In de Standaard van 20 maart corrigeert ombudsman Tom Naegels een fout in een artikel van 5 maart over de Venezolaanse president Chávez en blijft gelijk bij vier andere fouten. Titel van zijn column ‘Corrigeren kan beter’ of hoe ‘corrigeren’ de zaken nog erger kan maken.

Kan corrigeren beter?

In het artikel ‘Chávez  en de twee maanden van De Standaard’ van 7 maart reageerde DeWereldMorgen.be op het artikel ‘Socialist voor de 21ste eeuw’ in De Standaard van 5 maart. Dat artikel stond zo vol foutief feitenmateriaal, suggestieve insinuaties en selectieve interpretaties dat het een uitgebreide reactie verdiende.

In ons artikel gaven we een lange lijst waarin we de beweringen van De Standaard confronteerden met feitenmateriaal en aantoonden dat voor heel wat van hun interpretaties ook totaal andere mogelijk zijn. Slechts één voorbeeld. Om te bewijzen wat een bijzonder onbetrouwbaar sujet Chávez wel was, stelt De Standaard dat hij ‘de macht gebruikte van het stembiljet om in ijltempo zijn eigen positie te betonneren’. Chávez deed met andere woorden wat elke politicus in een democratie doet. De rest kan je in ons artikel lezen.

De kers op de taart

In het betreffende artikel was volgende passage de kers op de taart van desinformatie:

Het zou een kort intermezzo worden, want de interimregering van de zakenman Pedro Carmona gooide al na twee maanden de handdoek in de ring. Hugo Chávez keerde op 14 april terug naar het presidentieel paleis en is sindsdien onafgebroken aan de macht in Venezuela.

De fout die boven alle andere uitsteekt (en dus ook in de titel van ons artikel prijkt) is natuurlijk de twee dagen die twee maanden worden. Ik heb Tom Naegels dezelfde dag nog gemaild om te melden dat ik op het  artikel zou reageren, waarbij ik hem al onmiddellijk wees op de fout van ‘de twee maanden’. Hij was dus al op 5 maart van die éne fout op de hoogte.

De ombudsman van De Standaard publiceert vandaag 20 maart (15 dagen later) een column ‘Corrigeren kan beter’ waarin hij een pleidooi houdt voor meer correcte vermelding van fouten in de verslaggeving.

Naegels volhardt echter in de boosheid

Netjes weggeborgen in het artikel lezen we dit:

Een lezer die een schoolwerkje moet maken over Hugo Chávez, gaat al snel in het archief van De Standaard diens necrologie van 5 maart opzoeken – en dan is het belangrijk te weten dat de interimregering van Pedro Carmona, die Chávez kort afloste, al na twee dagen de handdoek in de ring gooide, en niet na twee maanden. (Die fout was nog niet rechtgezet. Bij dezen (sic).)

Wat er ogenschijnlijk uitziet als de correctie van één fout is de volharding in vier andere.

1. ‘interimregering’: het ging niet om een ‘interim’ van welke aard ook maar om een staatsgreep; door het doelbewuste gebruik van de term ‘interim’ suggereert De Standaard een normale wettelijke gang van zaken;
2. ‘interimregering’:  Carmona is er na zijn ‘eedaflegging’ nooit toe gekomen om een regering te vormen; hij heeft exact twee beslissingen genomen, namelijk de ontbinding van het parlement en het hooggerechtshof, de twee instellingen die zijn ‘eedaflegging’ ongrondwettelijk konden verklaren; door het gebruik van de term ‘regering’ suggereert De Standaard eveneens een normale democratische gang van zaken; zijn andere beslissing, de executie van Chávez heeft de betrokken officier geweigerd uit te voeren;
3. ‘die Chávez kort afloste’: Chávez werd gewapenderhand afgevoerd onder bedreiging dat het presidentieel paleis zou worden gebombardeerd met al het personeel er aanwezig; Chávez weigerde echter pertinent om een verklaring te ondertekenen waarin hij zijn ontslag nam; het staat De Standaard vrij om het niet eens te zijn met de beleidskeuzes van Chávez, maar hij was wel wettelijk verkozen; De Standaard kwalificeert een staatsgreep tegen een verkozen staatshoofd dus eveneens als een gewone gang van zaken;
4. ‘die al na twee dagen de handdoek in de ring gooide’: Carmona is moeten vluchten omdat de supporters van de democratisch verkozen president het paleis hadden omsingeld en omdat de presidentiële wacht het paleis had overgenomen; hij is onmiddellijk naar Colombia en later naar de VS gevlucht.

Vooraan in de column staat ook dit:

Fouten rechtzetten moet niet alleen in de papieren krant gebeuren, maar ook online. Zeker omdat digitale artikels eeuwig opvraagbaar zijn.

De fout die De Standaard wél toegeeft (twee maanden die twee dagen moeten zijn) wordt dus pas 15 dagen later rechtgezet in de column van de ombudsman, niet in de rubriek “Correcties en aanvullingen”, krant noch online.

In dezelfde column verwijst Naegels nochtans naar een andere fout van 13 maart die al op 15 maart wel werd rechtgezet en naast zijn column prijkt in de rubriek ‘Correcties en Aanvullingen’ eveneens een rechtzetting van een fout bericht in de krant van vijf dagen eerder.

Bijzonder jammer

Dit is allemaal zeer betreurenswaardig om twee redenen. Eerst en vooral zegt de ombudsman een aantal zeer pertinente dingen in zijn column. Zijn eigen krant neemt het inderdaad niet al te nauw met de feiten en met de rechtzetting van die fouten. Hij geeft zelfs goede suggesties aan om die foute praktijk recht te zetten. Hij ondergraaft echter compleet zijn geloofwaardigheid door in de column een voorbeeld te geven van hoe het niet moet.

Bovendien – de ‘lezer die aan zijn schoolwerkje begint’ indachtig – blijft De Standaard doorgaan met het selectief inhakken op een democratisch verkozen president in een vreemd land zonder op de essentie in te gaan. Daardoor is een echt debat over de tekortkomingen die president Chávez inderdaad had niet eens mogelijk.

Wanneer De Standaard wijst op het feit dat Chávez nooit structurele hervormingen aan het overheidsapparaat heeft ingevoerd heeft de krant overschot van gelijk. Ze plaatst deze vaststelling echter in een compleet verdraaid daglicht door er niet aan toe te voegen dat dit nu net het punt is waarop zowat alle Latijns-Amerikaanse regeringen van de laatste vijftig jaar tekortschoten.

De overheid is in alle Latijns-Amerikaanse staten nog steeds zeer zwak. Dat is echter niet iets wat Chávez onderscheidt van andere presidenten in zijn regio en al helemaal geen argument om zijn volledige beleid dan maar te ridiculiseren.

Met deze column (en recente interviews in Humo en De Standaard) toont Naegels aan dat het echte probleem van de media – de ideologische interpretatie van de feiten, verborgen onder een waan van objectiviteit en neutraliteit – niet intern oplosbaar is. Hij kan dus nog lang doorgaan met kritische noten te plaatsen bij een krant die ondertussen gewoon verder gaat met zijn praktijken.

Ik nodig de ombudsman van De Standaard alvast uit aan het betreffende artikel die ene correctie toe te voegen met behoud van de fouten die hij niet wenst aan te passen.

De lezer van dit artikel kan zijn bedenkingen overmaken aan ombudsman Tom Naegels via ombudsman@standaard.be of via www.standaard.be/ombudsman op zijn Facebook- of Twitterpagina (@OmbudsDS).