Bernie Sanders versus het ‘extreme centrum’ van politici, bedrijven en massamedia

Lode Vanoost  - 

Foto: screenshot YouTube The Daily Show

FacebooktwitterFacebooktwitter

Politici en mediacommentatoren schakelen na het overweldigende succes van Bernie Sanders in Nevada over op een hogere versnelling. Hun manoeuvres tonen drie dingen: eerst en vooral paniek, een volledige afwezigheid van inhoudelijke argumenten en een koppige vastberadenheid om met alle beschikbare middelen zijn overwinning op het Democratisch partijcongres onmogelijk te maken.

Zowat alle peilingen in de VS zijn het over één ding eens. Sanders behaalt de meeste ‘pledged delegates’ (tijdens de voorverkiezingen verworven) voor de partijconventie waar de nominatie van de Democratische presidentskandidaat zal worden beslist. Die gaat door van 13 tot 16 juli 2020 in de stad Milwaukee in de staat Wisconsin.

De cruciale vraag

De vraag is alleen nog hoe groot Sanders’ voorsprong precies zal zijn én hoe groot het verschil met de overblijvende kandidaten. Het was een van de cruciale vragen tijdens het MSNBC-debat in Las Vegas, net voor de voorverkiezing in Nevada. Moderator Chuck Todd stelde de vraag zo:

“Er is een grote kans dat niemand van jullie genoeg delegates gaan behalen op de Democratische Nationale Conventie om de nominatie vast te hebben. Als dat gebeurt, ik wil al uw meningen, moet dan de persoon met de meeste delegates op het einde van de voorverkiezingen de genomineerde worden, zelfs als die geen absolute meerderheid heeft.”

Alle kandidaten zeiden – in omfloerste bewoordingen – neen, behalve Sanders. Geen van hen vermeldde de ‘superdelegates’1, de personen met stemrecht op de conventie die niet worden verkozen tijdens de voorverkiezingen. Alle kandidaten behalve Sanders meenden dat “het proces zijn gang moest gaan”. Alleen Sanders haalde het systeem van de superdelegates onderuit.

Dit betekent dat zelfs als Sanders een nipte of ruimere meerderheid behaalt van de te verkiezen delegates, de andere kandidaten zullen beslissen zich terug te trekken voor een van hen, die dan met hun verworven delegates en de superdelegates (ongeveer 700) alsnog de nominatie zou halen.

Waar dit op neer komt is dat alle kandidaten willen verhinderen dat Sanders meer dan 50 procent van de verkozen delegates (totaal 2026) zou halen. Om de stem van de superdelegates te neutraliseren moet Sanders meer dan dat doen.

Hij moet 2383 verkozen delegates winnen. Daarvoor moet hij 58,65 procent halen tijdens de voorverkiezingen (gemiddeld in alle voorverkiezingen samen), wat zelfs in de meest gunstige peilingen zeer hoog gegrepen is (voor meer details over de vereiste aantallen, zie Bernie Sanders wint opnieuw, media juichen over Buttigieg en Klobuchar).

Politici van beide machtspartijen doen er alles aan om in hun commentaren de kandidatuur van Sanders te ondermijnen. Op zichzelf is dat te verwachten, dit is wat traditionele machtspolitici nu eenmaal doen, de feiten verdraaien, selectief omgaan met cijfers, alles om de status quo van het ‘extreme centrum’ te beschermen.

Het probleem is dat de media daar bijna geen enkele kritisch weerwerk tegen geven. Zij zijn een onderdeel van het politieke systeem, geen buitenstaanders die neutraal ‘waarnemen’, maar agenda-setters, ideologische filters (en verdienen ondertussen miljarden dollars aan de politieke reclame die op hun zenders wordt geplaatst).

Het ‘extreme centrum’

Het ‘extreme centrum’ is een stelling van Brits filosoof Tariq Ali in zijn boek ‘The Extreme Centre: A Warning’  (2015). Hij vat dit systeem zo samen: “Het extreme centrum is een regeringsvorm die ontstond uit een neoliberale visie op de economie, zoals die nu bestaat in heel Europa, Noord-Amerika en Australië. Het omvat een blok van centrum-rechts, het centrum en centrum-links die ten dienste staan van het financiële kapitaal. Het bestaat in verschillende landen onder verschillende namen maar is ten gronde overal hetzelfde, het beleid dat ze verdedigen en de beleidskeuzes die ze implementeren zijn dezelfde. Het heeft geen enkel belang wie er precies in de regering zit. Ze verschillen weliswaar over kleinere zaken van minder belang, over de essentie zijn ze het volledig eens, zoals de oorlogen (in het Midden-Oosten), de sociale afbraak en de steun aan het financieel systeem.”

Sanders gaat volledig in tegen de belangen van dit centrum. Hij is niet de eerste. Voor hem waren er al Jeremy Corbyn in Groot-Brittannië, Syriza in Griekenland en Podemos in Spanje.

Corbyn is ten onder gegaan aan een geconcerteerde moddercampagne van zijn tegenstanders in eigen rangen, de Conservatieven én de Britse media. Meerdere Britse academische studies stellen vast dat deze hetze zijn voorgaande niet kent in de naoorlogse Britse geschiedenis.

Corbyn legde zeker geen foutloos parcours af, maar die maakten nauwelijks verschil, vijf jaar verwoede aanvallen hebben het bekende resultaat gegeven.

Hij heeft bijvoorbeeld inadequaat gereageerd op de beschuldigingen van antisemitisme, maar zonder die mediacampagne zou eender welke reactie nooit nodig geweest zijn. De Blairites staan nu klaar om Labour terug naar het ‘extreme centrum’ te verschuiven waar het volgens hen altijd heeft thuis gehoord.

Het Griekse Syriza is ten onder gegaan aan het verpletterend overwicht van de Europese instellingen, het IMF, de Europese Centrale Bank en alle regeringen van de overige EU-lidstaten.

De partij en haar leider Alexis Tsipras hebben vervolgens in de zomer 2015 gekozen voor de vlucht vooruit onder het motto “Als het dan toch zo moet, doen we het nog altijd liever zelf dan terug naar de oppositie te gaan”. De gevolgen zijn catastrofaal voor de progressieve politieke bewegingen en partijen in Griekenland.

Over Podemos in Spanje is het eindoordeel nog niet geveld. Gehandicapt door gebrek aan ervaring en structurele onderbouw en door interne twisten heeft de partij pluimen verloren na zijn spectaculaire start in 2014. Hoe de recente regeringsdeelname samen met de PSOE, de traditionele sociaal-democraten van het ‘extreme centrum’ zal uitdraaien, moet nog blijken.

In Chili, Honduras, Brazilië, Bolivia, Haïti, Frankrijk, Hongkong woeden al jaren sociale protesten die al dan niet aandacht krijgen, naargelang de positie van hun regeringen op de oost-westschaal.

Bernie Sanders komt  niet uit de lucht vallen

Ze hebben allen een grote woede en frustratie over het economisch bestel gemeen en een gevoel van politieke onmacht. Vergelijkingen tussen landen kloppen nooit helemaal, de politieke cultuur in de VS is heel apart, maar toch broeit ook hier eenzelfde diepe ontevredenheid over de gang van zaken.

Sanders’ beweging komt niet uit de lucht vallen. Na Seattle in 1999 kwamen er Occupy, de protesten tegen de oliepijplijnen, Black Lives Matters, de #metoo beweging, de klimaatacties…

Bernie Sanders’ persoonlijke succes valt alleen te verklaren door zijn geloofwaardigheid, opgebouwd over de jaren heen. Hij zegt vandaag over openbare gezondheidszorg hetzelfde als lokaal activist in de jaren 1970 en heeft sinds zijn eerste verkiezing in 1981 tot burgemeester van Burlington, hoofdstad van de staat Vermont, een consequent rechtlijnig parcours gelopen.

Na zijn eerste poging vier jaar geleden tegen de éne kandidaat van het ‘extreme centrum’ Hillary Clinton heeft hij niet stilgezeten. Hij doorbrak een van de grootste taboes van de heersende politieke cultuur in de VS met zijn politieke beweging volledig los staat van de duopolie van Democraten en Republikeinen.

Miljoenen Amerikanen begrijpen dat democratie meer is dan ééns om de vier jaar stemmen en verder passief voor de tv zitten of naar de supermarkt gaan. Zij zijn het die op stap gaan voor Sanders en naar zijn massaal bijgewoonde meetings komen.

Geen taboes voor deze man

In het tiende debat voor CBS in South Carolina op 25 februari stapelde Sanders  de provocaties tegen het ‘extreme centrum’ op elkaar. Al zijn tegenkandidaten richtten hun pijlen alleen nog op hem, maar Sanders versaagde niet. Hij hekelde opnieuw dat de debatten worden onderbroken door reclame van de privé-gezondheidssector tegen zijn voorstellen voor openbare gezondheidszorg.

Een vraag over zijn beweerde steun voor Cuba en Nicaragua riposteerde hij met een sneer naar de economische en politieke banden van de VS met het meest wreedaardige regime op aarde in Saoedi-Arabië. “Af en toe is het wel eens een goed idee om eerlijk te zijn over het Amerikaanse buitenlandse beleid, daar hoort het feit bij dat Amerika regeringen heeft omver geworpen in Chili, Guatemala en Iran”.

Sanders is de eerste presidentskandidaat die pleit voor volledige legalisering van marihuana, voor de afschaffing van het privé-gevangenissysteem, voor een radicale hervorming van het racistische justitiesysteem “dat meer mensen in de gevangenis werpt dan in China”.

Op de stelling van een der moderatoren dat de economie toch goed gaat onder Trump, antwoordde hij gevat met cijfers dat de economie inderdaad zeer goed draait, tenminste voor rijke miljardairs als Michael Bloomberg, aanwezig in het panel. “De gewone Amerikaan lijdt meer dan ooit tevoren, kan zijn rekeningen, zijn huishuur, zijn geneesmiddelen niet betalen.”

Sanders mag over al deze punten nog meer zware kritiek verwachten in de komende dagen en weken. Wat waarschijnlijk het zwaarst zal worden ingezet is zijn positie tegenover Israël. Hij wordt de eerste grote presidentskandidaat die weigert te spreken op de conventie van het American Israel Public Affairs Committee, de grootste organisatie van Joodse zionisten in de VS (Sanders is zelf Jood). Bovendien noemde hij Benjamin Netanyahu, eerste minister van Israël, tijdens het debat , een “reactionaire racist”.

Paniekerig maar vastberaden

Zijn tegenstanders in de Democratische Partij zetten alle middelen in. Het DNC-partijbestuur uit volledig uit getrouwen van Clinton en Obama. Op voormalig president Jimmy Carter na zijn alle andere superdelegates tegen hem en alles waar hij voor staat.

Zij kunnen ook voluit rekenen op de steun van commentatoren in de grote media. De paniek is ook daar blijkbaar groot, want de overdrijving is soms zo grotesk dat ze zich tegen henzelf keert.

Nieuwsanker Chris Matthews vergeleek de overwinning van Sanders in Nevada met de Duitse invasie van Frankrijk in 1940. Net als toen is de overwinning van Sanders ‘onomkeerbaar’ geworden.

Zelfs de New York Times zag zich verplicht daar negatief op te reageren. Hij was nochtans niet de eerste. MSNBC-anker Chuck Todd vergeleek de supporters van Sanders met de ‘brownshirts’, de bruinhemden van Hitler. Matthews zag zich genoodzaakt zich daarvoor achteraf te excuseren.

Voortdurend wordt door commentatoren herhaald dat zijn plannen de gewone Amerikaan zeer hoge belastingen gaat opleggen, hun ‘keuzevrijheid’ van dokter afnemen. Sanders’ campagne blijft uitleggen met cijfermateriaal dat openbare gezondheidszorg voor lagere uitgaven gaat zorgen, voor minder dure medische voorschriften, operaties, verzorgingen. Over de massale defensie-uitgaven wordt daarentegen niet gerept.

De strijd is nog lang niet gestreden

Multimiljardair Bloomberg heeft reeds miljoenen van zijn eigen fortuin uitgegeven aan tv-reclame. Sinds het laatste debat zijn die niet langer tegen Trump gericht maar tegen Sanders. De peilingen zien er desondanks nog altijd goed uit voor Sanders. Ook dat is een grote reden voor bezorgdheid van politici en media: de beïnvloeding van het publiek tegen Sanders lukt niet zo goed.

De strijd is echter verre van gestreden. Alles is nog mogelijk, zelfs een herleving van de Russiagate van vier jaar geleden. Sanders doet er tevens goed aan lessen te trekken uit hoe het Corbyn is vergaan in Groot-Brittannië.

Maar het kan nog altijd.

PS. voor een zitje in het publiek tijdens het debat in de studio van MSNBC moesten gegadigden 1750 dollar betalen (1610 euro)…

1   Alle leden van het Democratic National Committee (het nationaal partijbestuur), voormalige presidenten, gouverneurs, leden van het federale Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Hun aantal varieert. In 2016 waren ze met 437. Zij hebben eveneens stemrecht op de conventie. De leden van het DNC zijn allen anti-Sanders net als de meeste andere ‘superdelegates’, reeds meer dan honderd hebben verklaard voor Bloomberg te kiezen.

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.