De verontwaardiging over de moord op Jamal Khashoggi in het Saoedische consulaat in Turkije mag zich niet beperken tot vrijblijvende kritiek op het meest achterlijke en repressieve regime op aarde. Tienduizenden doden in Jemen en honderden vermoorde journalisten overal ter wereld verdienen dezelfde verontwaardiging én actie, zoals bijvoorbeeld Anibal Barrow in Honduras.

De kans dat u al ooit heeft gehoord van Anibal Barrow is zeer klein. Op 24 juni 2013 werd deze journalist ontvoerd door tien mannen die uit een witte Mitsubishi zonder nummerplaten sprongen, terwijl hij met zijn gezin aan een kruispunt stil stond in het Hondurese stadje San Pedro Sula. Zijn familie werd ook meegenomen maar even later vrijgelaten.

Op 9 juli werd zijn lichaam teruggevonden op 20 kilometer van zijn ontvoeringsplaats. Het vertoonde littekens van gruwelijke folteringen, was in stukken gehakt en gedeeltelijk verbrand. Barrow was in 2013 de 26ste journalist die in Honduras werd vermoord sinds de door de VS gesteunde staatsgreep van 2009. Hij was kritisch voor het nieuwe regime dat sinds die staatsgreep aan de macht was.

Het gebrek aan enige internationale aandacht voor zijn moord kan niet feller contrasteren dan nu met de moord op Jamal Khashoggi. Men kan terecht kritisch zijn over een zoveelste demonstratie van selectieve verontwaardiging. Ik pleit er echter voor om de moord op Kashoggi als een opportuniteit te zien om echte kritische berichtgeving terug een plaats te geven in de mainstream media.

Het blijft bij intentieverklaringen

De gruwelijke moord op journalist Jamal Khashoggi in het consulaat van Saoedi-Arabië in de Turkse stad Istanboel wordt unaniem veroordeeld. Voorlopig blijft het echter bij intentieverklaringen. Wapenleveringen aan Saoedi-Arabië worden in vraag gesteld, hoewel nergens al een echte beslissing werd genomen. “Verder onderzoek zou meer duidelijkheid moeten scheppen” is het meest gehoorde argument om nog geen concrete strafmaatregelen te nemen.

Op deze en andere alternatieve nieuwssites wordt de selectieve verontwaardiging in de mainstream media al jaren aangeklaagd. De aandacht voor de moord op Khashoggi is in die context merkwaardig, omdat het voor het eerst is dat een misdaad van een bondgenoot wordt aangeklaagd op een manier die tot nu gereserveerd was voor de (echte en vermeende) misdaden van tegenstanders en vijanden.

Het is zeker niet zo dat eigen misdaden of die van bondgenoten worden verzwegen. Het is de kadering die het verschil maakt: geen verontwaardigde voorpagina’s of hoofdpunten op het nieuws, maar ‘context’. Een gebombardeerd hospitaal of huwelijksfeest in Afghanistan is ‘een fatale vergissing’, ‘foute communicatie’, ‘de vijand die burgers als schild gebruikt’, ’tragische misstap’ (voor de piloten, niet voor de slachtoffers). Wordt hetzelfde misdrijf gepleegd door pakweg Russische piloten in Syrië, dan is nader onderzoek niet nodig en het besluit onmiddellijk: dit is een oorlogsmisdaad.

Honduras daarentegen

In het geval van Honduras, waar een zeer milde poging tot bescheiden centrumlinks sociaal beleid werd afgeblokt met een door de VS, Spanje, Frankrijk en Canada gesteunde staatsgreep in 2009, is die kadering niet nodig. Sinds het land terug stevig in de greep is van de feodale elite en buitenlandse multinationals is Honduras terug een non-item voor de mainstream.

Moord op een burger door eender welke overheid kan niet streng genoeg veroordeeld worden, zeker wanneer die moord in gruwelijke omstandigheden wordt gepleegd. Eender welk incident dat kan leiden tot een veroordeling van het meest wreedaardige, middeleeuwse en feodale regime op aarde moet aangegrepen worden. De moord op Jamal Khashoggi moet met andere woorden maximaal worden uitgebuit om het regime in Saoedi-Arabië in diskrediet te brengen en te isoleren.

De eerste reacties op de moord beloven echter niet veel goeds. Waar andere al dan niet vermeende moorden (of pogingen tot) onmiddellijk leiden tot zware sancties tegen de vermoedelijke daderlanden, zonder dat resultaten van gerechtelijke onderzoeken worden afgewacht, is de enige echte reactie er nu een van terughoudendheid.

Historische verantwoordelijkheid

De meest verontwaardigde reacties in de Amerikaanse en Britse mainstream komen bovendien van journalisten die tot kort voor de moord op Khashoggi niet bepaald uitblonken in principiële standpunten en commentaren over Saoedi-Arabië. Dikwijls zijn het dezelfden die enkele weken eerder nog kwistig lof zwaaiden over Saoedisch kroonprins Mohammed bin Salman (MBS). Hij zou een moderniserende ‘hervormer’ zijn, vrouwen mogen van hem zelfs met de auto rijden. Recent werd hij met de nodige égards ontvangen in Groot-Brittannië en de VS, niet toevallig de twee landen die het regime sinds zijn ontstaan de hand boven het hoofd houden.

In het geval van Groot-Brittannië is die verantwoordelijkheid nog groter dan die van de VS. Het land is al lang zijn status van grootmacht kwijt en herleid tot een willig schoothondje van de grote Atlantische overbuur, maar de verantwoordelijkheid van de Britse politiek-economische elite voor het ontstaan én voor het huidig voortbestaan van het Saoedische regime is verpletterend. De Britse kolonisatoren verkozen een bondgenootschap met de Saoedi-dynastie, niet ondanks maar omdat ze van alle rivaliserende clans de meest achterlijke, brutale, wreedaardige, repressieve en reactionaire was. Het was de klassieke verdeel-en-heers-techniek die in alle Britse kolonies werd toegepast.

De tweede oorlog tegen Jemen

In 1964 redde het Britse leger de Saoedi-dynastie een eerste maal van de ondergang toen de oorlog met Jemen dreigde uit te draaien op een fiasco. Het ziet er naar uit dat dat nu opnieuw het geval is (De rivaliteit tussen Jemen en Saoedi-Arabië heeft diepe historische en geopolitieke wortels die hier niet aan bod komen. Zie De wortels van de huidige situatie). De Britten hebben die rivaliteit altijd goed weten te gebruiken.

Ook nu draaien de Britse wapenfabrieken volop om het Saoedische leger van wapenmateriaal te voorzien in zijn tweede oorlog tegen Jemen¹. De Saoedische luchtmacht heeft geen enkele ervaring met haar Britse toestellen en hun piloten al evenmin voor strategische bombardementen. Hun training en begeleiding van hun missies over Jemen krijgen ze volledig van Britse officieren.

Het is niet zo dat de gruwel van de oorlog in Jemen verzwegen wordt maar de Britse media en journalisten verzuimen in hun berichtgeving volledig de directe Britse betrokkenheid. Eerder dan verantwoording te eisen van kroonprins MBS zouden ze er beter aan doen hun eigen regering te bekritiseren om te stoppen met de rechtstreekse steun aan de oorlog tegen de bevolking van Jemen. Dat gebeurt tot nu nog steeds niet.

Routineklus loopt uit de hand

De moord op Khashoggi is op zich eerder routineus, het is wat dit regime nu eenmaal doet. De enige ‘fout’ die ditmaal werd gemaakt is dat ze in het buitenland werd gepleegd en veel te openlijk. Bovendien, wat nog het meest doorweegt, Jamal Kashoggi was geen nobele onbekende in het buitenland. Hij had een permanente verblijfsvergunning in de VS en was een graag geziene gast op de cocktailparty’s van topjournalisten en toppolitici. Hij schreef columns in grote kranten als de Washington Post. Khashoggi was geen criticus van het regime, weliswaar pleitte hij voor een aantal liberaliseringen, maar een echte democratisering heeft hij nooit gesteund.

Hij maakte deel uit van de heersende elite en was kind aan huis bij de huidige en de vorige koning. Zijn grote inschattingsfout is echter dat hij bij de recente interne machtswissels in eigen land een verkeerde kant heeft gekozen en zich openlijk kritisch uitsprak over kroonprins MBS.

Een land met een gruwelijk palmares

De wreedheid van de moord op Kashoggi moet ieder rechtgeaard mens doen walgen en moet veroordeeld worden, met concrete consequenties voor het Saoedische regime. Maar, hoort dat niet evengoed het geval te zijn voor de honderden andere dissidenten die reeds gefolterd werden, geëxecuteerd of ‘verdwenen’ zijn. Ook ontvoering van dissidenten in het buitenland om ze daarna te folteren en te executeren is reeds lang een vaste praktijk van het regime. Doodstraf door onthoofding wordt er op openbare markten uitgevoerd. Tijdens de hoogdagen van de gruwelijke executies door ISIS werden in Saoedi-Arabië méér mensen onthoofd dan door deze gruwelijke bende.

Ondertussen vinden de verontwaardigde commentatoren het blijkbaar nog steeds OK dat de VS een solide bondgenoot is, het enige westerse land waar de doodstraf nog steeds wordt toegepast. De Amerikaanse buitenlandse inlichtingendienst CIA wordt geleid door Gina Haspel, die niet alleen openlijk het gebruik van foltermethodes (‘verbeterde ondervragingstechnieken’) toejuicht, maar zelf persoonlijk aanwezig was en actief deelnam aan de concrete toepassing van dergelijke methodes. Trump stuurde haar naar Turkije om daar bij de autoriteiten voor een gematigde reactie te pleiten.

Echte kritische berichtgeving

Elke journalist die vanuit een oprecht gevoel van solidariteit verontwaardigd is over de moord op Jamal Khashoggi heeft nu de kans om binnen de eigen media te ijveren voor een andere berichtgeving over het internationale nieuws, met dezelfde aandacht voor de misdaden die in onze naam worden begaan als voor de wandaden van de vijand.

Die andere aanpak kan beginnen met het veroordelen van het regime in Honduras. Dit kleine Centraal-Amerikaanse landje met 9 miljoen inwoners is sinds de staatsgreep van 2009 in verhouding tot zijn bevolkingsaantal het gevaarlijkste land ter wereld voor journalisten (en voor vakbondsmilitanten). Sinds de staatsgreep werden 59 journalisten vermoord, slechts in zes gevallen werd de moord gerechtelijk onderzocht en slechts in vier zaken heeft dat geleid tot vervolging en veroordeling van de daders. Al deze journalisten hadden met elkaar gemeen dat ze kritisch stonden tegenover de nieuwe machthebbers, dat ze corruptie van politici en de zakenwereld aanklaagden, dat ze de schendingen van de mensenrechten door multinationals veroordeelden.

Als vanaf vandaag elke journalist, elke krant, elke zender, elke website de moorden op journalisten in Honduras met dezelfde ijver aanklaagt als die op journalisten in Rusland en Saoedi-Arabië, dan spelen de media echt de rol die ze pretenderen te spelen, die van kritische waakhond van de machthebbers (niet ‘voor de machthebbers’). Het zou hun geloofwaardigheid in ieder geval een boost geven. Wordt vervolgd.

1   De rivaliteit met Jemen is een ingewikkeld verhaal van bevolkingsgroepen en religieuze tendensen, dat te ingewikkeld is om hier uitgebreid uit te leggen. Kort samengevat komt het er op neer dat het voor de Saoedische dynastie van levensbelang is dat de opstand van de Houthi’s in Jemen zich niet uitbreidt naar de groepen in Saoedi-Arabië die met hen verwant zijn.