De titel van bijlage F van het rapport Independence and Accountability of the Judiciary is ‘Examples of Risks Faced by Judiciaries in Specific Countries‘ (Voorbeelden van Risico’s die het gerecht loopt in specifieke landen). De tweede alinea van deze bijlage luidt als volgt:

“In België is een gepensioneerd rechter voor de media gaan werken. Hij bekritiseert herhaaldelijk de Hoge Raad voor Justitie en het gerechtelijk systeem. Zijn aanvallen zijn gebaseerd op reële situaties waarin het gerechtelijk systeem bijvoorbeeld zaken heeft vertraagd, maar worden gevoed door zijn intieme kennis van de interne werking van het systeem.”

Een aantal bevriende collega’s van Jan Nolf brachten hem hiervan op de hoogte. In een reactie aan DeWereldMorgen.be stelt Jan Nolf: “Ik moet toegeven dat ik nauwelijks van het bestaan van deze organisatie had gehoord. Het is maar omdat bevriende collega’s mij hier op wezen dat ik reageerde.”

Jan Nolf is de naam

Jan Nolf (°1951) was tot augustus 2011 vrederechter en politierechter. Sinds zijn pensioen publiceert hij regelmatig commentaren op de werking van het Belgisch gerecht op zijn persoonlijke blog JustWatch en schrijft hij columns in kranten en tijdschriften. Recent heeft hij zich onder meer kritisch uitgesproken over het systeem van de gasboetes.

Nadat hij over dit rapport werd ingelicht, heeft Jan Nolf contact opgenomen met mevrouw Ria Mortier, voorzitter van de Hoge Raad van Justitie. “Ik kon uiteraard niet met 100 procent zekerheid zeggen dat de vermelding ‘a retired judge‘ op mij slaat. In haar antwoord bevestigde mevrouw Mortier echter dat dit wel degelijk het geval is. “

“Mevrouw Mortier stelde in haar antwoord dat ze persoonlijk niet heeft deelgenomen aan de debatten over het deel van het rapport waarin dit vermeld staat. Ze geeft toe dat er een bepaalde indruk wordt gewekt door de context waarin België vernoemd wordt, maar stelt dat deze tekst eerder beschrijvend is en niet negatief bedoeld is voor mij als persoon.”

De Hoge Raad voor Justitie is de instelling die binnen het gerecht onder meer toeziet op de correcte selectie, benoeming en promotie van magistraten. Ze doet dat door externe controle via audits, bijzondere onderzoeken en klachtenbehandeling en door adviezen uit te brengen. De Hoge Raad werkt onafhankelijk van het gerechtsapparaat zelf.

Wie is wie in de ENCJ

In het panel van het ENCJ dat de bijlage F heeft opgesteld waarin België wordt vermeld, zetelde namens België de heer Jean-Marie Siscot. Jan Nolf heeft hierover op 21 augustus 2014 de open brief Questioning Justice verzonden aan de ENCJ om opheldering te vragen.

In deze brief meldt hij: “Dit is geen verkozen lid van de Hoge Raad van Justitie maar iemand van de administratie van de Raad. Dat de verantwoordelijkheid voor deze zorgwekkende conclusie van een internationale instelling die namens de Hoge Raad voor Justitie spreekt wordt overgelaten aan een werknemer – met eender welke graad – is op zichzelf al reden genoeg om verontrust te zijn.”

“Dit geeft exact weer wat ik reeds in een interview van 23 april 2014 in de Juristenkrant vermeldde, over de machtige mini-bureaucratie binnen de Raad. De Hoge Raad heeft trouwens gepoogd om dit interview tegen te houden.”

Kritiek op de Hoge Raad voor Justitie

Jan Nolf bevestigt dat hij inderdaad de Hoge Raad voor Justitie meermaals heeft bekritiseerd. Maar in zijn gesprek met ons wijst hij erop dat die kritiek steeds terecht en sluitend is geweest. Uit een eigen audit van de Raad blijkt dat de korpschefs van de gerechtelijke districten nog steeds geen werk hebben gemaakt van het opstellen van ernstige beleidsplannen, op basis waarvan benoemingen en bevorderingen horen te gebeuren. Een kritiek die Nolf reeds meermaals geuit heeft.

“Die plannen bestaan wel, maar zijn slechts een formaliteit, opgesteld om technisch aan de gestelde vereisten te voldoen. In werkelijkheid wordt er geen rekening mee gehouden. Dat zijn de conclusies van de eigen audit van de Hoge Raad zelf.”

“Hadden de leden van het ENCJ maar de moeite genomen om mijn commentaren te lezen, die ook in het Frans verschenen zijn en deels in het Engels! Dan zouden ze zelf kunnen vaststellen in hoeverre mijn kritiek ‘een risico is voor de onafhankelijkheid van het Belgische gerecht’ … In feite moet ik deze vermelding in het rapport van de ENCJ zien als een eerbetoon: het ultieme bewijs dat mijn werk als kritisch observator van het rechtssysteem meer dan ooit nodig is. “

Achtergrondinformatie

Het European Network of Councils for the Judiciary (ENCJ) verenigt naar eigen zeggen op zijn website “de nationale instellingen van de EU-lidstaten die onafhankelijk van de wetgevende en de uitvoerende macht verantwoordelijk zijn voor de ondersteuning van de gerechtelijke instellingen bij hun taak als onafhankelijk verzorger van de rechtspraak.”

Het jaarrapport 2013-2014 is gebaseerd op uitgebreid onderzoek van de toestand van het gerechtelijk apparaat in de EU-lidstaten. De vragenlijsten die daarvoor werden gebruikt werden in bijlage aan het rapport toegevoegd.

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.