De alternatieve en sociale media hadden het onmiddellijk gezien. Bij zijn aanhouding hield Julian Assange een boekje in de hand, met de cover naar buiten gericht. Het was duidelijk zijn bedoeling dat boek op foto’s te laten verschijnen tijdens de luttele seconden tussen de deur van de ambassade van Ecuador en de politiewagen. Dat lukte wonderwel. Je kon er niet naast kijken.

Dergelijke mediatactieken zijn niet nieuw. Deze ‘revelaties’ ontstaan nooit spontaan. Zo mag je er zeker van zijn dat nationaal veiligheidsadviseur John Bolton een paar journalisten getipt had dat hij zijn notablok ‘nonchalant’ ging vasthouden met een handgeschreven ‘scoop’. Hij kon daarenboven rekenen op de ijver van de andere journalisten om als eerste zijn primeur op te pikken. Een en ander gebeurde in volle Venezuela-regime change-crisis. Een korte nota van Bolton vermeldde ‘5.000 troops to Colombia‘, het buurland van Venezuela dat al vijftig jaar een baken is van mensenrechten en eerlijke verkiezingen, dit in tegenstelling tot het foute (en petroleumrijke) Venezuela.

Dat de mainstream media de hint van Assange niet oppikten is niet helemaal juist. Meerdere VS-kranten haalden het aan als een fait divers in de berichtgeving over Assange, zonder er verder veel aandacht aan te besteden. Wat ze zeker niet deden was ingaan op het onderwerp van dat boek, dat als centrale these heeft dat de VS een nationale veiligheidsstaat is, waar normale rechtsprincipes en bescherming van de burger niet gegarandeerd worden.

De mainstream, deel van het systeem

Dat boekje dus. De titel is Gore Vidal – History of the National Security State, ondertitel includes Vidal on America. Het is geen auteursboek van Gore Vidal, maar de uitgeschreven weergave van een reeks interviews die journalist Paul Jay met hem had tussen 2005 en 2007. Ze zijn deels nog steeds te bekijken op zijn nieuwssite The Real News Network (zie eerste interview van de reeks Gore Vidal on the Cold War 1/7).

TheRealNews is een initiatief van Canadees journalist Paul Jay (1951), een progressief alternatief nieuwsmedium dat focust op nieuws dat niet aan bod komt of een andere duiding geeft bij het nieuws dat wel door de mainstreamwordt gebracht. Het is een van meerdere progressieve alternatieve media in de VS (en de Angelsaksische wereld), zoals Democracy Now!, Common Dreams, Counterpunchen vele andere. De mainstream media pikken hen nooit op als bron en houden het bij de grote zenders en persagentschappen. Zij erkennen het ideologisch filterende en selectieve karakter van deze organisaties niet.

Het initiatief van Paul Jay is net als vele andere alternatieve media ontstaan uit de diepe onvrede over de selectieve, ideologisch gestuurde manier waarop de grote media functioneren. In de VS, hét land van de grote mediaconcerns, bestaat reeds zeer lang een cultuur van dergelijke progressieve stemmen, lang voor het internet. Zij zijn meestal – niet altijd – zeer degelijk en mede dankzij de universaliteit van de Engelse taal hebben ze een groot internationaal bereik (dat niet te vergelijken valt met de cijfers van de grote media, maar toch aanzienlijk is). Het maakt dat relatief kleine initiatieven als TheRealNewsNetwork leefbaar zijn, met een dagelijks bereik boven de 150.000 viewers.

Dit schaalvoordeel is essentieel. Een vergelijkbaar medium als DeWereldMorgen.be bereikt gemiddeld 12.000 viewers per dag bij een bevolking van 6 miljoen personen¹. Op de schaal van de VS zou dat 660.000 viewers betekenen, nog steeds een kleine speler naar Amerikaanse normen, maar wel leefbaar. Een dergelijk bereik laat immers toe meerdere journalisten aan te werven.

De vergelijking gaat niet helemaal op. In de meeste Europese landen zoals België kunnen initiatieven zoals DeWereldMorgen.be voor een deel van hun budget rekenen op allerlei subsidies voor nieuwe media-initiatieven. In de VS bestaat dit niet, financiële steun komt volledig van donateurs. Bovendien weigeren zij commerciële inkomsten uit reclame (wat net de grootste bron van inkomsten is voor de grote mediaconcerns, het ‘verdienmodel’). Daarom ook het belang om grote namen als pleitbezorgers achter hun initiatief te krijgen.

Het alternatief, klein maar degelijk

Paul Jay zocht in 2004 voor zijn initiatief (dat toen nog Independent World Television heette) steun en vond die ook bij grote namen zoals Noam Chomsky, Howard Zinn, bekende acteurs zoals Danny Glover, de zanger Harry Belafonte en anderen. Een van de grote namen die hij achter zijn project kon krijgen was Gore Vidal. Wat begon als een eenmalig verkennend gesprek in 2004 werd een lange reeks interviews die Vidal exclusief gaf aan het nieuwe media-initiatief dat TheRealNews.com werd.

Het bleek een schot in de roos. De interviewreeks met Gore Vidal wordt nog steeds gedeeld en bekeken. De format van deze gesprekken is typisch voor wat TheRealNews aanbiedt, interviews en documentaires, die in korte stukken van 5 minuten tot hoogstens 20 minuten worden gedeeld, ideaal voor het internet.

Gore Vidal liet tevens toe om zonder enige royalty een boek over die interviews te publiceren ten bate van TheRealNews. Het verscheen pas na zijn dood (in 2012). Het dateert reeds van 2014 maar staat sinds de foto van Julian Assange terug in de bestsellerslijst van non-fictiewerken van Amazon.com. Vidal zou de bijtende ironie van een uber-kapitalistisch bedrijf dat een antikapitalistisch boek promoot wel geapprecieerd hebben.

Mythe en realiteit van media en zoveel meer

Het boekje Gore Vidal – History if the National Security State is een vlotte samenvatting van het gedachtengoed van Gore Vidal over mythe en realiteit van de Koude Oorlog en het Amerikaanse imperium sinds president Franklin Roosevelt, over vrijheid – echte en vermeende, de Amerikaanse media en maatschappij, over de Democratische Partij en godsdienst, over de ideologische rol van Hollywood en over de vernietiging van de burgerrechten sinds 9/11.

Gore Vidal moest qua compromisloze analyse niet onderdoen voor een Noam Chomsky of een Howard Zinn, personen die hij zeer apprecieerde maar waar hij het niet altijd mee eens was.

Vidal was niet zomaar de eerste de beste. Hij was een zeer succesvol auteur van fictie en non-fictie, schreef scenario’s voor bekende films (Ben Hur in 1959, Myra Breckinridge in 1969) en toneelstukken en was een veel gevraagde gast in talkshows, waarin hij naar hedendaagse normen gemeten zéér dissidente meningen kwijt kon. In 1976 haalde hij de cover van Time na de publicatie van 1876, zijn roman over 100 jaar Amerikaanse onafhankelijkheid.

Authentiek verrader van zijn klasse

De rijkdom die hij met zijn werk vergaarde had hij ironisch genoeg niet echt nodig, want hij was al rijk geboren als telg van dynastieën van de Amerikaanse topelite. Zijn officiële naam Eugene Vidal veranderde hij in Gore Vidal. Gore is geen echte voornaam, maar de familienaam van zijn moeder. Via zijn moeder was hij verwant met onder meer Al Gore, vice-president onder Bill Clinton.

Zijn grootvader was Democratisch senator met radicale ideeën over witte raszuiverheid, zijn vader was minister in de regering van Franklin Roosevelt. Zelf heeft hij tweemaal zonder succes naar een politiek mandaat gestreefd. Zijn radicaal links gedachtengoed verhinderde echter elke kans op succes. Hij noemde zichzelf een “authentiek verrader van mijn klasse”.

In latere jaren werd hij omwille van zijn kritische commentaren meer en meer gemeden door de grote media, die hem alleen nog aanhaalden om het over zijn privé-leven te hebben. Vidal was immers openlijk en assertief homoseksueel in een periode waarin dat allesbehalve evident was.

Hij schuwde de controverse niet. In 1998 schreef hij een reeks columns in het maandblad Vanity Fair over Timothy McVeigh, de bommenlegger van Oklahoma City.²Vidal weigerde hem een ‘mad man zonder motieven’ te noemen, zoals de mainstreammedia deden. “In de plaats daarvan moeten we de vervreemding proberen te begrijpen van landelijke gezinnen die onteigend werden door de overheid en de agribusiness.”

Waarom wij zo gehaat worden?

Hij geraakte na 9/11 nog meer geïsoleerd van de mainstream. Zijn essay The end of liberty: towards a new totalitarianism over 9/11 werd door alle media geweigerd en verscheen in 2002 bij een kleine uitgever in een boek met de veelzeggende titel Perpetual War for Perpetual Peace – How we got to be so Hated. Daarin ook zijn toenmalige brief aan Robert Mueller, hoofd van de FBI (nu bekend van zijn Russiagate-onderzoek) waarin hij aandacht vroeg voor de maatschappelijke context van McVeighs misdaad.

Why we got to be so hated? Het antwoord van Vidal in dat boek was een 20 pagina’s lange lijst van Amerikaanse interventies in de wereld sinds 1949. Zijn centrale these over 9/11: “Vijftig jaar Amerikaans imperialistisch buitenlands beleid heeft bijgedragen tot de gebeurtenissen van 9/11”.

Op zich is het interviewboek dat Assange in de hand hield niet echt een revelatie. Wie de politieke criticus Gore Vidal reeds kent, vindt er wel een bondige samenvatting in van zijn bekende argumenten. Voor wie alleen de fictie-schrijver kende, is het eerder een verrassing, een heel andere kant van deze auteur.

Assange

Veel heeft Julian Assange niet gemeen met hem, tenzij misschien één ding: de voorbije twintig jaar focusten de mainstream media uitsluitend op aspecten van het privé-leven van Gore Vidal, openlijk homoseksueel, levend in een luxe woning in het Italiaanse Salerno (buiten de VS!), verdediger van bizarre samenzweringstheorieën (zoals het idee dat er een verband zou zijn tussen het gedrag van de VS in de wereld en 9/11).

Net zo worden over Assange de wildste verhalen verteld. Recent zakken zelfs topkranten als The Guardian tot vulgair tabloid-niveau met verhalen over vermeend wansmakelijk en onhygiënisch gedrag in de ambassade van Ecuador. Hun echte woede gaat echter om de man die hen vernederde door bewijzen te publiceren van oorlogsmisdaden door Amerikaanse en Britse troepen in Irak, feiten die de media wel kenden maar verkozen te verzwijgen of te ‘kaderen’.

Meest van al haten ze hem omwille van de spiegel die hij hen voorhoudt. Het mainstream wereldbeeld dat stelt dat wij altijd de good guys zijn, die hoogstens eens blunderen, maar altijd de beste motieven hebben, heeft hij compleet ondergraven en uitgehold. We zijn geen haar beter. Not done, Assange. En een boek tonen dat alles tegenspreekt waar wij voor staan zal je niet helpen, zeker niet als dat boek wordt verkocht als reclame voor een alternatief medium dat ons aanvalt.

Gore Vidal heeft Assange en WikiLeaks nooit echt gekend – kort na deze interviews in 2008 sloegen de gevolgen van jarenlang alcoholmisbruik onverbiddelijk toe. De laatste vier jaar van zijn leven waren er teveel aan, zonder geheugen en vooral zonder zijn scherpe tong. Hij zou de manier waarop Assange nu persoonlijk wordt gedemoniseerd zonder twijfel herkend (en erkend!) hebben voor wat het was: schijnheilige afleidingsmanoeuvres weg van de fundamentele kritiek.

Wie Gore Vidal nog niet kent, vindt hier zeker zijn gading. Een vlotte samenvatting van de opinies van een briljante analytische geest met een groot gevoel voor cynische humor.

1  12.000 gemiddeld per dag, weekends inbegrepen, tijdens de weekdagen ligt het gemiddelde rond 15.000.

2  Op 19 april 1995 liet Timothy McVeigh zijn pickup-truck ontploffen voor een overheidsgebouw in Oklahoma City. Er vielen 168 doden en meer dan 680 mensen werden zwaar gewond. Op 11 juni 2001 werd hij geëxecuteerd. McVeigh was een veteraan van de Golfoorlog, die net als vele andere veteranen niet meer kon aarden in de maatschappij en zich volledig in de steek gelaten voelde.