Met de bouw van de nieuwe Keystone XL pijplijn van de Canadese provincie Alberta naar de Golf van Mexico in Texas zet de VS een verdere stap in de opwarming van het klimaat. Niet heel erg verbazingwekkend voor een land waar de meerderheid van de parlementsleden de rol van de mens in de verandering van het klimaat blijft ontkennen.
De Keystone XL pijplijn is een uitbreiding van een bestaande pijplijn die al enkele jaren in werking is. De nieuw geplande pijplijn heeft haar naam van de ruwe olie- en gasterminal waar de pijplijn begint, in het plaatsje Keystone op 100 kilometer van Edmonton, hoofdstad van de Canadese provincie Alberta. XL staat voor “extra line“. Critici hebben dat al aangepast tot “extra lethal” (extra dodelijk).
De politieke discussie in de VS gaat dus over deze nieuwe pijplijn vanuit de Keystone Hardisty Terminal in Canada via de overslagterminal in Baker, Montana naar Steele City in de staat Nebraska, aan de grens met de staat Kansas. Al de andere delen van het complex van pijplijnen (zie kaart) zijn al enkele jaren in gebruik. Waar de reeds bestaande pijplijn vooral ruwe olie uit klassieke boringen vervoert, zal de nieuwe pijplijn dienen voor transport van lichtere olie, die door fracking1 uit teerzandvelden wordt gewonnen.
Het verzet van de milieubewegingen concentreert zich vooral op het risico op lekkage en de desastreuze gevolgen die dit zal hebben voor het grondwater in de regio’s waar de pijplijn passeert. De nieuwe pijplijn doorkruist meerdere natuurgebieden, plus belangrijke landbouwzones in de staten Montana, Zuid-Dakota en Nebraska. De pijplijn passeert ook meerdere zones met verhoogd risico op aardbevingen en grondverzakkingen.
Winstprognoses
In tegenstelling tot wat meestal gedacht wordt is het wel degelijk mogelijk om pijplijnen te bouwen die bijna 100 procent vrij zijn van lekken. Alleen is dit zo duur, dat het nut van een dergelijke pijplijn zou verloren gaan. De energiesector weegt daarom kosten en baten af, zodat de pijplijnen zo veilig zijn als de winstmarges toelaten.
Dit is geen exclusieve manier van werken van deze sector. Ook andere takken van de energiesector zoals kernenergie en andere industrieën wegen investeringen in veiligheid af tegen winstmarges. In de praktijk komt het erop neer dat de olie- en gasmaatschappijen een percentage lekken incalculeren in hun winstprognoses. Net als met reeds bestaande pijplijnen is de vraag dus niet of er zich lekken zullen voordoen –maar waar, wanneer en hoeveel.
Pijplijnen zijn meer dan alleen maar leidingen die vloeistoffen of gassen vervoeren. Het transport van grote hoeveelheden vloeistoffen en gassen vergt naast sterke leidingen ook drukinstallaties op regelmatige afstanden. Zowat elke las tussen twee buizen en elke drukmeter of veiligheidsklep is een mogelijke oorzaak van lekken. De constructie is letterlijk en figuurlijk een risico over de hele lijn.
Leefmilieubezwaar
Volgens recente opiniepeilingen staat desondanks 53 procent van de bevolking achter de pijplijn en is slechts 27 procent radicaal tegen. Dat verwondert niet gezien de bijna unaniem positieve berichtgeving in de Amerikaanse media. Andere standpunten komen haast uitsluitend aan bod in de alternatieve media. Ook kleine lokale media (vooral radiostations) in de onmiddellijke omgeving van het traject van de nieuwe lijn zijn zeer actief in het verzet. Zij bereiken buiten hun beperkt zendgebied niemand in de VS.
De recente goedkeuring van het nieuwe project in de Amerikaanse Senaat door alle Republikeinen en vier Democraten valt echter niet alleen te verklaren vanuit de ontkenning van enig leefmilieubezwaar door politici die weigeren de invloed van de mens te erkennen. (Ook de senatoren uit de betrokken staten stemmen voor. Binnen hun staten is ook een meerderheid gewonnen voor de pijplijn. Het verzet concentreert zich op de onmiddellijke nabijheid van het traject.) Deze pijplijn zal de toepassing van de extreem vervuilende techniek van fracking in Canada nog doen toenemen. De gevolgen voor het leefmilieu zijn nu reeds rampzalig en zullen dus verergeren.
Eerst en vooral zal deze nieuwe pijplijn de afhankelijkheid van de VS van de invoer van energiebronnen, onder meer uit Venezuela en Nigeria, verder verminderen. Venezuela is de politici van beide partijen in Washington al jaren een doorn in het oog. President Chavez en Maduro sluisden de winsten van hun olie immers door naar projecten voor de eigen bevolking in plaats van naar Amerikaanse multinationals. Het etnisch en religieus verscheiden Nigeria is altijd al onstabiel geweest, maar het land dreigt uiteen te vallen in een burgeroorlog. Daarnaast zal de toevoer van meer olie en gas uit Canada de werkgelegenheid in de raffinaderijen van de VS doen toenemen.
Bescheiden
Commentatoren zien in de Republikeinse koppigheid om het project te blijven voortstuwen hun wil om president Obama – de zwarte president die ze nooit aanvaard hebben – te willen dwarsbomen. Het zou te eenvoudig zijn om dat als de voornaamste reden te zien van hun halsstarrigheid. Eerder worden zij gedreven door hun geloof in delaissez-faire-economie. Hun ontkenning van de klimaatverandering is niet zomaar een vorm van politieke oppositie. De meeste klimaatontkenners in het Amerikaanse Congres geloven oprecht dat de huidige klimaatverandering niets te maken heeft met menselijke activiteiten en dat wat zij doen door God zelf is geïnspireerd.
President Obama heeft zich tijdens zijn allereerste campagne nooit duidelijk uitgesproken over zijn visie op de pijplijn. Hij heeft wel altijd gepleit voor alternatieve bronnen van energie en heeft vooral in zijn tweede mandaat een aantal minimale maar betekenisvolle stappen gezet, onder meer voor meer investeringen in zonne- en windenergie. Het blijft echter allemaal zeer bescheiden.
Over de Keystone XL pijplijn is hij altijd dubbelzinnig gebleven. Hij zou de pro’s en contra’s van de gevolgen voor het leefmilieu afwegen. Zijn eigen overheidsdienst voor het leefmilieu, de Environmental Protection Agency EPA, heeft ondertussen een positief advies gegeven. De Keystone Xl pijplijn zal ‘slechts’ voor 0,1 procent bijdragen aan de opwarming van het klimaat. Dat klopt. Dat geldt echter voor alle duizenden olie- en gaswinningen in de wereld. Samen dragen ze bij aan de klimaatverandering. Het EPA erkent ook dat er een “risico op lekken” is.
Economische verblinding
Omdat de recente stemming in de Senaat een gewijzigde versie is van het voorstel dat eerder was goedgekeurd door het Huis van Afgevaardigden, moet het goedgekeurde voorstel nu terug naar het Huis. De Republikeinen hebben daar geen meerderheid. Er zijn echter meerdere Democratische leden van het Huis die voor het Keystone XL-project zijn.
President Obama wil zijn tweede mandaat beëindigen met een palmares, waarop een veto tegen de uitbreiding van Keystone XL niet slecht zou staan. Meer dan waarschijnlijk zal hij dus zijn veto stellen als de wet alsnog wordt goedgekeurd. Hij weet ook wel dat dit project in 2016 terug op de agenda komt van zijn opvolger. Voorlopig komt de uitbreiding er dus niet. De Canadese en Amerikaanse bedrijven die reeds hebben geïnvesteerd in het project laten echter geenszins blijken dat ze de bouw van Keystone XL opgeven.
Het project voor deze pijplijn is in de VS een groot strijdpunt van de Amerikaanse milieubeweging. Zij zien er het symbool is van de economische verblinding waarmee de opwarming van het klimaat wordt verder gezet. In Washington vinden de klimaatontkenners echter meer medestanders dan zij. De kans dat Keystone XL uiteindelijk wordt gebouwd – al dan niet met een aantal jaren vertraging – blijft dus zeer groot.
Bronnen
1 Het neologisme ‘fracking‘ is een samentrekking van ‘hydraulic fracturing‘, een technisch procedé voor het verbrokkelen onder hoge druk van bodemgesteentes, zodat gas en ruwe olie vrijkomen en opgepompt kunnen worden. Het gaat om olie en gas die niet door gewone grondboringen kunnen bovengehaald worden, omdat ze in gesteenten opgelost zitten. Fracking gebeurt door enorme hoeveelheden water aangevuld met chemicaliën in de gesteenten te pompen onder hoge druk, waardoor de rotslagen openbarsten in kleine delen. Dit veroorzaakt enorme vervuiling van het grondwater en luchtvervuiling door gaslekken bij de honderden kleine boorinstallaties.
Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.