Nadat de krant Jornal Nacional een dubieuze geldtransactie uitbracht, is senator Flavio Bolsonaro onderwerp van een gerechtelijk onderzoek. Het zou gaan om een bedrag van meer dan 1 miljoen real (233.750 euro) dat hij overmaakte, waarvoor hij geen verklaring heeft. Op 7 januari 2018 berichtte de krant Folha (‘blad’) over 19 dubieuze immobiliënoperaties in Barra da Tijuca, een chique wijk van Rio de Janeiro aan de kust.

In november 2010 verdiende Flavio Bolsonaro 300.000 real (70.120 euro) aan de verkoop van 7 appartementen aan het immobiliënkantoor MCA Participações, die hij amper 45 dagen eerder veel goedkoper zelf had aangekocht. In 2012 verkocht hij op dezelfde manier 2 appartementen, die hij een jaar eerder had aangekocht, met een winst van 813.000 real (190.160 euro). In 2017 verkocht hij een appartement voor 2,4 miljoen real (561.370 euro) dat hij bij zijn registratie als verkiezingskandidaat in 2014 had aangegeven voor een waarde van 566.000 real (132.370 euro).

Klassieke omkopingstechniek

Wie denkt dat het hier over de gewone werking van de vrije markt gaat en dat Flavio Bolsonaro gewoon goed geïnvesteerd heeft, vergist zich. Het verkopen van een vastgoed aan een lage prijs en dat dan via andere constructies terugkopen aan een veel hoger bedrag is een klassieke Braziliaanse methode om politici om te kopen én om zwart geld wit te wassen.

Voormalig president Lula da Silva werd in een gelijkaardige context veroordeeld tot twaalf jaar cel voor zogenaamde innovaties aan een strandappartement door een bedrijf dat daarna lucratieve overheidscontracten kon verwerven. Rechter Sérgio Moro baseerde zich voor zijn vonnis op één mondelinge getuigenis van een persoon die strafvermindering kreeg aangeboden in andere zaken voor zijn getuigenis. Er werden nochtans geen bewijzen geleverd dat het appartement eigendom was van Lula. Internationale waarnemers veroordeelden het proces als onfair en politiek geïnspireerd.

Lula stond op dat ogenblik eerste in alle peilingen, maar mocht vanuit de gevangenis niet deelnemen aan de verkiezingen, die door Bolsonaro werden gewonnen. Andere politici tegen wie wel concrete bewijzen bestaan, werden door Sérgio Moro ongemoeid gelaten.

Moro is nu minister van Justitie onder Bolsonaro en weigert elke commentaar over wat nu al Bolsogate wordt genoemd. Dit van de man die zo stoer deed als rechter over Lula. In 2010 publiceerde hij nog het boek Crime de lavagem de dinheiro (misdaad van witwassen van geld) waarin hij de praktijk van aankoop en verkoop van immobiliën aanwees als het voornaamste instrument om politici om te kopen

Het Vierde Element

Zoon én vader Bolsonaro komen tevens in het vizier van een lopend onderzoek dat ‘het Vierde Element’ wordt genoemd naar afpersing door bendes binnen het politiekorps van de Metropoolregio Rio de Janeiro¹. Braziliaan Wellington da Silva Braga ‘Zinho’ (zeg ‘zinjoe’) is leider van een van deze milities. Zinho is hoofdverdachte van de moord op Marielle Franco, het gemeenteraadslid, die op 14 maart 2018 werd vermoord (zie Media Brazilië recupereren moord Marielle Franco voor verderzetting militaire repressie).

Twee leden van de militie van Zinho, de tweelingbroers Alan en Alex Rodrigues de Oliveira waren de lijfwachten van Flavio Bolsonaro tijdens de verkiezingen van 2018. Zij werden in het kader van het onderzoek naar de moord op Franco aangehouden. Drie leden van de Militaire Politie, Leonardo Ferreira de Andrade, Carlos Menezes de Lima en Bruno Duarte Pinho worden eveneens vervolgd voor betrokkenheid bij de moord. In mei 2017 sprak Flavio Bolsonaro, toen nog lid van het parlement van de deelstaat Rio de Janeiro, vol lof over hun deelname aan een drugsoperatie (waarbij in werkelijkheid meer dan waarschijnlijk concurrerende bendes werden uitgeschakeld).

Bolsonaro was niet de kandidaat van de elite

Het kan op het eerste zicht verbazend lijken dat de media die Jair Bolsonaro tijdens de verkiezingen in 2018 zo eenzijdig hebben gesteund, hem nu zo snel laten vallen eenmaal hij president is. De aantijgingen voor corruptie tegen zijn zoon Flavio waren al bekend voor en tijdens de verkiezingen. Alles werd echter ingezet op het verhinderen van de verkiezing van Fernando Haddad, de kandidaat van de door hen gehate Arbeiderspartij PT, die Lula moest vervangen nadat hij door de verkiezingscommissie als kandidaat werd geweigerd.

De favoriet van de commerciële media van de oligarchie was generaal Villas Boas, voormalig opperbevelhebber van het leger. Toen duidelijk werd uit de peilingen dat Bolsonaro meer kansen maakte tegen Haddad zetten ze hun kaarten op hem in. Bolsonaro heeft zijn doel nu gediend en wordt stilaan gezien als een last voor de militairen en voor de oligarchie. Tot kort voor de verkiezingen van 2018 was Bolsonaro voor hen slechts een bizarre clown die regelmatig werd opgevoerd in talkshows en entertainmentprogramma’s met zijn idiote en extremistische uitspraken. Wat ze niet doorhadden was dat ze hem zo bekend maakten bij een ruim publiek, dat de corrupte politici meer dan beu is.

Het is met Trump net zo gegaan. Hij wordt nu verguisd door de mainstream media in de VS, omdat hij hun kandidaat Hillary Clinton versloeg (in het kiescollege, niet met het stemmenaantal). Jarenlang werd hij echter opgevoerd als een bizarre, gekke zakenman die een reality show presenteerde waarin mensen werden beledigd en gekleineerd. Reeds toen hij maar een van de vele kandidaten was kreeg hij meer gratis zendtijd dan alle andere kandidaten – Republikeinse én Democratische – samen. Die verantwoordelijkheid weigeren ze te nemen.

Wat nu gebeurt in Brazilië met de recente ‘ontdekking’ van de corruptie rond Flavio Bolsonaro is iets gelijkaardigs. Jair Bolsonaro mag voor hen gerust afgezet worden.

Dit gerechtelijk onderzoek tegen Flavio Bolsonaro was al begonnen voor de verkiezing en eedaflegging van Jair Bolsonaro. Sergio Moro is nu wel minister van Justitie, maar heeft niet zomaar alle rechters onder zijn controle. Er zijn er nog velen die hun taak wel ernstig nemen, zoals de onderzoeksrechter die nu op de zaak zit. Het is onvermijdelijk dat nog meer informatie zal vrijkomen die president Bolsonaro zal treffen. Hij heeft twee keuzes: een gewillig instrument worden van het leger en de economische elite of zijn afzetting riskeren in het parlement. Het is niet eens de eerste keer dat dat zou gebeuren en dat een vice-president zo president wordt, zie Temer en Rousseff.

Geen parlementaire steun voor Bolsonaro

De tot voor de verkiezingen kleine Partido Social Liberal (PSL) van Bolsonaro is dan wel in één klap de grootste geworden in het nationale parlement, maar dat is allesbehalve een garantie op bescherming tegen afzetting. Hij heeft de partij pas vervoegd kort voor de verkiezingen, nadat hij jarenlang van de ene partij naar de andere had gesprongen. De PSL heeft overigens een misleidende naam. Het is een reactionaire neoliberale partij. De partij is nu reeds stuurloos met zoveel nieuwe parlementsleden zonder enige ideologische binding of partijloyaliteit.

De toekomst ziet er voor kersvers Bolsonaro allesbehalve rooskleurig uit. Zijn vice-president nam al openlijk andere standpunten in dan hemzelf en sprak zijn minister van buitenlandse zaken Ernesto Araújo zelfs openlijk tegen. Tragisch genoeg betekent zijn eventuele afzetting allesbehalve een betere toekomst voor Brazilië. Vice-president Hamilton Mourão is even extreemrechts als hij, maar heeft wel de onvoorwaardelijke steun van het leger, de media en de oligarchie.

Moro en Bolsonaro zijn voor het ogenblik in Davos waar ze investeerders lokken met een gunstig klimaat, werkende instellingen en vooral ‘een onafhankelijk justitieapparaat’. Een van Bolsonaro’s citaten tijdens de verkiezingen was: “Ze mogen me eender wat noemen, homofoob, racist … ze kunnen me wel niet corrupt noemen.”

Bronnen: 

• Power, Corruption And Lies: 3 Weeks In, Bolsonaro Regime Is Falling Apart
• Em livro, Moro descreve depósitos fracionados como os de Flávio Bolsonaro típicos de lavagem de dinheiro
• The CEOs of Apple and Microsoft had dinner at Davos with Brazilian President Jair Bolsonaro, who has a history of misogyny, racism, and homophobia

1  De stad, de metropoolregio en de deelstaat heten alledrie Rio de Janeiro.