De toekenning van die licenties was tot 1991 een zaak van één minister. Na de regeringscrisis van 1991 werd beslist zowel de minister van Buitenlandse Zaken als de staatssecretaris voor Buitenlandse Handel hiermee te belasten. Ze moeten tot een verschillende taalgroep behoren en zijn enkel bevoegd te oordelen over de aanvragen voor uitvoer die komen uit hun eigen gewest, of over de aanvragen uit Brussel in hun taal. Hiermee is de toekenning van exportlicenties een geregionaliseerde bevoegdheid op federaal niveau geworden. Een bizar compromis in tegenspraak met de logica van een federale staat, maar wel een realiteit.

Mexico is een problematisch land. Er is al vier jaar een intern conflict aan de gang in de deelstaten Chiapas, Guerrero en Oaxaca. Leger en politie hebben geen goede naam op gebied van de mensenrechten. Uit recente vonnissen van het Mexicaanse gerecht blijkt dat wapens van politie en leger terechtkomen bij huurdoders, die terreur zaaien onder de landloze boeren.

De P90 is een controversieel wapen. Het combineert de slagkracht van een machinegeweer met de hanteerbaarheid van een licht handwapen. Kogels doorboren muren, koetswerk en kogelvrije vesten. Vooral het risico dat deze wapens terechtkomen bij criminele organisaties is problematisch. De vorige regering stelde dan ook dat de P90 alleen aan overheidsinstellingen verkocht mag worden.

Naar aanleiding van parlementaire vragen stelde minister Michel vast dat het certificaat van eindbestemming voor deze levering onduidelijk was. Het was dus niet zeker of de wapens niet op de privé-markt in Mexico zouden terechtkomen. Hij liet de licentie voor 60 dagen schorsen. Enkele weken later meldde hij dat hij telefonisch bevestiging had gekregen dat de eindbestemmeling de Mexicaanse politie zou zijn.

Groot was dan ook een ieders verbazing, toen enige dagen later het Mexicaanse ministerie van Defensie de bestelling annuleerde, wegens de ‘aarzelende houding van België’. De Mexicaanse autoriteiten hoefden nochtans enkel een certificaat te ondertekenen dat bevestigde wat iedereen intussen wist, namelijk dat de wapens voor de politie bestemd zijn.

Toch hoeft die annulering niet te verwonderen. De Mexicaanse civiele autoriteiten hebben nauwelijks inspraak in het budget van leger en politie. Traditiegetrouw en in toepassing van de Mexicaanse wetten, geven de militaire autoriteiten géén uitleg over hun interne keuken. Zelfs als ze dat willen, kunnen de Mexicaanse autoriteiten geen uitsluitsel geven over de eindbestemming van de P90’s. Bovendien verzetten NGO’s én parlementsleden in Mexico zich tegen deze aankoop. Een belangrijk deel van de politieke klasse wil wel degelijk het land democratiseren.

In een verkiezingsperiode was die discussie van het goede te veel. De beslissing tot annulering werd dus vooral om interne Mexicaanse redenen genomen. Ook begint in juli 2000 de bilaterale overeenkomst tussen de Europese Unie en Mexico te werken. Mexico wil absoluut zijn economische relaties met Europa verbeteren. Uit een recent gesprek van Mexicaanse senatoren in Brussel met Belgische parlementsleden, blijkt dat het niet leveren van P90-wapens aan die beleidskeuze niets verandert.

Volgens sommigen is het gemakkelijk voor Vlaamse parlementsleden om kritiek te geven op een dossier dat alleen in Wallonië economische gevolgen heeft. De beslissingsbevoegdheid werd weliswaar geregionaliseerd, de politieke verantwoordelijkheid echter niet. Samen uit, samen thuis. Zolang het federale niveau de verantwoordelijkheid draagt, hebben alle federale parlementsleden het recht en de plicht in deze dossiers tussenbeide te komen. Indien niet, is de consequentie dat de wapenhandel écht geregionaliseerd wordt. Ik ben daar geen voorstander van. Bovendien heb ik meermaals de militaire productie in Vlaamse bedrijven als Barco aangeklaagd. Recentelijk nog besliste het Vlaams Parlement geen subsidies te geven voor het JSF-project. Laat ons ook niet uit het oog verliezen dat de industriëlen uit Vlaanderen en Wallonië prima samenwerken. De ontwikkeling van de P90 werd door Waalse én Vlaamse bedrijven verwezenlijkt.

Ik pleit voor een open debat over de Belgische wapenindustrie, zowel over de militaire spitstechnologie in Vlaanderen als over de Waalse wapens. In plaats van te zeuren over welke licentie wél en welke niet door de beugel kan, zou er een debat over deze industrie gevoerd moeten worden. Ofwel behouden we deze industriële sector met duidelijke exportcriteria, dus niet met de huidige vage omschrijvingen, ofwel bouwen we deze sector geleidelijk af door een reconversie van de sector. Dat is de echte keuze waar we voor staan. Ik pleit er voor om die keuze met alle Belgen samen te maken.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in de krant De Financieel Economische Tijd (nu De Tijd) van 14 juni 2000