Donald Trump kreeg voor het eerst lovende kritiek voor zijn kordaat presidentschap in alle Amerikaanse media, nadat hij besliste tot het bombarderen van een Syrische luchtmachtbasis op 6 april 2017, van waaruit chemische aanvallen zouden zijn gevoerd op de stad Khan Sheikhoun.

Die stad werd nog bezet door rebellen en het Syrische leger voerde een offensief om de stad over te nemen. Bij een bombardement op de stad bleken slachtoffers symptomen te vertonen van besmetting door chemische gassen. De Amerikaanse, Britse en Franse regeringen wezen onmiddellijk het regime van president Assad met de vinger. Trump zou daarop het verschil maken met Obama en wel onmiddellijk optreden. Hij nam de ‘rode lijn’ van chemische wapens wel ernstig, aldus het Witte Huis.

In de dagen na de aanval op Khan Sheikhoun en de Amerikaanse represaille bleek echter dat een en ander niet zo eenvoudig was. Bovendien blijkt dat de Amerikaanse president informatie van zijn inlichtingendiensten negeerde, die zijn verantwoording voor de represaille tegensprak.

Informatie van eigen diensten genegeerd

Amerikaans onafhankelijk onderzoeksjournalist Seymour Hersh bracht aan het licht dat de eigen inlichtingendiensten van de president reeds voor de represaille rapporteerden dat er geen bewijzen waren dat het Syrisch leger verantwoordelijk was voor een chemische aanval.

Hersh heeft een uitstekende reputatie als onderzoeksjournalist. In 1969 rapporteerde hij de slachting van 347 tot 504 vrouwen en kinderen in het Vietnamese dorpje My Lai door Amerikaanse mariniers. Naast andere schandalen bracht hij ook de folterpraktijken van Amerikaanse en Britse mariniers in de Iraakse gevangenis van Abu Graib aan het licht.

Uit zijn onderzoek van documenten over de vermeende gifgasaanval in Khan Sheikhoun  en uit interviews met betrokken agenten van de inlichtingendiensten blijkt een heel ander verhaal dan wat Trump en de Amerikaanse media daar van maakten.

Wat voorafging

Om botsingen en incidenten te vermijden tussen hun luchtoperaties boven Syrië plegen Rusland en de VS al enige tijd overleg over hun specifieke acties. Rusland had de VS-autoriteiten er op voorhand van verwittigd dat er een grote actie zou plaatsgrijpen in de stad Khan Sheikhoun.

Het Syrische leger plande de vernietiging van een gebouw in de stad met een geleide bom van Russische makelij op 4 april. De Russische legerleiding bracht de VS daarvan op de hoogte enkele dagen eerder. In het gebouw zou volgens informatie op die dag een vergadering doorgaan van hoge leiders van de Ahrar al-Sham en de met Al Qaïda verbonden Jabhat al-Nusra.

De benedenverdieping van het gebouw werd volgens informanten gebruikt voor de stockage van levensmiddelen en producten voor de landbouw zoals meststoffen en ontsmettingsproducten, terwijl in de kelders raketten en munitie lagen. Khan Sheikhoun is een stad van 48.000 inwoners in een landbouwgebied.

De vergadering zou doorgaan op de eerste verdieping. Om de correctheid van hun informatie te dubbelchecken had het Russisch leger dagenlang een verkenningsdrone ingezet. Uit het dagelijks komen en gaan van mensen in en rond het gebouw werd een POL opgesteld (pattern of life). Het Russisch leger noemde de actie zeer belangrijk en gaf er een speciale geleide bom voor aan hun Syrische collega’s, wat zeer zelden gebeurt.

Geen chemische bom

Uit eigen informatie wisten de Amerikaanse inlichtingendiensten dat het hier geen chemische bom kon zijn omdat bij de voorbereidingen en de plaatsing van de bom in het betrokken vliegtuig geen beschermende kledij werd gebruikt door het luchthavenpersoneel.

De actie zelf werd in real time gemeld door de Russische legerleiding in Syrië aan Amerikaanse monitoren aan boord van een AWCS-toestel op ongeveer 96 kilometer van daar. De Russische waarnemers stelden vast dat na de inslag van de eigen bom een reeks secundaire explosies volgden die een grote stofwolk veroorzaakten. Daarbij werden chemische meststoffen voor de landbouw en desinfecterende producten verspreid over de omgeving.

Onmiddellijk nadat het Syrisch leger het betrokken gebouw bombardeerde, circuleerden foto’s op sociale media van slachtoffers met symptomen van gifgasvergiftiging. Onderzoekers ter plaatse stelden inderdaad vast dat de verwondingen van slachtoffers meerdere oorzaken bleken te hebben, die gelijkaardige neurotoxische effecten hebben als saringas.

Degelijke inlichtingen ter plaatse

Leden van de Amerikaanse militaire inlichtingendiensten verklaarden in gesprekken met Hersh dat zij vrij snel wisten dat de slachtoffers waren geraakt door chemische producten die in het gebombardeerde gebouw opgeslagen waren. De president weigerde echter 48 uur lang deze informatie van zijn eigen diensten te overwegen.

Zij gaven daarop aan Hersh bewijzen dat hun rapporten wel degelijk ter beschikking waren van de president, 48 uur voor hij tot de represaille besliste tegen de luchtmachtbasis van waaruit het vliegtuig was vertrokken dat het betrokken gebouw had gebombardeerd .

Trump vroeg aan zijn medewerkers van CIA en DIA (militaire inlichtingendienst) of er in de buurt een plaats was waar het Syrisch leger saringas in voorraad had. Het antwoord was kort en duidelijk: “Wij hebben geen bewijs dat er saringas werd gebruikt.” Bovendien stelden zij dat de herkomst van de verspreide foto’s van slachtoffers onduidelijk was.

“(Trump) leest geen rapporten en heeft geen echte historische kennis. Hij wil mondelinge briefings en foto’s. Hij neemt risico’s. Hij kan de gevolgen aanvaarden van een slechte beslissing in de zakenwereld, daar zal hij enkel geld aan verliezen. In de echte wereld gaat het over mensenlevens en schade aan de nationale veiligheid als hij ernaast zit. Hij kreeg de boodschap dat er geen bewijs was voor Syrische betrokkenheid (bij een gifgasaanval) en toch zei hij ‘Doen’”.

Trump wilde aanvankelijk Rusland niet eens verwittigen van zijn represaillemaatregel tegen de luchtmachtbasis, wat naast een schending van de overeenkomst om hun acties te melden, ook het gevaar van een botsing of incident vergroot zou hebben in een gebied met zeer intensief militair luchtverkeer.

Vuurwerk

Uiteindelijk konden de militaire experten de president overtuigen geen zware bommenwerpers in te zetten, omdat daarvoor de uitschakeling nodig was van waarnemende radarposten. B-52-bommenwerpers zijn zeer grote toestellen die geen eigen defensiecapaciteit hebben. Die radarinstallaties worden echter door Russische soldaten bemand.

Dus werd gekozen voor het lanceren van Tomahawkraketten met een relatief kleine lading. De eerste raketten raakten de tankinstallaties met kerosene op de basis. De enorme rookwolk van die explosie verstoorde het geleidingsmechanisme van de volgende inkomende raketten, waardoor 24 Tomahawks hun doel misten. Het gevolg was dat de meeste hangars onbeschadigd bleven en slechts negen Syrische toestellen werden vernietigd. Het personeel en de meeste toestellen waren echter al vertrokken. En de schade aan de startbaan was acht uur later al hersteld.

In de dagen na de aanval pochte Trump over zijn kordate optreden. In werkelijkheid had hij vooral voor vuurwerk gezorgd en werd een grotere operatie nipt vermeden. Die had catastrofale gevolgen kunnen hebben omdat ze twee grootmachten op voet van oorlog kon brengen.  De lofbetuigingen in de Amerikaanse pers waren echter zo goed als unaniem. De mainstream media namen de versie van de president zonder enige reserve over.

Volgens Amerikaanse militaire experten is de situatie ter plaatse nu echter instabieler dan ooit tevoren. “Wat als de jihadisten opnieuw een vermeende gifgasaanval uitbuiten. Denk maar niet dat die kerels geen nieuwe valse aanval plannen. Trump kan dan niet anders dan opnieuw reageren met bombardementen. Hij is niet in staat om toe te geven dat hij fout zat.”

Het Witte Huis weigert te antwoorden op de specifieke vragen die Hersh over deze zaak heeft gesteld op 15 juni 2017.

• Trump‘s Red Line
• Hersh’s New Syria Revelations Buried From View
• Seymour Hersh Casts Doubt on April’s Syrian Gas Attack

Hersh: Trump Ignored Intel Before Bombing Syria: