Luc Lallemand, topman van Infrabel, beheerder van de spoorinfrastructuur kent “geen beter voorbeeld van verspilling van overheidsgeld” dan de NMBS/Infrabel. Niet gestoord door enige consistentie vraagt hij pro forma wel 99 miljoen extra overheidsgeld per jaar, al weet hij perfect dat hij dat van de huidige sociale inleveringsregeringen nooit zal krijgen. Zijn echte boodschap: privatiseren.
CEO Infrabel Luc Lallemand en CEO NMBS Sophie Dutordoir kwamen in de Commissie Mobiliteit van de federale Kamer van Volksvertegenwoordigers de stand van zaken voorstellen van hun respectievelijke bedrijven. Zij formuleerden daarbij een aantal suggesties.
Graag nog 99 miljoen “verspild overheidsgeld” meer
Volgens Lallemand is er minstens 99 miljoen euro bovenop het nu voorziene budget nodig om de infrastructuur van het spoor te onderhouden en/of te vernieuwen. Het meest dringende is de vernieuwing van wissels, sporen en bovenleidingen. Krijgt hij dat bedrag niet, dan dreigt een put van 1,3 miljard euro binnen vijf jaar.
In plaats van voluit argumenten te geven voor een uitbreiding van het spoorbudget van de federale overheid – zoals je van een CEO met een hart voor zijn bedrijf zou verwachten – pleitte Lallemand openlijk voor het tegendeel: schaf alle lege treinen, onderbezette stopplaatsen en lijnen af.
De treinlijn Luik-Gouvy-Luxemburg, de mooiste treinlijn van België wordt met sluiting bedreigd
Met deze man géén pleidooi voor beter en meer openbaar vervoer, géén pleidooi voor meer samenwerking tussen de vervoersmaatschappijen – bijvoorbeeld om betere en meer busverbindingen te coördineren met de treinen. Geen pleidooi ook voor het belang van openbaar vervoer als oplossing voor de klimaatcrisis.
Al evenmin een pleidooi tegen de dagelijkse verspilling van overheidsgeld voor meer verkeersfiles en meer overvolle wegen. Na zijn tussenkomst in de parlementscommissie nuanceerde zijn woordvoerder deze uitspraken. Ze zouden “geen aanbeveling (zijn) om kleine spoorlijnen te sluiten” (zie Federale regering dreigt mooiste treinlijn van België te sluiten).
Slechts uitvoerder, toch geen marionet
Zoals elke overheidsmanager stelt Lallemand het voor alsof hij slechts een uitvoerder is van wat de overheid, de regering, de minister beslist, alsof wat hij daar over denkt geen enkele invloed of impact zou hebben.
Niets is minder waar. Lallemand (en Dutordoir) deden en doen exact wat van hen verlangd wordt: de slechte prestaties van de NMBS en Infrabel consolideren en de privatisering voorbereiden. Lallemand is zeker geen slaafse marionet van de regering of de minister.
Net als alle overheidsmanagers van de voorbije 20 jaar werd hij geselecteerd en benoemd omdat hij het juiste profiel heeft, omdat hij uit zichzelf reeds denkt wat zijn politieke bazen willen dat hij denkt. Hij hoeft niet aan het lijntje te worden gehouden of strak geregisseerd te worden. Deze man is verstandig genoeg en heeft de vereiste overtuiging om te doen wat hij moet doen.
Maatschappelijke overwegingen zijn irrelevant
Lallemand is het prototype van de manager die zijn bedrijf uitsluitend als een financieel-economisch dossier behandelt. Maatschappelijke overwegingen zijn daarbij irrelevant. Hij is niet de enige. Managers zoals hij danken hun carrière aan het neoliberalisme van de voorbije dertig jaar, de ideologie die zijn eigen bestaan ontkent en het mensen als hij mogelijk maakt om de sociale taken van de overheid geleidelijk aan af te breken.
Na briljante studies begon Lallemand zijn loopbaan op 25-jarige leeftijd in 1991 bij de toen nog unitaire NMBS in de dienst Financiën. Vier jaar later werd hij kabinetschef van minister van Verkeer Michel Daerden (PS). In 1999 was hij vice-kabinetschef van minister van Financiën Laurette Onckelinx (PS). Die drukke functies beletten hem niet om tussendoor ook economie te doceren aan een aantal hogescholen.
Van het kabinet naar een hoge functie
Naar nog steeds zeer stabiele Belgische politieke traditie werd zijn taak als kabinetsmedewerker beloond met een promotie tot directeur-generaal Financiën van de NMBS en met een zitje in het Directiecomité. Dit Comité valt in theorie onder de controle van de Raad van Bestuur, maar concentreert in werkelijkheid de echte beslissingsmacht. Net als de leden van de Raad van bestuur hebben alle directeurs van de NMBS een politieke affiliatie, waarbij competentie hoogstens als tweede vereiste komt.
Drie jaar later wordt de NMBS gesplitst in drie bedrijven, de ‘NMBS’, Infrabel en de NMBS Holding, die het personeel van beide andere bedrijven beheert. Die splitsing werd en wordt verdedigd als een Europese vereiste als voorbereiding op de ‘liberalisering’ van het spoorbedrijf. In werkelijkheid ‘eist’ de EU niets, alleen adviseert zij de splitsing van de boekhouding tussen exploitatie en infrastructuur. Liberalisering is een neoliberaal eufemisme voor privatisering.
Druk bezet
In 2013 werd zijn mandaat als CEO van Infrabel opnieuw verlengd. Lallemand weet die toch wel uiterst drukke (en zeer goed betaalde) functie desalniettemin te combineren met bestuursmandaten bij bpost en bij Réseau Ferré de France (de Franse Infrabel). Hij is tevens voorzitter van de Raad van Bestuur van de Association Vinçotte-Nucléaire en van TUC Rail, lid van het strategisch comité van de Université Libre de Bruxelles (ULB) én voorzitter van European Rail Infrastructure Managers, een lobby-organisatie van Europese spoorbazen.
Vinçotte en TUC-Rail zijn officieel privé-bedrijven, maar hebben de facto maar één klant: de overheid. Vinçotte bestudeert veiligheid van kerncentrales en is daardoor een actieve promotor van kernenergie. TUC Rail is een studiebureau voor spoorweginfrastructuur, dat in theorie zijn kennis aanbiedt aan ‘klanten’ maar dat eveneens maar voor één klant werkt: Infrabel. TUC Rail laat zich zeer duur betalen voor zijn consultancy-opdrachten, ook al heeft de NMBS en Infrabel zelf alle nodige expertise in eigen huis.
Enkele voorstellen voor efficiënt beheer overheidsgeld
Als het echt over “efficiënt beheer“ van overheidsgeld zou gaan kan Lallemand een aantal heel eenvoudige en snel uitvoerbare maatregelen voorstellen die meerdere miljoenen euro’s kunnen besparen. Schaf om te beginnen de splitsing van het spoor in afzonderlijke bedrijven af. Die splitsing wordt in andere landen al lang in vraag gesteld.
Terwijl het aantal personeelsleden van de NMBS/Infrabel blijft afnemen, is het aantal directies exponentieel toegenomen. Schaf al die afzonderlijke diensten terug af en verlaag drastisch de lonen van de overblijvende directeurs, te beginnen bij de functie van Lallemand zelf. Als hij toch zo briljant is, vindt hij vast zijn gading in de privé-sector.
Het eerste effect van de fusie van het spoorbedrijf zou trouwens snel merkbaar zijn. De splitsing in Infrabel en de NMBS heeft een rampzalige impact op de stiptheid van de treinen, omdat het talrijke tussenschakels en beslissingsniveau’s heeft ingevoerd die snelle ‘efficiënte’ beslissingen onmogelijk maken. De reiziger weet al lang wat dat betekent.
Lallemand is een man die het politieke reilen en zeilen als geen ander kent. Door telkens weer de ‘juiste’ beslissingen te nemen, heeft hij zelfs standgehouden onder de regering van Charles Michel waar de PS geen deel van uitmaakte. Erg moeilijk kan dat niet geweest zijn, hij is net als zoveel andere carrièristen goed vertrouwd met de Belgische politieke cultuur. Zijn keuze voor de PS als beschermengel was een loutere afweging van machtsverhoudingen, zonder enige ideologische inhoud.
Ook nu weet de man perfect van waar de wind waait. Of de PS nu wel of niet zal deel uitmaken van de nieuwe federale regering, hij voorziet geen verbetering van het budget voor het spoor. Aan maatschappelijke overwegingen over het belang van openbaar vervoer, laat staan dat hij zou pogen ‘lege lijnen en lege treinen’ terug vol te krijgen, en daar voor te pleiten, bereidt hij zich voor op de liberalisering-privatisering van zijn bedrijf.
‘Privé-bedrijven
Sophie Dutordoir heeft meer ervaring in de privé-sector, hoewel, Electrabel is officieel wel een privé-bedrijf (en moet sinds een aantal jaren zelfs echte concurrentie dulden) maar was in de praktijk altijd een monopolist in een land dat de duurste elektriciteit van de EU verkoopt aan de burger. Zij heeft niet de flamboyant openlijk neoliberale stijl van een Marc Descheemaecker, maar staat voor het identieke beleid van haar voorganger.
Verdedigers van het openbaar vervoer uiten met de regelmaat van de klok hun woede over de sociale gevolgen van dit beleid. Hun frustratie is terecht, maar als zij hun woede richten tot Dutordoir en Lallemand vergissen zij zich van doelwit.
Dutordoir en Lallemand doen exact wat van hen wordt verlangd. Zij zijn de buffers die de onpopulaire boodschap verkondigen, die de echte beslissers in de regering niet durven verkondigen. Overheidsmanagers als Lallemand en Dutordoir, Descheemaecker, Cornu, Thys en zovele anderen als Jean-Paul Van Avermaet, de nieuwe baas van bpost (die de functie van CEO-NMBS weigerde omdat ze volgens hem niet voldoende werd verloond) worden geselecteerd omwille van hun capaciteit om net dat te doen. Zij worden daar zeer goed voor betaald. Politieke verantwoording moeten ze nooit afleggen. Zij zijn de buffers voor de echte verantwoordelijken die te laf zijn om openlijk voor hun beslissingen uit te komen.
Als zij eerlijk waren, zouden zij dit zeggen: “Met dit geld kan ik onmogelijk doen wat u van dit overheidsbedrijf verlangt.” Dat doen ze niet. Ze werden trouwens aangeworven omdat ze die eerlijkheid missen.
Apenootjes
Wanneer deze managers hun bedrijf achterlaten in nog veel slechtere omstandigheden dan voor ze begonnen, worden ze niet eens ter verantwoording geroepen. Integendeel, een gulle uitstapvergoeding wacht hen. Volgens neoliberaal ideoloog Marc Descheemaecker is zijn lucratieve verloning gewoon ‘de werking van de vrije markt’. Als je deze functies slechts “apenootjes” geeft, krijg je alleen maar “apen” aan de top, aldus nog deze visionaire denker.
Om een of andere mysterieuze reden geldt die marktwerking niet voor iedereen die onder hen staat en het echte werk doet: het personeel moet het net wél met steeds minder “apenootjes” doen. De werking van de vrije markt?
Laat u niet misleiden, beste gebruiker van het openbaar vervoer. Richt uw pijlen niet op die managers, niet op Lalleman, niet op Dutordoir, maar op de échte verantwoordelijken. Zij zitten in de regering. Daar zit het neoliberale venijn, nergens anders.