Veel zal afhangen van hoe de beweging die Sanders heeft gestart zijn eigen weg zal gaan en hoe hij daar op inspeelt. Voorlopig ziet het er echter niet naar uit dat zijn aanhangers hem zomaar massaal volgen. Kandidaat Jill Stein van de US Green Party wordt door vele kiezers van Sanders gezien als een mogelijk alternatief.

Toen Hillary Clinton in 2008 de strijd voor de Democratische nominatie staakte en haar steun gaf aan Barack Obama, werd ze in binnen- en buitenlandse media geloofd voor haar groot staatsmanschap. In werkelijkheid was dat hoogstens een persoonlijke nederlaag voor haar. De politieke programma’s van Clinton en Obama in 2008 waren op enkele accenten na kopieën van elkaar. Op bepaalde vlakken als gezondheidszorg was Clinton zelfs iets minder rechts dan Obama.

Obama’s retorische talent voor ronkende toespraken zonder ook maar één duidelijk standpunt in te nemen was uniek. Dat heeft hem de overwinning opgebracht. Dat en in veel geringere mate het feit dat hij Afrikaans-Amerikaan is. Alle retoriek en perceptie van het tegendeel ten spijt was en is Obama immers een klassiek president, imperialistisch in het buitenland en neoliberaal in het binnenland.

Het kostte met andere woorden de supporters van Hillary Clinton in 2008 al bij al niet zoveel moeite om de stap te zetten naar Obama, met succes. Zowat het volledige kiespotentieel van Clinton stapte over en bezorgde Obama twee presidentiële mandaten.

Sanders is een geval apart

Je kan de steun die Bernie Sanders net heeft gegeven aan Hillary Clinton daar niet mee vergelijken. Sanders heeft wel degelijk een ander politieke ideologie dan Clinton op sociaal en economisch vlak. Op buitenlands vlak is hij daarentegen slechts een zachtere, minder interventionistische versie van het zelfde beleid als Clinton.

Hoe standvastig Sanders zal zijn om op de partijconventie en tijdens de verkiezingscampagne zijn politieke thema’s door te drukken moet nog blijken. Sanders is er niet de man naar – getuige zijn politiek palmares van 25 jaar in het nationale parlement – om zijn principes zomaar te verzaken voor pakweg een hoge functie in Clintons regering.

Sanders’ campagne en succes blijft een unieke breuklijn in de politieke geschiedenis van de VS. Nooit voorheen wist een complete outsider zonder financiële steun van de grote bedrijven, zonder steun in de media en zonder het machtsapparaat van een van beide politieke machtspartijen achter zich zoveel succes te behalen. Hij wist een recordbedrag aan campagnegeld te verzamelen zonder steun van de grote bedrijven en behaalde 45,18 procent van de verkozen delegates. Niemand heeft hem dat ooit voorgedaan.

Sanders’ kiezers zijn niet zomaar volgers

Sanders’ campagne heeft het politieke bewustzijn van de gemiddelde Amerikaan ook wakker gemaakt op een manier die hij niet in de hand heeft. Hij beseft dat wel enigszins. Hij spreekt zijn persoonlijke steun uit voor Clinton maar roept zijn kiezers niet op om voor haar te stemmen. “De Amerikanen zijn volwassen genoeg om zelf te beslissen voor wie ze willen stemmen.”

De eerste reactie van zijn kiezers tonen dat ook aan. Op de sociale media zijn er nauwelijks reacties van instemming met zijn steun aan Clinton. De meest positieve commentaren voor hem zijn hoogstens gelaten of meewarig. Daartegenover staat een overgrote meerderheid van commentaren die hem op al dan niet beleefde manier zeggen dat ze niet van plan zijn op Clinton te stemmen.

Een derde kandidaat die onmiddellijk de impact voelde van Sanders’ steun aan Clinton is Jill Stein, kandidaat van de US Green Party. Haar campagnedonaties zijn de voorbije dagen enorm gestegen, al zijn haar totalen nog niets vergeleken met de bedragen die de groten bij elkaar kregen.

Onvoorspelbare conventies

Ook over de 1831 delegates van Sanders op de partijconventie is er heel wat onzekerheid. Er is een beweging die oproept om op de conventie zelf manifestaties, stakingen en walkouts te organiseren. Er is zelfs sprake van een alternatieve conventie op hetzelfde ogenblik.

Het betekent dat de Democratische partijconventie ditmaal wel eens terug een echte politieke meeting gaat worden, in tegenspraak met de traditie van georchestreerde feelgood mediashows van het verleden. De laatste conventie waar nog echt politiek gedebatteerd werd had 44 jaar geleden plaats in 1972.

George McGovern kreeg toen met een relatief progressief programma de nominatie en behaalde daarmee het slechtste resultaat ooit in de geschiedenis van de Democratische Partij. Verpletterend winnaar Republikein Richard Nixon werd anderhalf jaar later de eerste president die tot ontslag werd gedwongen.

Ook de Republikeinse partijconventie wordt onvoorspelbaar. Het Republikeinse establishment zit in zak en as met outsider Donald Trump, die compleet onvoorspelbaar en onsamenhangend is en een openlijk racisme predikt, dat de partij voor jaren dreigt te marginaliseren. De zege van Clinton is daarom niet verzekerd. In de peilingen scoort ze immers even slecht als Trump, ook na de steun van Sanders.

Jill Stein

Het is nog te vroeg om echte conclusies te trekken, maar de verkiezingsstrijd blijft onzeker. Jill Stein van de Green Party maakt in het verkiezingssysteem van de VS geen schijn van kans, wordt bijna volledig doodgezwegen door de media en heeft de middelen niet voor een nationale campagne. Zij zal waarschijnlijk wel relatief goed scoren bij een deel van Sanders’ kiezers en net als Ralph Nader in 1996 en 2000 een percentage tussen 3 en 5 procent behalen.

De kans is echter veel groter dat heel wat Sanders’ kiezers gewoon niet zullen opdagen bij de verkiezingen. Sanders haalde zijn grootste succes net bij jongeren, nieuwkomers in de politiek, en Amerikanen die zich niet met een van beide machtspartijen verbonden voelen.

Aan de kant van de Republikeinen dreigt de abstentie bij de verkiezingen echter ook groot te worden. Trump is niet populair bij de gematigde Republikeinen. Dit zijn niet bepaald mensen met progressieve ideeën. Dat hij over buitenlands beleid eender wat zegt, zich zelfs tegenspreekt in hetzelfde interview, daar liggen deze kiezers niet van wakker. Wel haken zij af op zijn te openlijk racisme en zijn brutale vrouwvijandigheid. Overstappen naar Hillary Clinton is voor hen echter geen optie. Haar haten ze al jaren.

Dit alles maakt de komende presidentsverkiezingen zeer onvoorspelbaar. Een zeer lage opkomst en de grillige aard van het kiessysteem met zijn presidentieel kiescollege maakt het zelfs mogelijk dat van de twee grote partijen de kandidaat met de minste stemmen het toch haalt.

President Donald Trump onmogelijk? Dat zeiden heel wat commentatoren ook van de Brexit. Tot het gebeurde.