“Mijn vader was Duits soldaat in de Eerste Wereldoorlog en mijn moeder was vrijwillig verpleegster aan het oostfront. Ze hebben elkaar daar leren kennen. Die waren dus veel meer Duits dan Joods. We vonden onszelf gewoon Duitsers met Joods geloof.”

“Toen ik geboren werd in 1924, sprak je van Franse Joden, Belgische Joden, Duitse Joden. Ik had een familielid dat met het Duitse leger België is binnengevallen en daar gesneuveld is. Ik ben geboren in het deel van Duitsland dat volgens mij het minst antisemitisch was, in de deelstaat Noord-Rijn-Westfalen (grenzend aan België en Nederland).“

“Daar had je de eerste scholen waar Joden met andere kinderen samenzaten. Er was een Consistorie, een Joodse Raad, die werd geraadpleegd als er problemen waren. Ik ging tot 10 november 1938 naar een gewone Duitse school waar ik altijd goed behandeld werd. Er was wel één jongen in de klas openlijk antisemiet. Geen van de leraars heeft me echter op welke wijze ook ooit iets kwaads gedaan. Ik had goede cijfers.”

Ondenkbaar

“Hoe kon in nazi-Duitsland een Jood zich ‘goed gedragen’ op school? Dat is toch vreemd? Wel, mijn vader was tot Hitler de macht greep de advocaat van de stad Bielefeld, een vrij grote stad met veel industrie. Hij pleitte voor de stad grote processen.”

“Toen veranderde alles. Ik mocht als veertienjarig kind niet meer naar de gewone school in Bielefeld vanaf 10 november 1938. Het was voor mijn vader ondenkbaar dat ik niet meer naar school zou gaan. Daarom stuurde hij mij over de grens naar Nederland. Mijn vader bleef, hij kon nog Joodse klanten hebben in nazi-Duitsland, hij moest daar van leven, zijn gezondheid was zwak. Mijn ouders gingen dus niet mee.”

“In Nederland mocht ik eerst ook geen onderwijs volgen maar na lang zeuren bij het vluchtelingencomité mocht ik dan eindelijk ergens op een school. Tot in april 1943 moesten Joden nog een apart eindexamen volgen, een staatsexamen want ik was op een privé-school. Dat hebben mensen toen nog voor mij betaald.”

Identificeren

“Vanaf dan moest ik me verborgen houden in huizen, later vloog ik in de gevangenis en kwam ik in Auschwitz terecht. Dat lijkt allemaal zo op wat die arme Palestijnen nu meemaken. Daardoor identificeer ik mij de Palestijnen en niet met die rotzionisten. Ik ben gelukkig voor mezelf daar relatief laat toegekomen, in april 1944. Ik heb het tien maanden kunnen uithouden tot de Sovjets ons bevrijdden.”

“De Russen voerden me naar Odessa, maar uiteindelijk werd ik terug naar Nederland gerepatrieerd, waar ik nooit meer ben weggegaan. Hier heb ik carrière gemaakt en ben ik altijd politiek actief geweest, rond dingen zoals iedere Nederlander, leefmilieu, sociale zaken, maar ook specifiek in de strijd tegen het zionisme.”

“Het zionisme is een eschatologische ideologie met een vijandbeeld. Het heeft een heilsverwachting zodra een bepaalde vijand vernietigd is. Daarmee behoort het volgens mij tot dezelfde klasse als het stalinisme (alle koelakken dood en dan is de wereld vrij) en het nazisme (alle niet-Ariërs dood en dan heb je het paradijs). Alle gojim dood of misschien alleen maar de Arabieren, dat hangt er van af.”

“In elk geval zien zionisten zich bedreigd door niet-Joden van welke soort ook. Theodor Herzl, stichter van het zionisme, was nochtans een volstrekt geassimileerde man die alle kwade ideeën van eind negentiende eeuw geïnternaliseerd heeft. Als journalist schreef hij voor een Weense krant over de affaire Dreyfus en was hij verontwaardigd hoe dit juist in Frankrijk kon gebeuren waar de Joodse emancipatie was begonnen.”

Ontraditioneel

“Herzl bedacht toen dat de Fransen een natiestaat hadden, de Duitsers hadden er een, de Hongaren, de Oostenrijkers maar niet de Joden. Hij is toen aan een eigen staat gaan denken. Hij was zo ontraditioneel Joods omdat het hem niets kon schelen of die staat nu in Kenia of in Argentinië zou liggen …

“De meeste Duitse Joden waren echter lid van de Zentralvereinn, Duitse staatsburgers van het Joodse geloof. Hoe dan ook, dat idee van het zionisme, mijn ouders lachten daarmee, ze namen dat niet ernstig.”

“Het Jodendom is een godsdienst met een hele grote ethische component. Dit is helemaal in strijd met wat de zionisten doen. Wat zij in de plaats van het oude ethische Jodendom hebben gesteld is de Holocaustreligie. Dat is het dogma van ‘hogepriester’ Elie Wiesel. ‘Wij hebben het monopolie op lijden’ …”

Er zijn toch ook heel wat kritische stemmen in Israël zelf over het zionisme, over het Joods-democratisch karakter van Israël en de inherente contradictie van die definitie?

“Inderdaad, zolang dat geen echte impact heeft vinden de zionisten die dissidentie oké. Zo kunnen ze blijven beweren dat ze Joods én democratisch zijn. Dat is echter een contradictio in terminis. Ze zijn Joods als het over de Palestijnen gaat. Ze zijn democratisch als het om de Joden gaat.”

“Daarom ook reis ik op 86-jarige leeftijd nog de wereld rond om tegen het zionisme te strijden, omdat ik vind dat dat mijn plicht is. Ik moet getuigen en aantonen hoe slecht het zionisme is, hoe ‘onjoods’ het zionisme is.”

Universele waarden

“Het echte Jodendom is de vader en de moeder van het Christendom en de Islam. Het is een ethische universalistische leer. Ik zal even Levithicus 9, vers 38 aanhalen: ‘De vreemdeling die onder u wijlt zul jij behandelen alsof hij onder jou geboren was. Hij is net als jij. Ook jij bent vreemdeling geweest’. De waarden die door het Jodendom, het Christendom en de Islam worden gepropageerd zijn in feite universele waarden die reeds lang voor deze godsdiensten bestonden.”

“Zionisme is daar de antithese van. Je kan het in een enkele zin samenvatten: maximum aan land in Palestina met een minimum aan Palestijnen. Vrede is het allerlaatste wat ze willen. Ze willen het hele land. Hun claim op Palestina is trouwens absurd. Er is vandaag bijna geen Jood die kan zeggen dat hij ooit voorvaderen heeft gehad in Palestina.”

Zelfhaat

Een ‘antisemiet’ is nu iedereen die eender wat over Israël zegt dat zionisten niet bevalt. Voor mensen als jij hebben ze echter de term ‘zelfhatende Jood’ uitgevonden.

“Wat een idiote bewoording. Kritiek is de essentie van democratie. Erg veel indruk maakt dat trouwens niet. Ik word overal gevraagd voor lezingen. Ik ben één van de allereerste leden geworden van de Nederlandse organisatie Een Ander Joods Geluid. Nu ben ik lid van International Jewish Anti-Zionist Network (IJAN). Daarvoor ben ik in de VS op reis geweest. Ik heb heel Europa doorgereisd. Dit netwerk is nog niet uitgewerkt, ze hebben wel al afdelingen in Canada, de VS.”

Hoe geraken we ooit uit de impasse in Palestina?

“Daar raken we niet uit tenzij de wereld – in feite dus Amerika en Europa – dat beslissen. Europa durft echter niet.  De sfeer slaat wel om, langzaam, maar toch. Het anti-Israëlgevoel neemt toe. Op korte termijn is dat echter verontrustend.”

“Van Duitsland moeten we ook niet veel verwachten. Duitsland is geen goede vriend van Israël. Het schuldgevoel van Duitsland is terecht maar dat betekent toch niet dat je alles wat Israël doet moet goedvinden. Ik zeg dat iemand, die alles wat Israël doet, goed vindt, dat is eigenlijk dialectisch antisemitisme. Als je Joden als normale mensen beschouwt dan hoor je te zeggen: ‘Dit kan niet’.”

“Activisme blijft belangrijk. Ik blijf daarom ook mijn lezingen geven. De Internationale Socialisten vragen mij, dus meer de linkse bewegingen. Maar ik Nederland zelf kom ik bijna niet aan de bak. Nu is dat vooral IJAN die samenwerkt met moslimorganisaties in Amerika. In Zuid-Afrika kent men apartheid uit eigen ervaring en is er protest tegen het zionisme. Er zijn ook organisaties zoals Scotland for Palestine.”

Interview Lode Vanoost

De open brief More than 350 Survivors and Descendants of Survivors and Victims of the Nazi Genocide Condemn Israel’s Assault on Gaza van 350 overlevers van de Holocaust en hun nakomelingen was een initiatief van Hajo Meyer. De brief verscheen in een paginagrote advertentie in The New York Times van 23 augustus 2014.

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.