Kshama Sawant is voor de derde maal herkozen als gemeenteraadslid van de Amerikaanse stad Seattle met een campagne voor hogere minimumlonen en bedrijfsbelastingen. Zij haalde het nipt tegen Egan Orion, die met 440.000 dollar campagnegeld van Amazon het omgekeerde bepleitte, een enorm bedrag voor een verkiezing in één gemeentelijk district.

De meeste bedrijven in de Amerikaanse stad Seattle¹ en omstreken zijn hoogtechnologische bedrijven zoals Microsoft en Boeing, waar goedbetaalde lonen voor hoogopgeleide werknemers de norm zijn. Voor Amazon geldt dat niet. Het bedrijf van multimiljardair Jef Bezos, met 114 miljard dollar op zijn persoonlijke naam de rijkste man in de VS, gebruikt voornamelijk laaggeschoolde personen voor zijn distributiecentra.

Het succesvolle voorbeeld van Kshama Sawant, die met haar streefdoelen veel aanhang vond in de andere districten van de stad en bij de andere verkozenen is Jeff Bezos een doorn in het oog. Hoewel slechts een klein deel van Amazon in Seattle is gevestigd, vreest hij het slechte voorbeeld van Sawant.

Als hij in de stad waar het ooit allemaal begon, leefbare lonen moet betalen, zal dat zijn werknemers in de rest van de VS en de wereld alleen maar inspireren om ook in actie te treden. Het gaat daarbij niet eens over de winstmarge van het bedrijf. Zelfs een wereldwijde verdubbeling van de lonen die hij nu uitbetaalt zou immers Bezos’ fortuin nauwelijks aantasten.

Amazon steunt een ‘burgerinitiatief’

Via het political action committee (PAC) Civic Alliance for a Sound Economy (‘burgeralliantie voor een gezonde economie’) heeft Bezos 1,5 miljoen dollar gestort in de campagnes van zes gemeentelijke districten. Egan Orion, tegenkandidaat van Sawant in District III, kreeg het hoogste bedrag 400.000 dollar. Zo kon hij dure reclame plaatsen op lokale radio- en tv-zenders en in de lokale pers.

Sawant en andere kandidaten financieren hun campagne daarentegen enkel met kleine donaties van gewone burgers. Die hebben niet de middelen om een PAC op te richten. PAC’s zijn in theorie instrumenten voor burgers om hun geld beter in te zetten, maar in werkelijkheid gebruiken alleen bedrijven dit systeem, waarmee ze de oorsprong van hun geld kunnen verdoezelen en de wettelijk toegestane maxima kunnen overschrijden.

Officieel is het niet eens Amazon zelf dat deze PAC’s financiert, maar werknemers van het bedrijf, die dat zogezegd elk individueel uit vrije wil doen. De PAC Civic Alliance for a Sound Economy wordt naar de buitenwereld gesponsord als een initiatief van de Seattle Metropolitan Chamber of Commerce. Het laat de echte sponsors, in dit geval Jeff Bezos, toe volledig enige betrokkenheid te ontkennen.

Lage lonen zijn beter voor laagopgeleiden …

Samen met vijf andere kandidaten in zes van de zeven kiesdistricten voerde Orion campagne tegen het idee van opgelegde minimumlonen en gemeentelijke bedrijfstaksen, met de klassieke argumenten die overal worden ingezet tegen dergelijke voorstellen. Het zou ten koste gaan van de tewerkstelling, vooral van laagopgeleiden “die het toch al zo moeilijk hebben”, én bovendien zouden bedrijven dan kunnen vertrekken. Het mocht niet baten, slechts twee van de door Amazon gefinancierde kandidaten raakten verkozen.

In 2013 werd Sawant voor het eerst verkozen tot gemeenteraadslid in District III van de stad Seattle. In de VS wordt één gemeenteraadslid verkozen per gemeentelijk district voor een mandaat van 3 jaar. De kandidaat met de meeste stemmen wordt verkozen, ook al is dat niet 50 procent (bijvoorbeeld wanneer er meer dan twee kandidaten zijn).

Op lokale niveaus (gemeente, county en deelstaat) komen wel meer alternatieve partijen voor naast de twee machtspartijen Democraten en Republikeinen en ook onafhankelijke kandidaten raken wel eens verkozen. Verkiezingssucces voor uitgesproken linkse politici is minder evident, maar is toch geen zeldzaamheid.

Socialist, immigrant, vrouw, niet-wit: dus kansloos?

Sawant is de meest openlijk socialistische verkozene op gemeentelijk niveau in de VS. Haar eerste campagne in 2013 had zelfs even nationale media-aandacht, toen uit de laatste peilingen bleek dat ze wel degelijk kans maakte om verkozen te worden. Mainstream mediacommentatoren vonden het ongehoord dat iemand dergelijke ‘on-Amerikaanse’ socialistische ideeën zou verdedigen als een verplicht minimumloon en hogere taksen op bedrijven.

Bovendien, Sawant is niet eens een geboren Amerikaanse. Zij emigreerde pas op 33-jarige leeftijd naar de VS, samen met haar toenmalige echtgenoot, net als zij een software-ingenieur bij Microsoft, dat zijn hoofdkwartier voor de wereld heeft in Seattle. Zij is pas sinds 2010 Amerikaans staatsburger.

Haar ideeën over socialisme kreeg ze door haar ervaring met armoede en het kastensysteem in India. Als hoogopgeleide Indische spreekt ze vloeiend Engels, maar volgens de mainstream media kon iemand met een buitenlands accent, een ongewone naam én een socialistisch profiel nooit verkozen raken. In de VS begon haar politiek engagement door deelname aan de Occupy-beweging in Seattle.

“Amazon and big business or working people”

De kiezers van District III dachten er anders over. Zonder enige betekenisvolle financiële steun raakte zij verkozen tegen de zetelende Democraat van het District. Ze kreeg ook de steun van streekgenoten Tom Morello, gitarist van Rage Against The Machine en Serj Tankian, zanger van System of a Down. In 2013 was Amazon er nog gerust in. Het bedrijf had slechts 130.000 dollar ingezet voor alle kiesdistricten samen.

Sawant ijvert nog steeds voor hogere minimumlonen. Zij kreeg reeds gedaan dat de stad alleen nog contracten afsluit met bedrijven die het minimumloon van 15 dollar betalen. Ook andere bedrijven in de stad moeten dat minimumloon toepassen, maar dat geldt nog steeds niet voor de grote bedrijven. Die hebben dankzij zware lobbying verkregen dat deze regel pas ‘binnen een aantal jaren’ wordt toegepast. Haar website voor deze verkiezing liet er niet om: “What’s at stake this year is who runs Seattle — Amazon and big business or working people.”

Haar tegenkandidaat Egan Orion profileerde zich als ‘progressief liberaal’. Hij ijvert voor de rechten van de LGBTQ-gemeenschap in de stad. Verwijten dat hij door Amazon werd gefinancierd verwierp hij met het argument dat dit niet terzake deed en door zijn tegenkandidaat Sawant enkel werd gebruikt om de aandacht af te leiden van zijn politiek programma.

Reeds drie jaar voor Sanders

Reeds drie jaar voor Bernie Sanders in 2016 toonde Sawant aan dat het wel degelijk kan om met een uitgesproken links profiel verkozen te raken én impact te hebben op het beleid. ‘Links’ moet je hier in de politieke context van de VS begrijpen. In feite staat zij voor een sociaal-democratisch programma van een sociale welvaartsstaat naar Europees model. Voor de VS is dat ‘extreem-links’.

De doemscenario’s van Amazon kloppen totaal niet. De staat Washington heeft met 3,3 procent een van de laagste werkloosheidsgraden in de VS. De werkloosheid is er bovendien niet conjunctureel, met veel minder langdurige werkloosheid.

Positieve impact op de economie

De invoering van een minimumloon in de stad Seattle heeft tevens geen negatieve impact gehad op de werkloosheid. Daarnaast werkt het voorbeeld van de stad ook aanstekelijk op de naburige gemeentes waar gelijkaardige voorstellen werden goedgekeurd. Ook op niveau van de deelstaat speelt die invloed. Het is dan ook vooral dat wat grote bedrijven als Amazon ongerust maakt: het slechte voorbeeld van het precedent.

Het grote streefdoel van Sawant voor haar derde mandaat is de invoering van de ‘head tax’, een belastingsysteem dat bedrijven verplicht ook lokaal belastingen te betalen volgens het aantal werknemers, met als voornaamste argument dat het bedrijf en zijn werknemers nu gebruik maken van de infrastructuur en de openbare diensten van de stad, zonder daarvoor bij te dragen zoals de inwoners.

Het voorstel van Sawant was al eens goedgekeurd tijdens haar tweede mandaat maar werd na hevige lobbying en nauwelijks verholen dreigementen door de grote bedrijven (niet alleen door Amazon) terug afgevoerd.

In 2013 moest Sawant het nog helemaal alleen doen. In 2016 kreeg zij de steun van Bernie Sanders. Op 24 oktober 2019 steunde hij haar opnieuw, samen met Lisa Herbold, Tammy Morales en Shaun Scott, drie andere kandidaten met een gelijkaardig politiek profiel in vier van de zeven kiesdistricten.

In 2016 won Sanders tijdens de Democratische voorverkiezingen tegen Hillary Clinton in alle federale kiesdistricten van de staat Washington en in 2019 is de agglomeratie Sea-Tac met 1,3 miljoen dollar de 5de grootste donor van Sanders in de VS.

In februari 2014 reageerde Sawant op de State of The Union van president Obama, waarin zij reageerde op zijn uitspraken over ongelijkheid in de VS. In zeven minuten wist zij de fundamentele politieke problemen van de VS samen te vatten (zie de volledige tekst in Echte problemen van gewone Amerikaan in zeven minuten samengevat). De YouTube-clip van 2014 is niet meer te vinden, maar in 2015 deed zij het opnieuw in tien minuten, zie de clip hieronder.

In december 2016 was Kshama Sawant in Brussel op uitnodiging van de Linkse Socialistische Partij. DeWereldMorgen.be sprak toen met haar (zie Kshama Sawant “Onze doelstelling: een linkse derde partij in de VS”). Daarin bevestigt zij haar steun voor Bernie Sanders, maar beklemtoont dat zij in tegenstelling tot hem geen heil ziet in politieke actie binnen de Democratische Partij.