Juridisch correct én immoreel

Toen rechter Oded Gershon op 28 augustus 2012 het vonnis voorlas, waren de ouders van Rachel Corrie niet verrast maar wel teleurgesteld. Zij waren vooral geschokt door de argumentatie van de rechtbank, die de schuld van het Israëlisch leger voor Rachel Corrie’s dood volledig verwierp en bij het slachtoffer zelf legde.

Dat het Israëlisch gerecht niet bepaald een reputatie heeft van billijke rechtspraak is al meermaals bewezen. Kolonisten die Palestijnse kinderen doodschoten, kwamen er steeds met lichte straffen van af. Soldaten die burgers mishandelen of ombrengen blijven de facto ongestraft. Klachten van Palestijnen over wetsinbreuken van kolonisten worden systematisch weerlegd. De lijst is lang.

De rechtstaat in Israël

Het gerecht in Israël is nochtans helemaal niet van het soort dat zich gewillig aan orders van de politieke machthebbers ‘du jour’ onderwerpt. In rechtzaken van Israëlische burgers tegen de overheid, (zoals bij bouwovertredingen, contractuele verplichtingen …) moet de overheid het meer dan eens afleggen tegen de burgers. Ook het leger verliest regelmatig rechtzaken i.v.m. klachten over milieuhinder, onrechtmatige onteigeningen, achterstallige lonen … In Israël zélf, wel te verstaan.

Bovendien, dat gerecht werkt alleen correct voor Joodse Israëli’s. Palestijnen met Israëlisch staatsburgerschap ondervinden dagelijks de gevolgen van de discriminerende wetgeving voor zaken als landeigendom, huwelijksrecht, erfenisrecht …

Ook het vonnis over de klacht van Rachel Corrie’s ouders is juridisch correct. Het gerecht heeft immers zeer secuur de bestaande Israëlische wetgeving toegepast. Maar precies daar wringt het schoentje. De wetgeving van de staat Israël is immers geschreven en bedoeld om alle daden van het Israëlisch leger in de bezette gebieden goed te keuren.

Daarnaast negeert het Israëlisch gerecht een essentieel kenmerk van elk rechtssysteem. Zoals telkens weer wordt bevestigd door de Resoluties van de Verenigde Naties en de Conventies van Genève, heeft het gerecht van de staat Israël geen enkele bevoegdheid in de bezette gebieden.

De jurisdictie die het gerecht van de staat Israël in de bezette gebieden uitoefent is enkel en uitsluitend gebaseerd op de machtsverhoudingen van de bezetting. Internationaal kan het vonnis over de zaak Corrie dus niet eens erkend worden.

Selectieve prowesterse verontwaardiging

Je kan je natuurlijk de vraag stellen waarom de dood van één Amerikaanse activist zwaarder zou moeten doorwegen dan die van honderden Palestijnen, die eveneens door de Caterpillarbulldozers van het Israëlisch leger worden omgebracht of sterven aan andere gewelddaden van de Palestijnse bezetting (zoals recent nog werd bevestigd in een rapport door een organisatie van Israëlische veteranen ‘Breaking the Silence’). Dat is echter een ziekte waar de westerse media voortdurend aan lijden. Westerse slachtoffers van verkeersongelukken of natuurrampen in het buitenland krijgen ook veel meer aandacht.

In het geval van Rachel Corrie is die internationale aandacht dus ook disproportioneel in verhouding met de aandacht voor de Palestijnse slachtoffers. Er is echter één element dat deze zaak onderscheidt. Er was vanaf de dag zelf van Rachel Corrie’s dood geen sprake van massale verontwaardiging in de massamedia zoals je zou kunnen verwachten als een dergelijk incident zich zou hebben voorgedaan in pakweg Iran of Venezuela.

Verzachtende omstandigheden zijn aanvaardbaar (soms)

In plaats van haar dood in de strengste termen te veroordelen sprak men van een ’tragisch ongeval’, ‘roekeloos gedrag van de betrokkene’, ‘beperkte zichtbaarheid voor de bestuurder van de bulldozer vanuit zijn gepantserde kabine’. Verzachtende omstandigheden werden zonder problemen overgenomen van de woordvoerders van het Israëlisch leger, terwijl getuigenissen van de mede-activisten van Rachel Corrie (die de feiten nochtans van vlakbij hadden meegemaakt) steeds werden omkaderd als ‘volgens pro-Palestijnse activisten’, ‘medestanders van Rachel Corrie beweerden dat’ … Dat was nu recent ook niet anders toen het vonnis bekend werd.

De berichtgeving in de Belgische pers over de uitspraak was nog redelijk evenwichtig. De omkadering bleef echter vergoelijkend, met veel aandacht voor het standpunt van het Israëlisch leger. Zo werd er aan herinnerd dat op dezelfde dag ook negen Palestijnen omkwamen, waaronder een kind van vier en een ouderling van negentig. Het was echter vooral de inkadering van de berichtgeving die boekdelen sprak. Geen ronkende hoofdtitels, geen morele verontwaardiging zoals voor gelijkaardige misdaden in Syrië of Iran. Selectieve verontwaardiging blijft de norm.

Deze zaak was natuurlijk iets delicater. Er waren immers getuigenissen. De rechtbank in Israël stond op het laatste ogenblik (en na druk vanuit de Amerikaanse ambassade) toch toe dat vier van die buitenlandse getuigen naar de rechtbank mochten komen. De Palestijnse arts die als eerste medicus ter plaatse kwam en de eerste vaststellingen deed kreeg echter geen toestemming om te getuigen, hij mocht ook niet met een videolink getuigen.

De juridische ironie van de bezetting

Dit is dus de ironie van de bezetting van de Palestijnse gebieden, dat Israël zich wederrechtelijk bevoegd verklaart voor de bezette gebieden, maar dat bewoners van diezelfde bezette gebieden daar niet mogen komen over getuigen in een rechtbank in Israël.

De buitenlandse berichtgeving was in vergelijking met hier nog veel meer vooringenomen. Een BBC-journalist beweerde dat op dezelfde dag dat Rachel Corrie omkwam ook Israëlische soldaten waren gedood en dat de bulldozer die Rachel Corrie verpletterde beschoten was geweest.

Nadat de website ‘Electronic Intifada’ er de BBC op wees dat er op die dag geen enkel incident van die aard was geweest, gaf de ombudsman van de BBC dat toe in een e-mail maar weigerde wel om het in de uitzending recht te zetten. Slechts één voorbeeld dat symptomatisch is voor de vooringenomenheid van de berichtgeving over Israël.

De essentie wordt verzwegen

Alle berichtgeving ging echter voorbij aan de essentie. Zoals al hierboven gesteld is het Israëlisch gerecht niet bevoegd in de bezette gebieden. Bovendien is de bezetting van Palestina zelf onwettelijk, met inbegrip van alle daden die de bezetter stelt. Volgens de Conventies van Genève is de bezetter dan ook volledig verantwoordelijk voor alle feiten die zich voordoen tijdens en als gevolg van de bezetting.

Ook het systematisch vernietigen van woningen van de familie van verdachten (waar de actie van Rachel Corrie over ging) door een bezettende macht is onwettelijk. Het gaat hier immers om een vorm van ‘collectieve rechtspraak’ waarbij een bevolkingsgroep collectief wordt gestraft voor de (al dan niet bewezen) daden van één of meerdere van haar leden.

Toppunt van cynisme is dan ook het argument van het Israëlisch leger dat de betrokken bestuurder Rachel Corrie niet kon zien wegens de vele blinde hoeken veroorzaakt door zijn gepantserde cabine. Dat is het morele equivalent van een bankovervaller die goedpraat dat hij een voorbijganger omver rijdt omdat hij hem vanuit zijn gepantserde auto niet kon zien.

Verantwoordelijkheid van de bezetter

Maar goed, ik durf veronderstellen dat de betrokken bestuurder van de bulldozer dit niet doelbewust heeft gedaan. Hij is tenslotte maar een mens. Dan wel een mens die met een bulldozer in oorlogsgebied huizen van burgers vernietigde. Je zou er dus kunnen inkomen dat niet hij alleen zou worden veroordeeld. De juridische en vooral morele verantwoordelijkheid van het Israëlisch leger en de staat die het vertegenwoordigt, weegt immers veel zwaarder.

Deze uitspraak van de rechtbank is een pyrrhusoverwinning. De beschadiging van het internationale imago van Israël gaat onverminderd door. Zelfs de Amerikaanse ambassadeur kon niet anders dan vaststellen dat de rechtzaak niet transparant was gevoerd.

Als de moord op Rachel Corrie er toe kan bijdragen dat de VS als allerlaatste zijn verzet tegen een vreedzame oplossing van het conflict opgeeft en bereid is op basis van de buiten de VS en Israël zelf reeds tientallen jaren erkende consensus te onderhandelen, zou dat een mooi tribuut zijn aan deze dappere strijder voor vrede en rechtvaardigheid.