Met Sissi wordt opnieuw een militair opperbevelhebber president van het land. Komt er terug een heropleving van de zogenaamde ‘diepe staat’, het systeem waarbij het leger een groot deel van de economie controleerde, een aantal machtsministeries in handen hield en een groot deel van het staatsbudget quasi-onafhankelijk beheerde?

“Die ‘diepe staat’ is nooit weggeweest, ook niet onder zijn voorganger president Morsi, (de man die door het leger is afgezet in juli 2013). Het overheidsbudget is nog altijd niet transparant. Onder Morsi werd een groot deel van de legertop wel opzijgezet, maar dat was enkel mogelijk omdat ze garanties hadden gekregen van volledige immuniteit tegen vervolging.”

“Die ‘diepe staat’ is een gevolg van het compromis dat reeds onder Sadat en Moebarak werd bereikt tussen de civiele en de militaire staatsveiligheid. Die presidenten waren voortdurend bang voor een militaire staatsgreep tegen henzelf. Om dat te vermijden verdeelden ze de macht tussen deze twee diensten en kreeg het leger vrij spel om zich op economisch rendabele sectoren te richten. Aan dat systeem komt met president Sissi in geen enkel geval een einde.”

Met de val van president Morsi verloor de Moslimbroederschap de politieke macht en werden ze terugverwezen naar de clandestiniteit. Is een terugkeer naar de politieke arena mogelijk?

“Puur formeel is dat zeer problematisch. Eerst en vooral is onder een groot deel van de Egyptische bevolking nog erg veel onvrede over de broederschap. De repressie van het voorbije jaar zal onder Sissi onverminderd doorgaan. Ze blijven echter wel een belangrijke politieke rol spelen op andere vlakken. Ze organiseren nog steeds protesten en demonstraties. Er gebeuren nog regelmatig aanslagen die hen in de voeten worden geschoven. Dat laatste is echter twijfelachtig. De broederschap wil zich immers distantiëren van gewelddadige acties. Die aanslagen lijken eerder het werk van andere organisaties zoals de afgescheurde beweging Ansar Bait al-Maqdis.”

Sissi werd met een overgrote meerderheid verkozen. Hoe stevig is zijn achterban eigenlijk?

“Je moet die achterban opsplitsen. De oude zakenwereld die onder Moebarak ongestoord zijn gang kon gaan heeft zich volledig achter hem geschaard. Die rekenen erop hun corrupte deals te kunnen verderzetten. Daarnaast kan hij ook rekenen op de nationalisten. Die steun is redelijk zeker. Een groot deel van de steun voor zijn kandidatuur kwam echter van brede lagen van de bevolking die uit sociale onvrede voor hem stemden en op een meer stabiele toekomst hopen. Dat lijkt me weinig realistisch. Sissi staat voor het zelfde neoliberale programma als zijn voorganger Morsi.”

Eén van zijn eerste media-optredens was een bezoek aan de mevrouw (zie foto) die twee dagen eerder zwaar werd aangerand op het Tahrirplein door een menigte mannen. Internationaal was daar heel wat verontwaardiging over. Hij vroeg haar vergiffenis namens alle Egyptenaren. Is dit een belangrijke symbolische geste?

“Dit is pure window-dressing. Sissi is de man die als militair bevelhebber in 2011 nog de ‘virginity tests‘ openlijk goedkeurde. Hij keurde zo de praktijk goed om aangehouden vrouwelijke betogers systematisch te vernederen. Hij werd daar toen voor teruggefloten, niet zozeer omdat de legertop die ’tests’ niet zag zitten. Men vond dat niet opportuun om zoiets openlijk te bevestigen. Daar gaf men er de voorkeur aan de praktijk voort te zetten zonder toe te geven dat het zou bestaan, net zoals met de praktijk van folteringen in de gevangenissen.”

“Die man is helemaal niet begaan met het lot van deze vrouw of met de rechten van vrouwen in het algemeen. Het valt op dat hij hen altijd heel paternalistisch toespreekt als zus/moeder/dochter maar nooit als evenwaardig burger met een eigen mening. Met deze man moet je op dit vlak geen enkele verbetering verwachten. Het wordt waarschijnlijk zelfs erger.”

“Ook op vlak van de media staat Sissi voor de verderzetting van de praktijken van het verleden. Een zeer populaire satirische show werd verboden. Er is nog wel wat politieke humor en satire mogelijk, maar binnen bepaalde grenzen. Heel wat journalisten hebben gepoogd om eerlijke berichtgeving te verspreiden over wat in de Sinaï gebeurt. Ze verliezen hun vergunning, hun hoofdredacteur publiceert hun artikels niet, ze vliegen in de gevangenis of worden gedood.”

“Neen, met deze man wordt het niet beter, integendeel. Voor een groot deel van de bevolking zal onvermijdelijk een grote teleurstelling volgen. Sissi is ook helemaal niet de man om alle Egyptenaren samen te brengen. Dit is een zeer verdeeld land. Om dat op te lossen moet men niet op deze president rekenen.”

Vivienne Matthies-Boon is assistent-professor in International Relations of the Middle East – University of Amsterdam. Zij doet onderzoek naar posttraumatische stoornissen in de Egyptische maatschappij, als gevolg van de gebeurtenissen van de voorbije jaren. Zij was in januari 2014 nog in Egypte.

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.