De media veroordelen unaniem de aangekondigde NMBS-vakbondsacties van januari 2016. Merkwaardig. Waar er veel kan worden bespaard (overbevolkte, overbetaalde en gepolitiseerde directie, gesplitste structuur, outsourcing) gebeurt er niets. Waar het technisch personeel niet kan volgen om de treinen dagelijks te laten rijden wordt er daarentegen zwaar gesnoeid. Waarom dan de aanvallen op de spoorvakbonden die dit aanklagen?

De eenzijdige berichtgeving over het wel en wee van de NMBS komt op DeWereldMorgen.be regelmatig aan bod (zie ons Dossier trein). Dat er heel wat misloopt bij de NMBS weet iedere dagelijkse treingebruiker maar al te goed.

Vreemd dat bij alle terechte kritiek in de media op de slechte prestaties van de trein de echte verantwoordelijken volledig buiten schot worden gehouden, namelijk de regering en de door haar benoemde top van het spoorbedrijf.

Kan er dan echt niet bespaard worden?

Er worden miljoenen euro’s verspild bij de NMBS die veel nuttiger zouden kunnen worden aangewend. Er kan om te beginnen al heel wat worden bespaard door de loodzwaar overbemande, veel te duur betaalde en door en door gepolitiseerde top van het bedrijf zwaar af te slanken. Er kan nog meer worden bespaard door de gesplitste structuur Infrabel-NMBS van het bedrijf af te schaffen. Dat zou bovendien in één klap de stiptheid en de informatie aan de reizigers aanzienlijk verbeteren. Daarnaast kan er ook zwaar worden gesnoeid in de uitbestedingen aan derden door terug de eigen expertise aan te wenden.

Waar er niet kan worden bespaard is op het gewone personeel, dat dagelijks poogt met te weinig middelen en te weinig personeel de treinen te laten rijden. En wat gebeurt er? Net daar waar het net niet zou mogen om het spoor beter te laten presteren wordt hard gesnoeid.

Aan de peperdure top, die in opdracht van de regering, verantwoordelijk is voor het huidig prestatieniveau wordt niet geraakt. Nochtans zijn zij het die dagelijks de treinreizigers gijzelen op overvolle, late treinen. Begrijpe wie begrijpen kan.

Wanneer de vakbonden na jarenlange onderhandelingen op dovemansoren blijven botsen en uiteindelijk naar het enig overblijvend drukkingsmiddel grijpen dat ze nog hebben is het hek van de dam.

Deze regering weet wat ze wil

Dit gaat niet over een overheid die vanuit de wil om te besparen op een onverstandige manier omgaat met het openbaar vervoer per trein. Integendeel, deze regering weet perfect wat ze wil: afschaffing van de openbare dienst en privatisering. Trouwens, als het echt alleen om besparen zou gaan, dan kan de regering even goed de subsidies voor bedrijfswagens afschaffen (dat kost de overheid 4,1 miljard euro per jaar) en voor het openbaar vervoer gebruiken.

Deze regering past volgend citaat van Noam Chomsky naar de letter toe: “Eerst ga je die diensten onderfinancieren. Daarna verwijt je die diensten dat ze slecht presteren. Het publiek wordt dan ontevreden over die diensten. Daarna maak je het publiek rijp om privatisering te aanvaarden als oplossing.” Chomsky had het over onderwijs en nutsvoorzieningen als water en elektriciteit, maar het gaat even goed op voor de trein.

Er schuilt met andere woorden achter de anti-spoorretoriek van de regering een andere agenda. Deze regering wil komaf maken met het principe van sociaal overleg en met het idee dat de overheid een sociale taak te vervullen heeft. Dat kan de regering om evidente electorale redenen niet zo openlijk zeggen. Dus gebeurt dat via omwegen. Leugens verspreiden via bereidwillige media over de vakbonden hoort daar bij.

Na de NMBS volgt de privé-sector

De spoorvakbonden zijn numeriek niet de grootste van het land, maar het zijn wel de enigen die nog over het hele grondgebied actief zijn. Als de loonnormen en de arbeidsvoorwaarden bij de NMBS vallen, zal de privé-sector geen seconde aarzelen om ‘meer werken voor minder loon’ onmiddellijk over te nemen.

De spoorvakbonden vervullen een belangrijke voortrekkersrol voor de sociale strijd in heel België. Net daarom worden ze zo keihard aangevallen. Zij zijn de zwaarste steen die moet vallen om het volledige systeem van sociaal overleg onderuit te halen.

De verspreiding van valse mythes over vakbonden hoort bij die strategie. Wat van al die mythes waar is wordt goed samengevat in het artikel Acht mediamythes over de vakbonden ontkracht. Dit zijn ze kort op een rij, wie meer wil weten wat er van aan is, kan de argumenten vinden in dit artikel. (Het is de vertaling van een Brits artikel, maar is perfect toepasbaar hier.)

• Mythe 1: vakbonden staken bij de eerste de beste gelegenheid, zonder ook maar even aan de gevolgen te denken.
• Mythe 2: vakbonden zijn slechts ‘lobbygroepen’ voor de zelfzuchtige belangen van de arbeiders.
• Mythe 3: vakbonden zijn iets uit het verleden – een afnemende minderheid van de werkende bevolking.
• Mythe 4: vakbonden zijn een last voor de economie. Door de Britse conservatieve regering van David Cameron werd om dat te bewijzen in 2010 een onderzoek besteld. Dat viel tegen. Het wees immers uit dat vakbonden een herkenbaar aantal voordelen aan de economie en de belastingbetaler bijdragen, voor ongeveer 1,28 miljard euro per jaar (in Groot-Brittannië). Dat doen ze door hun bijdrage aan preventieve conflictoplossing, door de vermindering van arbeidsongevallen, arbeidsgerelateerde ziekten en praktijkopleidingen. Men schat de meeropbrengst door die gestegen productiviteit op 13,95 miljard euro, dankzij onder andere de verbeterde moraal en het engagement van werknemers. Hoeft het nog gezegd: de studie werd nooit gepubliceerd.
• Mythe 5: vakbonden zijn alleen maar met de openbare sector bezig, omdat daar de meeste van hun leden werken.
• Mythe 6: vakbonden zijn blank, mannelijk en oubollig.
• Mythe 7: vakbonden zijn ondemocratisch, de ‘baronnen’ bevelen de arbeiders om te staken.
• Mythe 8: vakbonden zijn impopulair. Dit is de meest hardnekkige mythe. De manier waarop de vakbonden in de media worden voorgesteld, geeft de indruk dat ze algemeen geminacht worden. Het zijn echter nog altijd de grootste sociale organisaties van het land en hun ledenaantal blijft stijgen.

Wat nu met de spoorbonden en de sociale inleveringsplannen van de NMBS-directie in opdracht van de regering gebeurt, is een herhaling op Belgisch niveau van wat Margaret Thatcher in ’84-’85 deed om de Britse vakbonden te vernietigen (zie Repressie Britse mijnstaking ’84-’85 relevante les voor de sociale strijd vandaag).