China heeft altijd categoriek elke buitenlandse kritiek op zijn rechtssysteem en op de toepassing van de doodstraf van de hand gewezen. Voor het eerst klinkt er intern kritiek op dat systeem. De afschaffing van de doodstraf staat niet op de agenda, maar er klinken toch schuchtere kritische noten.

Bericht van Hands Off Cain

Zhou Qiang, voorzitter van het Hoogerechtshof van het Volk, de hoogste functie in de Chinese justitie, heeft op 14 oktober tijdens een seminarie in de hoofdstad Peking een oproep gelanceerd naar de rechtbanken om ‘de waarheid trouw te blijven’.

De voorzitter drong daarbij ook aan op een vermindering van het aantal doodstraffen. De rechtbanken “moeten de normen volgen die door het hoogerechtshof zijn vastgelegd en streng toekijken op de toepassing van de doodstraf”. Sinds 2006 worden alle doodstraffen geëvalueerd door het hooggerechtshof voor ze worden uitgevoerd.

“De hoofden van de rechtbanken van alle niveaus moeten zich houden aan de rechtsprincipes, de waarheid zeggen en de rechtzaken behandelen volgens de strikte regels van de wet. De hogere rechtbanken zouden de lagere moeten bijstaan bij het behandelen van de rechtzaken.”

Deze commentaar van Zhou op de zesde nationale conferentie over de werking van de strafrechtbanken werd enkel weergegeven op 15 oktober door China News Service, een nationaal persagentschap.

Zhou was één van de eerste afgestudeerde rechtenstudenten van na de Culturele Revolutie^[1] en hij is een gewezen ambtenaar van het ministerie van Justitie. Hij had hoop gekregen op een verbetering van de rechtsstaat onder de nieuwe regering, nadat de hervormingen onder zijn voorganger Wang Shenjun waren stilgevallen.

Toen Wangs mandaat begin dit jaar eindigde, gaven de vertegenwoordigers van het Nationale Volkscongres de laagste quotering van het jaarraport (van het ministerie) in zes jaar. Zhou heeft zijn mandaat aangevat met het opleggen van nieuwe maatregelen die meer rechten voor de advocaten van de verdediging moeten garanderen. Tijdens zijn eerste beleidsmaanden werd een hele reeks van onrechtmatige vonnissen rechtgezet.

In april zei de ondervoorzitter van het hof Shen Deyong dat hij de voorkeur gaf aan de vrijlating van een crimineel boven de veroordeling van een onschuldige. Zhou riep de rechtbanken ook op meer verslaggevers van de tradtitionele media en internetblogs toe te laten in de rechtbanken bij zaken van openbaar belang.

Vertaling Lode Vanoost

Commentaar

China heeft tot nog toe elke kritiek op zijn rechtssytseem in het algemeen en op de toepassing van de doodstraf in het bijzonder categoriek afgewezen als een inmenging in zijn binnenlandse aangelegenheden. Dat er nu interne kritiek komt, wijst erop dat China meer belang begint te hechten aan zijn international imago.

Dat is echter nog ver verwijderd van een werkelijke hervorming, laat staan van een eventuele afschaffing van de doodstraf.

Bij de westerse geïndustrialiseerde democratieën zijn de VS en Japan de enige landen die de doodstraf nog toepassen. In Europa is Wit-Rusland het enige overblijvende land; voor het overige wordt de doodstraf alleen nog toegepast in een aantal Afrikaanse en Aziatische landen. En in China.

China heeft de meeste doodvonnissen ter wereld. De juiste cijfers zijn niet bekend, maar het aantal wordt geschat op 4.000 per jaar. De vijf landen met de meeste executies zijn:

• China (4.000)
• Iran (360)
• Saoedi-Arabië (82)
• Irak (68)
• VS (43)

Enkele landen hebben de doodstraf wel nog in de strafwetgeving staan, maar passen ze niet meer toe. Wereldwijd neemt het aantal executies af. Hoewel de publieke opinie in de VS nog steeds ruim voorstander blijft van de doodstraf, blijkt uit de praktijk dat minder en minder jury’s nog bereid zijn de straf werkelijk uit te spreken.

Als enige uitzondering geldt de staat Texas die 37 procent van alle doodstraffen uitvoert in de VS. 18 staten van de 51 hebben de doodstraf afgeschaft, waarvan zes in de laatste tien jaar.

Hands Off Cain

De organisatie Hands Off Cain is oorspronkelijk in Italiê ontstaan waar altijd een sterke beweging voor de wereldwijde afschaffing van de doodstraf heeft bestaan. De naam verwijst naar de bijbelsaga van Kaïn die zijn broer Abel heeft vermoord.

De organisatie heeft medewerkers over de hele wereld. In de nieuwsbrief houden zij de evolutie van de strijd voor de afschaffing van de doodstraf bij.

Commentaar: Lode Vanoost

Voetnoten

• [1]De ‘Culturele Revolutie’ was een beweging onder leiding van Mao Zedong om ideologische orthodoxie van de maoïstische leer op te leggen op alle niveaus van de maatschappij, die begon in 1966. Het leidde in de praktijk tot de zuivering van miljoenen Chinezen, die hun baan verloren en tot politieke repressie. Hoewel de beweging in 1969 door Mao officieel werd beëindigd, werkte ze door tot bij zijn dood in 1976. Vandaag is de officiële lijn dat het een negatieve periode was.