Een progressieve beweging in crisis en een Democratisch kandidaat die een zeer twijfelachtig alternatief vormt voor de huidige bestuurdersploeg. Betekent dat dan dat de Republikeinen in 2004 op een zekere overwinning afstevenen?

W. Bush heeft recent in een interview voor de New York Times voor het eerst toegegeven dat hij ‘inschattingsfouten’ heeft gemaakt, hij blijft wel pal achter de invasie van Irak staan. Hij gaat over Irak zeer omzichtig moeten zijn op de Republikeinse Conventie. Ook heel wat traditionele republikeinse kiezers hebben immers gemengde gevoelens over de oorlog in Irak. Hij moet zich echter ook voor zijn harde achterban profileren maar hoe hij dat gaat doen zonder de Democraten voer voor keiharde kritiek te geven is een raadsel.

Geen plaats voor fanatici

De roddelcampagne tegen Kerry over zijn zogenaamd minder heldhaftig gedrag in Vietnam dreigt als een boemerang in zijn gezicht te ontploffen. Bush’ eigen verleden in de National Guard om de dienstplicht in Vietnam te ontlopen is immers des te pijnlijker, omdat net hij als eerste president zoveel leden van de National Guard naar het buitenland heeft gestuurd in het debacle van Irak.

De christelijk fundamentalistische groep binnen de Republikeinen is wel een zeer goed georganiseerde groep, maar het is en blijft een minderheid, ook binnen de Republikeinen. Zelfs zijn eigen vice-president Dick Cheney blijft zich uitspreken tégen een grondwettelijk verbod op homohuwelijken. De lijst van aangekondigde sprekers oogt opvallend mild, géén fanatici zoals Pat Robertson, David Buchanan of Jerry Fallwell op het podium.

In deze race zal elke stem tellen, dus ook die van de ‘gun rights’ activisten, geleid door de politiek zeer actieve National Rifle Association. Hoewel, de invloed van die lobby mag niet overschat worden omdat de gewone NRA-leden bijlange na niet zo politiek denken als de leiding van de NRA zelf. Ook heel wat centrum-Democraten zijn voorstanders van privé-wapenbezit maar gaan daarom niet voor Bush stemmen, zelfs niet als hun ledenblad daarvoor oproept. Dus ook hier een weinig voorspelbare factor.

New York, New York

Veel belangrijker dan de Conventie is de keuze van de locatie. Voor het eerst in haar geschiedenis organiseren de Republikeinen hun Conventie in New York City, de stad die deze partij (ondanks de verkiezing van ex-Democraat Bloomberg als Republikeins burgemeester) altijd vijandig is geweest. Die haat is wederzijds.

Voor vele Republikeinen is New York immers hét symbool van het decadente amorele Amerika dat zij sinds de vunzige jaren 1960 misprijzen en bestrijden. Nooit eerder ook heeft een grote partij zo kort voor de verkiezingen haar Conventie gehouden. Door het houden van een Conventie in New York in de symbolische maand september hopen de Republikeinen op een onderbewuste golf van sympathie voor de president die op 9 september 2001 tegen het terrorisme ten strijde trok. Rudoph Giuliani, burgemeester van NYC op 11 september 2001 en toen even immens populair, zal één van de voornaamste sprekers zijn.

Zelfde wanpraktijken als in 2000

In ieder geval laten de Republikeinen ondertussen niets aan het toeval over. De systematische uitsluiting van zwarte kiezers in Florida die rechtstreeks aanleiding was voor de gestolen overwinning van Bush in 2000 zal in november 2004 zelfs worden opgedreven. Er is immers niets veranderd aan de omstandigheden die deze wanpraktijken hebben mogelijk gemaakt. Daar staat tegenover dat zowel de Republikeinen als de Democraten er rekening mee houden dat de situatie van Florida 2000 zich opnieuw zal voordoen in een aantal andere staten (maar niet in Florida zelf dat in de peilingen een voorsprong van enkele procenten aan Kerry geeft, zelfs met deelname van Nader!).

Beide partijen hebben dit keer echter een batterij juristen klaar staan om onmiddellijk in de aanval te gaan. Het mag dus ook niet uitgesloten worden dat er een politieke crisis zonder voorgaande volgt op deze verkiezingen. Daarom zullen journalisten Michael Moore en Greg Palast in Florida hun cameraploegen klaar houden om de verkiezingen op de voet te volgen. Zo brachten zij reeds een aantal lijsten van onterecht geschorste kiezers in de openbaarheid.

De pot en de ketel

Dergelijke praktijken worden ook in Democratische staten gebruikt en zeker niet alleen in het Zuiden. In 2002 werden in Baltimore, Maryland, officieel lijkende pamfletten verspreid in zwarte buurten waarin werd opgeroepen om voor de verkiezingen zeker achterstallige huur en parkeerboetes te betalen (wat zoveel is als zeggen, je kan maar beter niet gaan kiezen), in Louisiana werden folders verspreid met een verkeerde datum voor de verkiezingen.

In Philadelphia, Pennsylvania, gingen Republikeinen, gekleed in op politie-uniformen lijkende hemden rond in zwarte buurten met enquêteformulieren waarbij vragen werden gesteld over de kiesintenties. Hiertegen werd klacht ingediend, de zaak wordt echter pas behandeld … na de verkiezingen.

Een zelfde praktijk werd vastgesteld in Louisville, Kentucky. In het kiesdistrict Waller County, Texas, liet de lokale vrederechter aan de studenten op overwegende zwarte hogescholen onterecht melden dat ze zich moesten inschrijven in het kiesdistrict van hun ouders.

Zwarte kiezers blijven wantrouwig

De Afrikaanse Amerikanen denken er dus het hunne van en het is maar de vraag in hoeverre die groep kiezers op de ervaring van Florida 2000 zal reageren. Er zijn aan hun omstandigheden immers niets veranderd. Afhaken of net in groter getale deelnemen? Het aantal deelnemende kiezers onder de Afrikaanse Amerikanen is altijd al redelijk hoog geweest, zal dat cijfer nog stijgen of zal er eerder fatalistisch worden gereageerd met een vergroot absenteïsme.

John Kerry kan voor hen immers nauwelijks een betere kandidaat genoemd worden dan de Republikein Bush. Alle opiniepeilingen wijzen immers uit dat zwarte Amerikanen uitsluitend voor de Democraten stemmen, omdat voor hen de Republikeinen nog veel erger zijn. In geheel de VS werden in 2000 niet minder dan 1 miljoen zwarte stemmen ongeldig verklaard en daar hebben Democratische parlementairen niets aan gedaan.

Feit is dat de Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap zeer miniem aanwezig is in de vele protestacties in Boston in juli en nu in NYC. Zij wijzen er hun blanke broeders terecht op dat zij al tientallen jaren voor Democraten stemmen enkel en alleen omdat de andere kandidaat nog veel erger is …

Nog meer onvoorspelbare factoren

De impact van de Republikeinse Conventie zal voor een groot deel echter afhangen van wat zich in de straten van New York zal afspelen en hoe de media en de Republikeinen zelf daar zullen mee omgaan. De stedelijke overheid van New York onder leiding van Republikein Bloomberg heeft in ieder geval voor een zeer negatief klimaat gezorgd door de organisatoren van de Counterconvention het leven zuur te maken.

Bovendien wordt er gevreesd voor infiltraties van provocateurs om een gewelddadige escalatie van de protesten te veroorzaken. De eerste berichten over de massale betogingen op zondag 29 augustus 2004 zijn echter geruststellend, géén gewelddadige incidenten en een massa volk, Méér dan 500.000 volgens de organisatoren, 150.000 volgens de autoriteiten.

Het ziet er zelfs naar uit dat de protestacties buiten de republikeinse Conventie de grootste ooit tijdens een partijconventie worden. Waar sommige organisatoren van dit protest vrezen voor een al dan niet geprovoceerde escalatie van geweld dat dan door de Republikeinen zou worden misbruikt om hun gelijk te bewijzen, denken andere waarnemers zoals Michael Cudahy, voormalig stafmedewerker van Bush jr. daar anders over.

Volgens hem vrezen de Republikeinen dat de protesten het imago van Bush jr. zullen doorbreken als de president die de natie als één geheel achter zich heeft. Hij is echter ook van mening dat de gematigde sprekers op de Conventie niet betekenen dat de extreemrechtse religieuze lobby zijn werk niet verder zet. Volgens hem zijn die zelfs liever achter de schermen bezig.

Fahrenheit 9/11

Daarbij komt er nog een nieuw en onberekenbaar politiek fenomeen. Wat zal de impact zijn op deze verkiezingen van de documentaire Fahrenheit 9/11 die door miljoenen Amerikanen werd en wordt bekeken. Gaan kiezers hun stemgedrag aanpassen, gaat de documentaire nieuwe kiezers voor het eerst naar de stembus lokken, nu meer dan ooit de boodschap wordt verspreid dat elke stem zal tellen, toch die van blank Amerika (zie hierboven voor de zwarte stem).

Er is een bitsige anti-Moore-campagne bezig op internet en er wordt een heuse Michael Moore hates America documentaire verwacht in de komende weken. Die hetze slaat echter niet aan en valt vooral op door bloedarmoede aan inhoudelijke argumenten. Wat je van Fahrenheit 9/11 ook mag denken (zelf vond ik de film aangenaam om zien maar ook sloganesk, simplistisch en pamflettair), Moore heeft het toch maar gedaan gekregen om een publiek te bereiken dat nog door geen enkele progressieve organisatie bereikt werd.

Het succes van de film ligt trouwens vooral aan het feit dat het publiek er een andere berichtgeving in vindt dan die van de massamedia en dat ook zo aanvoelt. Fahrenheit 9/11 heeft de politieke documentaire van alternatieve filmshops naar de grote zalen gehaald. Binnenkort verschijnt er een film over een journalist die een aantal maanden op een McDonalds dieet leefde, er kom een documentaire uit over de vooringenomenheid van het de berichtgeving op TV …

Alsof het zo al niet ingewikkeld genoeg is zijn er nog andere verrassingen die de uitslag in deze of gene richting kunnen doen kantelen. Een nieuwe terroristische aanval op de VS (een Spaans doemscenario) kan Bush stemmen opleveren, het kan echter evengoed tot een fiasco leiden voor zijn ploeg omdat hij ook die aanslag niet kon verhinderen.

Nek aan nek

Wat als er ondertussen een nieuwe escalatie van geweld losbarst in Irak? Of in Afghanistan, waar de daar aangekondigde verkiezingen evengoed uit de hand kunnen lopen. Wat met de olieprijs die voor de gemiddelde Amerikaan een zeer gevoelig thema is. De opiniepeilingen blijven ondertussen verrassend stabiel en nek aan nek voor beide kandidaten.

De Democratische Conventie heeft tegen de traditie in niet gezorgd voor een tijdelijke stijging van de populariteit van Kerry maar Bush weet als zetelend president geen degelijke voorsprong op te bouwen. Het ziet er naar uit dat dat ook na de Republikeinse Conventie zo zal blijven. In die omstandigheden een voorspelling wagen is met vuur spelen.

Zelf denk ik aan een zéér nipte race die beide richtingen uit kan en sluit ik een nieuw Florida 2000 niet uit. Een allerlaatste verrassing kan zijn dat Nader en Green Party kandidaat Cobb zich op het laatste ogenblik toch uit de race terugtrekken. Het kan nog tot eind september. Meer dan waarschijnlijk zal het niet gebeuren maar je weet maar nooit. Als Kerry dan nipt zou winnen, zou hij wel met hun eisen rekening moeten houden.

De progressieve krachten wereldwijd moeten terecht hopen op een nederlaag voor Bush jr. De andersglobale beweging mag echter in géén geval enthousiast reageren op een overwinning van Kerry. Als Bush toch zou winnen, dan is dat heel erg maar verandert er niets aan de politieke strijd die onverminderd moet blijven doorgaan.

Het zou toch al te jammer zijn als de enige verliezer van deze verkiezingen de progressieve beweging in de VS zou zijn. Voor de Green Party in de VS is dat risico zéér groot. Dat zou zeer jammer zijn, want de Greens in de VS zijn de enige politieke groene partij die er tot nu in geslaagd waren alle progressieve krachten te bundelen. Dat is en blijft een verwezenlijking die geen enkele groene partij in Europa ooit bereikt (of nagestreefd) heeft.

Het worden spannende dagen. De verkiezingen zullen met argusogen over de hele wereld worden gevolgd. Er staat véél op het spel. Maar één ding is zeker, wie er ook naar het Witte Huis gaat, de strijd voor een andere en betere wereld zal onverminderd doorgaan.

Zelfs met Bush terug in het Witte Huis blijft een andere wereld mogelijk. Dat optimisme zijn we aan onze kinderen en kleinkinderen verplicht.

Artikel oorspronkelijk verschenen in www.uitpers.be.