De Europese Commissie praat in Brussel over klimaatactie en de strijd tegen ontbossing. Ondertussen steunt ze megaprojecten in Indonesië, waar het omgekeerde gebeurt: massale ontbossing voor de export van palmolie, wat gepaard gaat met grove schendingen van de mensenrechten. We spraken met een advocaat van de inheemse volkeren in de provincie West-Irian-Jaya.

West-Papoea?

Het eiland Irian (in het Westen gekend als Nieuw-Guinea) in de Stille Oceaan is het tweede grootste eiland¹ op aarde (na Groenland). De oostelijke helft is het onafhankelijke land Papoea-Nieuw-Guinea, de westelijke helft is Indonesisch grondgebied en omvat zes provincies.

Dit gesprek gaat over de gevolgen voor de inheemse bevolking van het Europees bosbouwbeleid samen met de Indonesische regering in de provincie West Irian Jaya, een van de vijf provincies op de Indonesische helft van het eiland West-Papoea.

Iets meer dan de helft van de 1,2 miljoen inwoners van de provincie West Irian Jaya zijn autochtone volkeren. De overige bewoners zijn immigranten van de voorbije 75 jaar uit andere provincies van Indonesië. Op geheel West-Papoea leven ongeveer 5 miljoen mensen, waarvan 2,2 miljoen inheemse volkeren.

De officiële taal is Bahasa (‘Indonesisch’), de migranten van andere provincies spreken ook Ambonees en Manado, twee talen verwant aan het Maleisisch, dat op zijn beurt zeer verwant is met het Bahasa. De inheemse bevolking spreekt tientallen verschillende talen.

De inheemse bevolking leeft grotendeels op het platteland en bedrijft zelfvoorzienende land- en bosbouw, terwijl de migrantenpopulatie meer stedelijk en industrieel is, vooral in mijnbouw, bosbouw en aanverwante activiteiten. Net als de rest van het eiland zit de bodem van West-Papoea vol waardevolle mineralen.

Het grootste gevaar op dit ogenblik voor de inheemse bevolking is de druk van de Indonesische oligarchie, die grotendeels het regeringsbeleid bepaalt, daarin de facto gesteund door buitenlandse multinationals en de Europese Commissie om de bossen te kappen en te ontginnen voor de productie van palmolie².

Export van palmolie is ‘goed voor de economie’, wat in de praktijk betekent ‘goed voor de Indonesische oligarchie en de buitenlandse bedrijven’. Terwijl de inheemse bevolking verhongert wanneer ze de gronden kwijtraakt die volgens hun cultuur en tradities hun gemeenschappelijk bezit zijn en hun enige bron van voedsel en inkomen.

Om de inheemse bevolking te verdrijven past de centrale regering tactieken toe die men in Latijns-Amerika al langer kent. Jarenlang aanslepende rechtszaken, politierepressie, bedreigingen tot en met verdwijningen en moordaanslagen tegen inheemse leiders door doodseskaders. De betrokken multinationals kijken ondertussen de andere kant op.

Over het verzet tegen deze gang van zaken gaat dit gesprek met Tigor Gemdita Hutapea³. Hij is advocaat en verdedigt de inheemse volkeren van provincies als West-Papoea in de rechtbanken van de hoofdstad Jakarta⁴.

We eisen alleen onze erkende rechten op

“Ik werk voor Yayasan Pusaka Bentala Rakyat Organisasi, een organisatie die focust op de provincie West-Irian Jaya. We staan de inheemse volkeren daar bij om de leefmilieuproblemen die ze ondervinden aan te pakken.”

“We helpen hen om hun rechten terug op te eisen, die door de regering worden aangevallen. Dat omvat onderwijs, training, empowerment, autonome ontwikkelingshulp, onderzoek en juridische begeleiding.”

“We zijn nu op bezoek om ruchtbaarheid te geven aan de meest recente ontwikkeling in West-Papoea. In de eerste plaats willen we het hebben over de nieuwe EU Regelgeving over ontbossing⁵ (EUDR) en hoe die in de praktijk wordt toegepast door de Europese Commissie in Indonesië en in West-Papoea.”

“In de tweede plaats komen we hier pleiten tegen het geplande mega-project van 2 miljoen hectare⁶ voor de teelt van suikerriet en van rijst. Wij denken dat deze EUDR een belangrijk middel kan zijn om ontbossing in Indonesië te voorkomen, vooral dan in West-Papoea.”

“Er zijn in West-Papoea nog ongeveer 900.000 hectare⁷ ongerept oerwoud, die nu worden gepland om te dienen voor de productie van palmolie. Er zijn ook nog 2 miljoen hectare bossen waar de exploitatie van houtwinning is toegelaten, maar dat nog grotendeels intact is. De EUDR kan helpen om deze bossen te beschermen en de ontbossing tegen te houden.”

“We zijn dan ook zeer teleurgesteld dat de nieuwe EU Commissie heeft beslist om de implementatie van de EUDR een jaar uit te stellen. Volgens ons is dat gebeurd door de lobbying van een aantal EU-lidstaten, van de Indonesische regering en van de oligarchie hier.”

“Dit uitstel is een kleine overwinning voor de Indonesische regering, omdat het hen een extra jaar de kans geeft om door te gaan met hun lobbying, die de bedoeling heeft de EUDR verder te verzwakken en zelfs helemaal af te schaffen.”

“Deze lobbying dateert al van voor de EUDR, toen ze werd ontworpen. De Indonesische regering is er volledig tegen. Als ze de intentie hadden gehad om ze te respecteren dan zouden ze al voorbereidingen hebben getroffen om ze toe te passen. De regering heeft niets gedaan om met de lokale gemeenschappen overleg te plegen. Integendeel, sinds de EUDR werd beslist heeft de regering nog meer kapvergunningen toegekend.”

“Die lobbying tegen de EUDR komt trouwens niet alleen van multinationals, de oligarchie en een aantal EU-lidstaten. Het verzet komt zelfs van binnen de Europese Commissie zelf, tegen de eigen regelgeving. Dat is niet uitzonderlijk. De enigen die hier baat bij hebben zijn de Indonesische oligarchen, dynastieën die al tientallen jaren alle profijt van deze economie naar zich toetrekken.”

“Wat ze nu ook doen is op zoek gaan naar alternatieve markten voor hun producten in landen waar de EUDR niet wordt gerespecteerd. Dat gaat over biobrandstof in Indonesië zelf en naar landen buiten de EU. Ze zoeken daarbij ook naar omwegen om hun producten die de EUDR overtreden toch in EU-lidstaten binnen te smokkelen.”

Wat mij in jullie verhaal opvalt is de gelijkenis met de praktijken in Latijns-Amerika en Afrika. Omzeilen, negeren, smokkelen en als dat niet helpt repressie, tot en met doodseskaders. Veel goede intenties op papier, het omgekeerde in de praktijk.

“Wat in dit alles volledig wordt genegeerd is elke vorm van inspraak van de inheemse bevolking. De eigen wetten van Indonesië voor de inheemse rechten worden daarbij geschonden. Om dat allemaal aan te klagen zijn we nu in Europa.”

“We hebben ambtenaren ontmoet die zich bij de Europese Commissie bezighouden met Indonesië en hebben ook gesproken met werknemers van de studiediensten van de parlementaire fracties in het Europees Parlement, en met adviseurs van de linkse fractie.”

“Geen enkel Europees Parlementslid is op onze vraag voor een gesprek ingegaan. Dat hadden we reeds een maand eerder aangevraagd. We hebben ook met een aantal Europese en Belgische ngo’s gesproken.”

“We verwachten geen enkele verandering van het beleid met de nieuwe president Prabowo Subianto sinds 20 oktober (2024-2029). Het zal misschien zelfs nog erger worden. Daarom gaan we ervan uit dat we voor een heel moeilijke periode staan.”

“De regering heeft al veel geïnvesteerd in al die megaprojecten, zonder dat die enige economische impact hebben gehad. Ze is nu wanhopig op zoek naar buitenlandse investeerders. Dit gaat het land vernietigen. De nieuwe president had reeds een kwalijke reputatie als minister van defensie onder de vorige president Joko Widodo (2014-2024) qua repressie van inheemse volkeren.”

“Dat is volgens de regering dus goed voor de economie. Daarmee bedoelen ze de economie van zij daarboven, niet van de gewone Indonesiërs. Dit regeringsbeleid is in volledige contradictie met zijn zogezegde klimaatdoelstellingen. De EU geeft nu subsidies aan Indonesië om de klimaatcrisis aan te pakken, maar al deze projecten doen het omgekeerde. Ze vernietigen het leefmilieu.”

Op dat vlak is de nieuwe Europese Commissie nog erger dan de vorige. Hoe is jouw werksituatie nu in Indonesië? Kan jij vrij je werk doen voor de inheemse volkeren?

“De nieuwe president heeft reeds een zeer verontrustend palmares van schendingen van de mensenrechten. Meerdere van de activisten die hij liet kidnappen zijn nog steeds vermist. Wij als ngo’s denken na hoe we in deze omstandigheden gaan verder werken. Wij gaan er immers van uit dat al deze nieuwe investeringen militaire ondersteuning zullen krijgen.”

“Het gewapend conflict in West-Papoea wordt erger. Het is nog niet zoals in Colombia tijdens de hoogdagen van de burgeroorlog daar, maar het wordt dus wel erger. Wij zouden internationale monitoring erg op prijs stellen, om de mensen daar te beschermen én om de wereld te informeren over wat daar gebeurt.”

“We geven de mensen daar opleiding over hoe ze daar mee om moeten gaan, zoals het ontwikkelen van veiligheidsnetwerken. Zo hebben we enkele weken geleden een aantal vertegenwoordigers van deze inheemse volkeren die zich tegen deze megaprojecten verzetten meegenomen naar Jakarta. Daar kwamen ze pleiten tegen de megaprojecten. Die krijgen nu elke dag ‘bezoek’ van de politie.”

“Dit is dus wat er in werkelijkheid gebeurt. Dit is wat zij in de praktijk doen. Terwijl de EU hier (in Brussel) over zijn klimaatactie praat, doen ze bij ons het tegenovergestelde. Dat is onze boodschap aan Europa. Onze ngo’s werken onder zeer ongunstige omstandigheden. Zij hebben bescherming nodig.”

“Frankrijk heeft voor meer dan 7 miljard euro gevechtsvliegtuigen verkocht aan het Indonesisch leger. De EU heeft de nieuwe president behandeld als hun favoriete speler over de voorbije vijf jaren toen hij nog minister van defensie was. Ze hebben hem zo geholpen zijn imago te verbeteren.”

“De mensen hier moeten de enormiteit begrijpen van deze megaprojecten. Sinds hij president is op 20 oktober zijn er al 400 graafmachines overgebracht en werden reeds 1400 hectare klaargemaakt. Er is al een weg daarheen door het bos kaalgekapt.”

“Dit project werd vroeger dit jaar al goedgekeurd (onder de vorige president) als een ‘nationaal strategisch project’, zodat ze geen klimaatimpactstudie moeten doen. Het is allemaal snel-snel door de procedures gejaagd. Er is daar geen enkele ijver voor transparantie.”

“Dit project werd geleid door een generaal die nu is benoemd tot hoofd van de nationale inlichtingendienst. Wat ze doen is voldongen feiten creëren zodat een volgende president dat niet meer kan terugdraaien. Mensen in Europa moeten weten wat de Europese Commissie in hun naam doet in Indonesië.”

 

 

Notes: