In het deelstaatparlement van California ligt een wetsvoorstel op tafel om bedrijven fiscale voordelen te geven als ze hun CEO’s minder betalen dan honderdmaal het mediaan-inkomen van hun eigen werknemers. Vandaag ligt dat in de VS op 278 maal dat cijfer.
Het mediaan-inkomen is niet hetzelfde als het gemiddelde inkomen. Het gemiddelde is de som van alle cijfers, gedeeld door het aantal cijfers. Als negen personen 1000 euro verdienen en één persoon 10.000, dan is het gemiddelde inkomen van deze groep personeen 1.900 euro. Negen personen verdienen minder dan dit gemiddelde, slechts één meer. De CEO van dit bedrijf verdient 5,2 keer meer dan het gemiddelde. Lijkt redelijk. Dit geeft dus geen goed idee van de werkelijke inkomensverdeling in dit bedrijf van tien personen.
Het mediaan-inkomen is het cijfer dat in het midden van de lijst van inkomens per persoon ligt. In dit geval ligt dat tussen het vijfde en zesde cijfer in deze rij (1000-1000-1000-1000-1000-mediaan-1000-1000-1000-1000-10.000). Het mediaan-inkomen van deze groep van tien personen is 1000 euro. Het inkomen van de CEO is tienmaal groter dan de mediaan. Dat geeft een veel beter beeld van de werkelijke inkomensverdeling van de meerderheid van de werknemers.
California
Het voorstel van de senaat van California heeft de steun van de meeste Democratische parlementsleden. Dit wetsvoorstel is uniek in de VS, omdat het voor het eerst een belastingbeleid verbindt met de lonen van CEO’s. Robert Reich, voormalig minister van Arbeid onder president Clinton (1993-2001), steunt het voorstel.
Voor de senaatscommissie voor Overheidsbestuur en Financiën verklaarde hij: “De VS wordt zich bewust van het probleem van de steeds grotere ongelijkheid op vlak van inkomens, welvaart, kansen en politieke macht, omdat het nu echt uit de hand begint te lopen. Hoe kan je een economie hebben waar de middenklasse en de armen niet genoeg verdienen om de dingen te kopen die de economie produceert? Dit is één van de voornaamste redenen waarom het economisch herstel zo pover is.”
In 1983 lag het gemiddeld loon van een CEO nog op 43 maal de mediaan, vandaag is dat 278. Voor de vijfhonderd grootste bedrijven ligt dat cijfer echter op 354. Er zijn immers ook veel kleine bedrijven in het algemeen cijfer verrekend. Daar verdienen CEO’s aanzienlijk minder.
In de betrokken senaatscommissie werd het voorstel goedgekeurd met vijf tegen twee stemmen. Het moet nu naar de budgetcommissie. Daar zal het waarschijnlijk ook wel goedgekeurd worden. De Democraten hebben een comfortabele meerderheid in de Senaat van California. Ze hebben echter geen tweederde meerderheid, die nodig is voor dergelijke voorstellen. Het voorstel heeft in ieder geval een grote symbolische waarde.
Het voorstel komt erop neer dat de huidige voet voor bedrijfsbelastingen van 8,84 procent op het netto inkomen zou zakken naar 7 procent voor de ‘verantwoordelijke’ bedrijven en naar 13 procent zou stijgen voor de ‘onverantwoordelijke’.
Klassieke tegenargumenten
De klassieke tegenargumenten komen van de Republikeinse parlementsleden en de economische lobby van California. Dit voorstel zou banen kosten en investeerders wegjagen. Daarmee zou California de hoogste bedrijfsbelastingen heffen van alle deelstaten in de VS.
Hoe absurd de redeneringen van de tegenstanders zijn, blijkt uit de verklaring van de Republikeinse senator Steve Knight na zijn nee-stem in de commissie: “Die toplonen in de bedrijven zijn inderdaad dikwijls te gek om los te lopen. Het is echter niet aan de overheid om dat probleem op te lossen.”
Dit is het eerste politieke initiatief na het verschijnen van de Engelstalige versie van het boek Capital in the Twenty First Century van de Franse econoom Thomas Piketty. De eerste politieke reacties van de rechterzijde waren zeer paniekerig. Bij gebrek aan inhoudelijke argumenten wordt de man in de media weerspiegeld als een ‘keiharde marxist’, net als ieder persoon die meent dat ongelijkheid van inkomen en welvaart een belangrijk probleem is.
Piketty-paniek
Econoom en columnist Paul Krugman noemt dit de ‘Piketty-paniek’. Hij wijst erop dat de verdienste van Piketty er niet zozeer in ligt dat de inkomensongelijkheid blijft toenemen. Vooral belangrijk volgens hem is dat Piketty conservatieve mythes ontmaskert. De één procent zijn geen ‘job creators‘. De meeste rijkdom blijkt immers te komen van financiële speculatie en van erfenissen. Hij wijst er op dat de wereld langzaam maar zeker evolueert naar de oligarchie van voor de Eerste Wereldoorlog, die zijn welvaart vooral accumuleerde door erfenis en speculatie.
De Wall Street Journal gaat voorlopig het verst in zijn kritiek van Piketty. Zonder enige inhoudelijke argumentatie weerlegt de krant zijn werk als ‘smerig stalinisme’. Dit betekent echter niet dat zij de echte strijd aan het verliezen zijn. Integendeel, hun greep op de politieke beslissingen is sterker dan ooit. In ieder geval wijst Piketty erop dat ‘rechts geen ideeën meer heeft.”
Kunnen er dan geen geldige kanttekeningen komen bij het werk van Piketty? Inhoudelijke kritiek komt voorlopig alleen van linkse en progressieve stemmen. Die trekken de hoofdthesis van zijn werk niet in twijfel, maar wijzen op specifieke tekortkomingen, zoals het feit dat hij niet echt snel inzetbare alternatieven voorstelt.
Het centrale idee van zijn boek wordt in feite door niemand in twijfel getrokken, ook niet door zijn tegenstanders. Die stellen alleen dat de stijgende inkomensongelijkheid niet het probleem is maar de oplossing.
California bill attacks growing corporate wage gap
Is Thomas Piketty Right About The Causes of Inequality?
Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.