Marokkaans filmregisseur Nadir Bouhmouch toont sinds 5 november 2017 zijn vierdelige documentaire ‘Paradises of the Earth’ gratis op het internet. Daarin vertelt hij het verhaal van strijdbare jongeren in Tunesië die zich verzetten tegen zware milieuvervuiling door mijnbedrijven. Op 23 november stelt hij zijn film voor in Le Space in Brussel.

Zes jaar na de revoltes in Marokko en Tunesië presenteert filmregisseur Nadir Bouhmouch zijn nieuwe documentaire Paradises of the Earth. Die biedt hij gratis aan op internet in vier delen (twee zijn reeds te bezichtigen sinds 5 en 12 november, delen drie en vier vanaf 19 en 26 november).

Bouhmouch neemt de kijker mee op reis met de jonge Marokkaanse activist Omar. Die gaat samen met vrienden en mede-activisten op stap naar vier zwaar vervulde mijnsites in Tunesië. Onderweg vertellen zij over hun verwachtingen, hun dromen en verlangens. De eerste trip gaat naar Gabes in het zuidwesten van Tunesië. Daar wordt de regio zwaar vervuild door mijnbedrijven die er fosfaat ontginnen.

Fosfaat is een harde zoute substantie die als grondstof vooral wordt gebruikt in de landbouw, onder meer voor de aanmaak van kunstmeststoffen. Het voornaamste element is fosfor, maar er zitten ook andere belangrijke spore-elementen in vervat. De grootste producent ter wereld is China. De tweede grootste reserves bevinden zich in de Amerikaanse staten Florida, Idaho en North Carolina. Die dienen echter bijna uitsluitend voor binnenlands gebruik in de landbouw. Marokko is de grootste exporteur in Afrika. Algerije, Egypte, Niger, Senegal, Togo en Tunesië zijn kleinere spelers.

Het zijn echter deze Afrikaanse landen die hun fosfaat volledig uitvoeren zonder dat de lokale bevolking er enig profijt uit haalt. De omwonenden worden daarentegen wel volledig opgezadeld met de nefaste gevolgen van deze mijnbouw, door zowel lucht- als grondwatervervuiling.

Omar en zijn kompanen gaan ter plaatse kijken, praten met de lokale gemeenschappen, die gewrongen zit tussen de nood aan werkgelegenheid en de desastreuze gevolgen voor hun gezondheid.  Die spanning is merkbaar in de gesprekken met de lokale bevolking en in hun commentaren.

In de karavaan van deze jonge activisten reizen ook een aantal Latijns-Amerikaanse bezoekers mee. Zij herkennen zich in het verhaal van hun Tunesische en Marokkaanse broeders en zusters. Zo passeren ze tijdens hun bezoek aan de mijnsites van Gabes een riviertje waar de lokale bevolking ooit ging vissen. Nu is het water zelfs niet meer herkenbaar als ‘water’, wat ze zien is onverdunde chemische troep.

Deze jongeren zijn goed geïnformeerd, kennen en begrijpen de grotere context van deze mijnbouw, kennen ook de historische achtergronden. Niet meer dan normaal dus dat zij hun strijd zien als een onderdeel van het verzet tegen de neokoloniale belangen die nog steeds verhinderen dat zij echt onafhankelijk, echt soeverein zijn. De koloniale administratie van weleer is al lang verdwenen maar werd vervangen door een veel machtiger apparaat, dat van multinationals en lokale collaborerende elites.

De mijnontginning van fosfaat is daarom ook zoveel meer dan het probleem van een of ander bedrijf dat de lokale lucht en bodem vervuilt en ademhalingsziektes veroorzaakt bij jong en oud. Deze economische activiteit staat symbool voor zowat alles wat misloopt in Noord-Afrika: lucht- en watervervuiling, sociale uitbuiting, repressie, een maatschappij met alleen heel rijk of heel arm, kortom alles wat het nastreven van een sociale welvaartsstaat verhindert.

De titel ‘Paradijzen van de aarde’ is niet toevallig gekozen. Hij verwijst naar Amazigh (Berbers) historicus en filosoof Ibn Khaldoun. Die omschreef het bekken van Gabes ooit als ‘een paradijs op aarde’.

Naast het bekken van Gabes in Tunesië bezoekt de karavaan ook nog de ‘paradijzen’ Redeyef in het centrale westen van Tunesië aan de grens met Algerije, Oum Laarayes en Jemna aan de oostkust. Elk van deze vier bezoeken kan afzonderlijk worden bekeken op de website vanaf 5 november (Gabes), 12 november (Redeyef), 19 november (Oum Laarayes) en 26 november (Jemna). Paradises of the Earth is Arabisch gesproken met Engelse ondertitels. Belangstellenden kunnen de film ook in zijn geheel vertonen.

Paradises of the Earth schept een schrijnend beeld van de waanzin van een economie gebaseerd op winst zonder enige erkenning van de consequenties. Toch is de documentaire hoopvol. Deze jonge mensen blijven niet bij de pakken zitten. Zij zijn een bron van motivatie voor iedereen – waar ook ter wereld – die zich wil inzetten voor een economie ten dienste van de mens, voor een rechtvaardige en democratische wereld.

De trailer van de film is te bekijken op de website van de film.

Op 23 november om 19 uur stelt regisseur Nadir Bouhmouch zijn film voor in Le Space in Brussel. Zie https://www.facebook.com/events/157940518281809/.