Volgens de BBC heeft de Brits-Amerikaanse coalitie een geheim akkoord gesloten met IS-strijders in de Syrische stad Raqqa om hen te laten ontsnappen uit de belegering van de stad. Belangrijke leiders van IS en tientallen buitenlandse strijders uit meerdere Europese landen konden zo ontsnappen. Die dreigen terug te keren naar hun landen van oorsprong om daar aanslagen te plegen.

In de loop van oktober 2017 hebben de Syrische rebellen die zich de Syrian Democratic Forces noemen, samen met Koerdische en andere Arabische gewapende verzetsgroepen een afspraak gemaakt met de IS-strijders die in de stad Raqqa vastzaten.

Zij konden op 12 oktober 2017 met een konvooi van 50 vrachtwagens, 13 bussen en ongeveer 100 auto’s van allerlei kaliber de stad verlaten en vluchten in noordelijke richting. De vrachtwagens en de bussen werden voor deze operatie gehuurd door de SDF en de Koerdische strijders, de auto’s waren eigen voertuigen van IS.

De hele operatie zou aanvankelijk slechts één dag in beslag nemen, maar uiteindelijk werden de vrachtwagen- en busbestuurders gedwongen drie dagen lang de IS-strijders met hun wapen te vervoeren over slechte wegen. De IS-strijders konden tegen de afspraken in ook een groot deel van hun wapens meenemen, waardoor de vrachtwagens zwaar overladen waren en moeilijk vooruit konden. Deze bestuurders werden bovendien voortdurend met de dood bedreigd door de IS-strijders als de operatie zou mislukken.

Op de voet gevolgd door Britse en Amerikaanse troepen

De hele operatie werd mee op touw gezet en voortdurend gemonitord door de Britse en Amerikaanse troepen ter plaatse. Die monitoring met drones en vliegtuigen joeg zowel de IS-strijders als de chauffeurs de schrik op het lijf omdat zij niet op de hoogte waren van de gemaakte afspraken. “Een Amerikaans gevechtsvliegtuig vloog zeer laag over het konvooi en wierp vuurpijlen af om het konvooi te verlichten. De IS-strijders waren doodsbang”, aldus een van de chauffeurs van het konvooi.

Het is met deze chauffeurs dat de BBC kon spreken om hun verhaal te horen. De IS-strijders die zo konden ontsnappen naar andere delen van Syrië, naar Irak en naar Turkije hielden zich wel aan de afspraak om geen vlaggen of banners te tonen tijdens de reis van hun konvooi.

Officieel ontkennen de Britse en Amerikaanse legerleiding enige betrokkenheid. Volgens Amerikaans minister van defensie James Mattis is het de bedoeling te allen prijze te verhinderen dat “buitenlandse strijders de gevechten zouden kunnen overleven en terug zouden kunnen keren naar noordelijk Afrika, Europa, Amerika, Azië. We gaan hen niet toelaten om dat te doen”.

“Geen westerse verantwoordelijkheid”

Na de BBC-reportage gaf kolonel Ryan Dillon, woordvoerder van de Brits-Amerikaanse coalitie, toe dat er inderdaad IS-strijders waren ontsnapt uit Raqqa. Dat zou echter volledig gebeurd zijn onder de exclusieve verantwoordelijkheid van de Syriërs: “Zij zijn het die moeten vechten en sterven, zij mogen dan ook de beslissingen nemen over de operaties op het terrein.”

De Brits-Amerikaanse coalitie in Raqqa stelt het voor alsof de Syrische rebellen op eigen houtje deze deal met IS hebben afgesproken. Gezien de krachtverhoudingen en de innige militair-strategische en tactische samenwerking op het terrein is het onmogelijk dat dit akkoord er zou gekomen zijn als de VS en Groot-Brittannië dat niet hadden gewild.

Dit akkoord spreekt twee hardnekkige mediamythes tegen, ten eerste dat IS een kracht zou zijn die nooit onderhandelt, ten tweede dat de westerse coalities nooit met hen zouden onderhandelen.

Het klopt zeker dat het concrete, zeer riskante werk van de onderhandelingen zelf door de Syrische rebellen werd gedaan – communicatie gebeurde door middel van één persoon die meermaals zijn leven riskeerde door met zijn motorfiets over en weer te rijden met boodschappen. Dit kon echter nooit gebeuren zonder de permanente controle en toestemming van de Brits-Amerikaanse coalitie ter plaatse.

Het ging in ieder geval niet om een ruilovereenkomst om gijzelaars vrij te krijgen. Feit blijft dus dat door dit konvooi van IS-strijders te laten vertrekken tientallen buitenlandse IS-strijders konden ontsnappen. Daar was minstens een groep van Fransen bij die de intentie uitspraken om naar Frankrijk terug te reizen voor een “dag van afrekening”.

Selectieve verontwaardiging

Het BBC-rapport werd in de Belgische media enkel opgepikt in een klein bericht op Het Laatste Nieuws en door het VRT-programma Terzake. Het vraagt niet veel moeite zich in te beelden hoe massaal verontwaardigd in de westerse media zou gereageerd zijn als de Russische troepen in Syrië in de gebieden die zij controleren hetzelfde hadden gedaan.

Dit akkoord spreekt alvast twee mediamythes tegen, ten eerste dat IS een kracht zou zijn die nooit onderhandelt, ten tweede dat de westerse coalities nooit met hen zouden onderhandelen.

De stad Raqqa ligt in het centrale noorden van Syrië en had voor de oorlog ongeveer 220.000 inwoners. Van januari 2014 tot oktober 2017 werd de stad bezet door IS, dat de stad uitriep als hoofdstad van het zelfverklaarde IS-kalifaat. Raqqa is de hoofdstad van de gelijknamige provincie Raqqa (het roze deel op de map). De stad ligt op ongeveer 100 kilometer ten zuiden van de Turkse grens en op 160 kilometer ten oosten van Aleppo, de stad waar in december 2016 IS werd verslagen door een coalitie van het Russische en het Syrische leger.

Alle christelijke inwoners van Raqqa, ongeveer 10 procent van de totale bevolking, zijn voor en tijdens de bezetting door IS uit de stad gevlucht. De stad werd grotendeels verwoest, ook de vele historische gebouwen die er nog getuigden van vroegere beschavingen.