Afkortingen TTIP en CETA laten nog een belletje rinkelen, maar TiSA (met kleine i)? Nooit van gehoord! Het Trade in Services Agreement (Akkoord voor Handel in Diensten) is een dodelijk gevaar voor de openbare dienstverlening.

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) onderhandelt over TiSA met de Europese Commissie, met de EU-lidstaten en met de VS, Canada, Nieuw-Zeeland, Australië, Chili, Colombia, Costa Rica, Mexico, Panama, Peru, Israël, Taiwan, Hongkong en Pakistan. TiSA wil alle overheidsdiensten openen voor de ‘vrije markt’, in feite voor overname door multinationals. De teksten die worden besproken zijn geheim voor u en ik, niet voor de multinationals die er met hun experten aan meeschrijven. Dankzij WikiLeaks[1] werden delen van de tekst bekend. De onderhandelaars willen in het verdrag artikels met de bedoeling verzet tegen privatisering onmogelijk te maken.

Geheim

Delen van TiSA blijven na goedkeuring vijf jaar geheim, officieel om bedrijfsgeheimen te beschermen. In werkelijkheid streeft het verdrag naar voldongen feiten, waarop de betrokken landen niet kunnen terugkomen zonder zware financiële gevolgen.

Alles

In traditionele verdragen staat welke sectoren of activiteiten eronder vallen. Wat niet vermeld wordt, valt er dan buiten. TiSA werkt omgekeerd. Alleen de sectoren die worden vermeld als ‘niet van toepassing’ vallen buiten het verdrag. Niets zeggen over bijvoorbeeld gezondheidszorg of onderwijs is voldoende om het verdrag te gebruiken voor de privatisering van beide sectoren.

Geen eigen rechtspraak

Voorstanders van TiSA argumenteren dat elk land vrij blijft in zijn keuze voor of tegen privatisering. Dit is fictie die geen rekening houdt met de reële economische machtsverhoudingen. Als België na de goedkeuring van het verdrag beslist om eender welke openbare sector niet te privatiseren kunnen geïnteresseerde bedrijven op basis van het verdrag klacht indienen. Deze klachten mogen niet worden behandeld door nationale handelsrechtbanken, maar moeten voor een internationaal expertenpanel komen. Dit panel oordeelt uitsluitend op basis van de verdragstekst en houdt geen enkele rekening met Belgische wetten. De praktijk met bestaande verdragen wijst uit dat deze panels altijd oordelen in het voordeel van de bedrijven en enorme boetes opleggen voor ‘toekomstige verloren winsten’. Regeringen zullen niet meer tegen het verdrag ingaan omwille van torenhoge boetes.

Géén hernationalisering

Kan een land geprivatiseerde seniorenzorg of gevangenissen dan niet hernationaliseren als het dat zou willen? TiSA verbiedt dat! Elke sector die werd geprivatiseerd mag na bankroet alleen worden vervangen door een nieuwe privatisering door andere investeerders.

Opzegtermijn langer dan een regeerperiode

Elk land kan toch beslissen om uit het verdrag te stappen? TiSA legt een opzegtermijn van zeven jaar op, langer dan de tijd tussen twee verkiezingen. Als een nieuwe politieke meerderheid beslist uit het verdrag te stappen om bepaalde sectoren opnieuw te nationaliseren zal ze niets kunnen veranderen tijdens haar eerste regeerperiode. Ondertussen kunnen de betrokken bedrijven en hun politieke bondgenoten vijf jaar oppositie voeren, terwijl de privatisering doorgaat. De opzegperiode van zeven jaar komt erop neer dat verkiezingen het economische beleid niet meer kunnen veranderen.

TiSA wil net als TTIP en CETA het antisociale beleid van de voorbije decennia onomkeerbaar maken zonder nog rekening te houden met de kiesintenties van de bevolking., maar dit verdrag kan worden gestopt. Daarom deze infiormatie, voer voor actie. Het kan want er zijn al eerder grote verdragen afgevoerd na protestacties. In de jaren 1990 onderhandelden de lidstaten van de VN-Wereldhandelsorganisatie zeven jaar in het geheim een Multilateral Investment Agreement. Toen het verdrag in 1997 openbaar werd voor ondertekening en ratificatie, lazen activisten en organisaties de tekst en organiseerden zich. Zij informeerden over de rampzalige sociale en ecologische gevolgen. Geen enkel parlement durfde het nog te ratificeren, dankzij geëngageerd en massaal protest, ondanks dat politici en mainstreammedia het verdrag bleven verdedigen en internet en de sociale media nog in hun kinderschoenen stonden. België moet (zoals Paraguay en Uruguay al deden) uit de TiSA-onderhandelingen stappen.

Lode Vanoost schreef ‘Tot Uw Dienst – De zeven zonden van de ambtenaar doorprikt’ (EPO, Antwerpen, 20 euro) met 67 getuigen uit de openbare sector. Dit artikel is een samenvatting van het hoofdstuk uit het boek: ‘TiSA, de aanslag op de openbare dienstverlening’. Te koop in de boekenwinkel. Vanoost is beschikbaar voor lezingen en vormingsactiviteiten. Contact lode@dewereldmorgen.be. Dit artikel verscheen eerder in Argument, ledenblad van het VSOA.