Enkele uren nadat de Amerikaanse regering besliste parlementsvoorzitter Juan Guaidó te erkennen als interim-president van Venezuela, met in zijn kielzog Canada en ‘een handvol Latijns-Amerikaanse landen’ heeft president Macron samen met Duits bondskanselier Angela Merkel, Brits eerste minister Theresa May en Spaans eerste minister Pedro Sánchez die beslissing nog even uitgesteld.

Geen sterk signaal

Wachten op een gemeenschappelijk standpunt van de volledige Europese Unie was volgens de vier politici niet nodig. Samen verklaarden zij de erkenning van Guaidó nog een week uit te stellen. Tegen dan moet president Maduro nieuwe verkiezingen uitschrijven. Zij erkennen de legitimiteit van zijn verkiezing in mei 2018 niet en wijzen hem aan als de schuldige voor de economische chaos en de schendingen van de mensenrechten door politie en leger.

Een erg krachtig signaal is dit echter niet. Trump heeft Guaidó al erkend en eist niet eens nieuwe verkiezingen. De VS aast immers op een complete systeembreuk, waarbij de huidige grondwet en verkiezingswetgeving afgeschaft wordt. Daarnaast eisen de vier Europese leiders respect voor de mensenrechten.

Niemand die beweert dat de situatie op vlak van mensenrechten ideaal is in Venezuela. Bij de opstanden van 2014-2015 zijn naar schatting driehonderd doden gevallen, waarvan ongeveer de helft door politie en leger. Venezuela was al lang voor Chávez een bijzonder gewelddadig land en dat is sindsdien niet veranderd. Tegelijk kan het land de vergelijking met buurland Colombia en met landen als Honduras, Paraguay en Mexico doorstaan. Het is daar nog erger. Alleen worden de toestanden op dat vlak daar niet aan het ‘regime’ verweten.

Al-Sissi, ‘democratisch’ verkozen president

Zelfs als je alles wat misloopt in Venezuela in de schoenen van president Maduro zou schuiven, dan nog is hij zeer klein bier in vergelijking met zijn Egyptische collega. Sinds hij de macht heeft gegrepen via een militaire staatsgreep in 2013 en de verkozen president al-Morsi heeft afgezet, heerst hij met ijzeren hand over zijn land. Zijn voornaamste zorg is een herhaling van de Arabische lente te voorkomen. Die lente was een protestbeweging voor meer democratie en mensenrechten tegen het bewind van president Moebarak.

Het bewind van al-Sissi is nog wreedaardiger dan dat van Moebarak. Ontvoeringen, arbitraire executies, folteringen tijdens aanhoudingen en ondervragingen zijn routine. Bij protesten tegen zijn machtsovername werden op 14 augustus 2013 meer dan 800 mensen doodgeschoten door de politie. Sindsdien leeft het land onder een terreurbewind dat nog erger is dan onder Moebarak.

Al-Sissi heeft uiteindelijk wel een ‘democratisch’ mandaat verkregen van zijn bevolking. In maart 2018 werd hij zelfs herkozen met 98,07 procent van de stemmen. Een dergelijk democratisch mandaat kan geen enkele Westerse leider voorleggen. Het schrikbewind van al-Sissi, de volledige controle over alle media en het verbod op elke vorm van politieke dissidentie heeft daar blijkbaar geen verband mee, toch niet volgens president Macron.

Twee Franse doelstellingen, één echte

Bij zijn bezoek aan Egypte wil Macron twee doelstellingen nastreven. Hij wil de samenwerking met het leger en de politie uitbreiden in de strijd tegen het terrorisme én hij wil bij zijn evenknie pleiten voor meer respect voor de mensenrechten. Laat de zogenaamde bestrijding van terrorisme in zijn land nu net dé centrale reden zijn die al-Sissi geeft voor zijn bewind. Macron vindt dat er “niet voldoende vooruitgang is geboekt” op dat vlak en wil met dialoog tot een verbetering van de situatie komen. Hij erkent zelfs openlijk dat de toestand nu erger is dan onder Moebarak.

In zijn delegatie voor het staatsbezoek zitten naast diplomaten en leden van zijn kabinet ook tientallen Franse bedrijfsleiders. Die willen van het bezoek gebruik maken om nauwere en/of nieuwe economische contracten vast te leggen. Daaronder ook de grote baas van wapenfabrikant Dassault, het bedrijf dat het jachtvliegtuig Rafale bouwt. Dit was het toestel dat Frankrijk ook graag aan België had verkocht.

Kort samengevat: de zorg voor mensenrechten in Egypte wordt bepleit via en respectvolle dialoog, er wordt niet met sancties gedreigd, er worden geen nieuwe verkiezingen geëist. De samenwerking met politie en leger wordt versterkt en verkoop van oorlogsvliegtuigen wordt bepleit.

Wapens of mensenrechten

Dit is pure window dressing, alleen de gesprekken over politionele, militaire en economische samenwerking hebben concrete gevolgen. Het pleidooi voor mensenrechten blijft beperkt tot woorden, zonder enige consequentie.

Het contrast met de aanpak van Venezuela kan niet groter zijn. Critici noemen deze manier van handelen getuigen van een dubbele moraal. Dat is het niet. Dit is wel degelijk een zeer samenhangend, logisch opgebouwd beleid. Het principe erachter is: bondgenoten hebben vrije hand in hun binnenland, of ze democratisch zijn of niet is daarbij niet relevant. Vijanden – waaronder ook alle landen die hun economie niet ondergeschikt maken aan Westerse belangen, zelfs als die democratisch zijn – worden keihard bestreden en gesaboteerd.

De commerciële massamedia spelen in dit alles een cruciale rol. Zij zijn – in tegenstelling tot wat ze zelf graag denken – geen medebepalers van dat beleid, maar zorgen wel voor het kader dat deze gang van zaken verkoopt aan de bevolking hier. Of journalisten dat spel bewust of onbewust meespelen is daarbij niet relevant. Dat betekent niet dat zij de feiten verzwijgen. Wat zij doen is kaderen, geen ronkende hoofdtitels, geen verontwaardigde commentaren. Dwang is daarvoor niet nodig, het volstaat een perskorps te hebben dat uit zichzelf al hetzelfde gedachtengoed deelt.

Het is op deze nieuwssite al meermaals gezegd. Het gaat in Venezuela niet over mensenrechten of democratie, het gaat over olie. President Macron kon dat met het bezoek aan Egypte net na zijn verklaringen over Venezuela niet duidelijker maken.

Amerikaans veiligheidsadviseur John Bolton is dan tenminste nog eerlijk. In een recent interview op Fox News legde hij de reden voor de erkenning van Guaidó zo uit: “Het is economisch veel voordeliger voor de VS als de oliebronnen (van Venezuela, red.) terug door Amerikaanse bedrijven worden uitgebaat.”

En dan nog dit: in Frankrijk geniet Macron in de recentste peilingen nog het vertrouwen van 21 procent van de Fransen. Reeds meer dan 15 gele vestjes hebben al een oog verloren door flashkogels die in de rest van de EU verboden zijn en door gasgranaten die verticaal werden afgevuurd (wat zelfs in Frankrijk verboden is). tientallen anderen werden zwaar verwond door de politie.