Zodra het Amerikaanse parlement de wet goedkeurt om het plafond van de maximale schuldenlast op te trekken, volgens het akkoord dat woensdagavond 16 oktober werd afgesloten tussen Republikeinen en Democraten, is een financieel doemscenario even uitgesteld, tot 15 januari. De fundamentele problemen zijn ondertussen verre van opgelost.
Woensdagavond 16 oktober kwam het er dan toch van. De federale overheidsdiensten kunnen terug hun deuren openen (voor meer details over de shutdown zie dit artikel) – tenminste die diensten die effectief werden gesloten. Een doemscenario is echter verre van uitgesloten. Het politieke akkoord van 16 oktober is immers een koehandel die slechts uitstel geeft tot 15 januari 2014.
De VS is niet alleen de grootste economie ter wereld, bovendien is de Amerikaanse munt, de dollar, de voornaamste wisselmunt waarmee alle internationale handel wordt verrekend. Als deze munt zijn geloofwaardigheid verliest, dreigen allerlei rampscenario’s.
Andere landen zouden bijvoorbeeld kunnen beslissen al hun Amerikaanse schatkistcertificaten in andere munten om te zetten, voor ze hun waarde verliezen. De VS zou dan niet meer in staat zijn haar normale betalingen uit te voeren of de rente op uitstaande schulden af te betalen. Dat zou een schokeffect in het hele financiële systeem kunnen veroorzaken.
Het verhaal is iets complexer
Als er voor 15 januari dan toch geen defintitieve oplossing uit de bus komt, moet dat echter niet onmiddellijk tot een catastrofe leiden. De effecten van die situatie laten zich immers niet onmiddellijk voelen.
Zoals voor elke overheid en zoals bij elke financiële transactie, gebeuren de meeste betalingen van lonen, sociale uitkeringen, afbetalingen van contracten, betalingen van aankopen periodiek, namelijk voor het grootste deel op de laatste dag van de maand (of de eerste van de volgende maand).
Een eventueel rampenscenario is dus nu uitgesteld tot 31 januari 2014. Dit is echte korte termijn. De schade die deze politieke crisis veroorzaakt, is echter voor een deel al geleden en wordt door dit tijdelijk uitstel nog verergerd.
Heel wat financiële organisaties zijn totaal niet opgezet met dit politieke spelletje dat al bij al door een kleine minderheid van Amerikaanse leden van het Huis van Afgevaardigden wordt gespeeld.
Snelle oplossing was al eerder mogelijk
Het kan absurd lijken, maar de oplossing van deze crisis, had er ook kunnen komen zonder het ultieme akkoord van 16 oktober. De voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, de Republikein John Boehner, kon volgens de parlementaire procedures de begrotingswet, zoals ze was goedgekeurd door de Senaat, afzonderlijk voorleggen aan zijn parlement. Het voorstel om Obamacare uit te stellen voor een jaar kon hij dan apart laten goedkeuren.
Als Boehner dit had gedaan, zou die wet bijna zeker een meerderheid hebben gekregen van alle Democraten in het Huis en een aantal gematigde Republikeinse collega’s, die de situatie meer dan beu zijn (en zich ook al in die zin hebben uitgesproken).
Het was dan echter bijna 100 procent zeker dat de dag erop de vijftig Tea Party-leden van het Huis een motie zouden indienen over het voorzitterschap. Die motie zou Boehner meer dan waarschijnlijk niet overleven.
De VS brengt de wereldeconomie in gevaar met deze spelletjes blufpoker. De komende twee maanden zullen cruciaal worden. Wie echter dacht dat de Amerikaanse politieke klasse zich daarna wel een tijdje ver zal houden van dit soort Russische roulette, vergist zich. De kans is groot dat dit circus herbegint in januari.
Zelfs als deze crisis in januari wordt opgelost, is het gevaar voor een nieuwe economische crisis ondertussen niet geweken. De hele wereld heeft met ongeloof en verbijstering gevolgd wat er de laatste weken in de VS gebeurd is. Dit zal onmiskenbaar zware langetermijngevolgen hebben voor de VS.
De meeste economische analyses concentreren zich op de risico’s die het verlies van financiële geloofwaardigheid van de VS met zich mee zal brengen. De politieke geloofwaardigheid van de VS als leidende grootmacht is echter nog veel meer aangetast dan de financiële.
Nog dit: de huidige politieke crisis geeft de indruk dat een stel fanatiekelingen een redelijke oplossing in de weg staan. Dat is niet zo, een terugkeer naar ‘business as usual’ brengt ons terug naar de gewone gang van zaken, dit wil zeggen naar een economisch systeem dat desastreus is voor de mensheid.
Voor de symbolische één procent heeft deze crisis trouwens ook een aantal voordelen. Met hun ideologische ramkoers hebben de Tea Party-Republikeinen alle aandacht voor de economische crisis bij de Amerikaanse overheid gelegd. De bedrijven, de echte verantwoordelijken voor de ontslagen, de lage lonen, de slechte arbeidscontracten, daar wordt in de Amerikaanse media niet over gesproken.
De Amerikaanse media debatteren zowat over alles, met één uitzondering. De essentie van het economisch systeem, het kapitalisme, blijft een compleet taboe.
Dat is al zo sinds 1945 en dat zal niet direct veranderen. Daarmee is de mogelijkheid dat een oplossing voor de huidige wereldcrisis van de VS zal komen verder weg dan ooit.