Hij spreekt over de gevolgen van het neoliberalisme, de echte aard van marktdemocratie, schurkenstaten (de onze en de hunne), de Balkans, Colombia, mainstream media, Irak, Haïti, de nieuwe Koude Oorlog, staatsgrepen in Latijns-Amerika en de linkse regeringen die ertegen ingaan, Obama, Mexico, Israël, Palestina … De meeste daarvan verschenen ooit als artikel in het tijdschrift ZMagazine.

Eén citaat uit het laatste artikel The Most Dangerous Belief, de weergave van een interview in januari 2013: “Een van de meest gevaarlijke vormen van religieus geloof, misschien wel het meest gevaarlijke geloof, is het seculiere geloof in de heiligheid en de macht van de staat … Neem wat we Amerikaans exceptionalisme noemen, de notie dat wij uniek zijn in de geschiedenis; dat onze leiders fundamenteel goedaardig zijn, ze mogen dan wel fouten maken, maar dat doen ze altijd met goede intenties. Dit is een van de meest gevaarlijke geloven. Het is een religieus geloof en heeft geen enkele basis in de feiten.”

De tweede publicatie, eveneens door PMPress, heeft de meer positieve titel A New World in Our Hearts (een nieuwe wereld in onze harten). In februari 2010 sprak Chomsky gedurende vijf sessies met uitgever Michael Albert over de verantwoordelijkheid van intellectuelen, wetenschap, religie en menselijke natuur, onderwijs en economie, het politieke systeem (van de VS) en het buitenlands beleid. Het tweede deel van dit boek is de transcriptie van opnames voor ZMagazine in 1993.

Wat Chomsky zegt blijft actueel. In 1993 was de Koude Oorlog net voorbij. Hij voorspelde toen al dat die Oorlog in feite niet veranderde. Het streven van de VS om de wereld te domineren was de echte drijfveer van de Koude Oorlog en die bleef dezelfde, tot vandaag. De omstandigheden zijn veranderd en de VS heeft nu meer moeite om een multipolaire wereld tegen te houden, maar de essentie en de drijfveren blijven dezelfde.

“Alvorens je de huidige wereldorde wil bestrijden, moet je eerst doorgronden hoe die orde er werkelijk uitziet. Inzicht is het begin van alles.”

Het inzicht dat je met Chomsky verwerft, maakt je sterker in je motivatie en je engagement om de strijd voor een andere, een betere wereld nooit op te geven. Chomsky zegt het meermaals tijdens zijn lezingen: “Alvorens je de huidige wereldorde wil bestrijden, moet je eerst doorgronden hoe die orde er werkelijk uitziet. Inzicht is het begin van alles.”

Van de achterflap: “Chomsky lezen is begrijpen hoe de maatschappij werkt, hoe mensen omgaan met die maatschappij en met maatschappelijke trends en hoe om te gaan met gebeurtenissen, relaties, voorvallen en patronen op een manier die innerlijke betekenis en hun implicaties blootlegt. Dit is het beste lezen wat beschikbaar is over onderwerp na onderwerp. In hem zien we een stielman in een discipline die we allemaal horen te kennen: de wereld begrijpen om hem te veranderen.”

CODA: Voor wie het lezen van Engelstalige boeken nog een stap te ver is of geen tijd vindt voor het lezen van lijvige boeken tussen de dagelijkse ratrace door, is er een alternatief. In 2012 stond Noam Chomsky toe dat wij een aantal van de artikels in deze twee boeken gratis mochten vertalen in het boekje De Chomsky Sessies – Michael Albert interviewt Noam Chomsky over … alles. We hebben nog een aantal exemplaren over. Je kan een exemplaar bestellen voor 15 euro (port inbegrepen) op ons redactie-adres redactie@dewereldmorgen.be. Met een paar uur aangename informatieve lectuur steun je tevens deze website.

Noam Chomsky. Taming the Rascal Multitude – Essays, Interviews and Lectures 1997-2014. PMPress, Oakland, 2022, 440 pp. ISBN 978 1629 6387 82

Noam Chomsky. A New World in Our Hearts. PMPress, Oakland, 2022, 147 pp. ISBN 9781629 638683

Noam Chomsky. De Chomsky Sessies – Michael Albert interviewt Noam Chomsky over… alles. DeWereldMorgen.be, Brussel, 2012, 130 pp. ISBN 978 9081 2863 36 (te verkrijgen bij redactie@dewereldmorgen.be.