Een aantal onderzoekers van het onderzoeksinstituut MIT in de VS onderzocht de rapporten van de OAS over de verkiezingen van 20 oktober 2019 in Bolivia. De besluiten van de OAS over verkiezingsfraude blijken onjuist en vooringenomen. Ze werden onkritisch overgenomen door de media wereldwijd en ingezet als cruciaal onderdeel van de rechtse staatsgreep.
Onderzoekers John Curiel en Jack R. Williams van het Massachusetts Institute of Technology (MIT), een van de meest prestigieuze universiteiten in de VS, heeft het eindrapport van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) onderzocht. De OAS-rapporten waren na de verkiezingen in Bolivia van 20 oktober 2019 het voornaamste argument om president Evo Morales af te zetten nog voor het einde van zijn mandaat en te vervangen door een extreem-rechts interimpresident met een neoliberale agenda. Nader onderzoek van de cijfers, statistieken en besluiten van de rapporten van de OAS toont aan dat er geen sprake was van electorale fraude door de regering van president Morales.
Beide onderzoekers herbekeken de OAS-rapporten in opdracht van de Washington Post en stelden vast dat de “electorale onregelmatigheden” die door de medewerkers van de OAS werden geciteerd gebaseerd waren op “problematische” statistische beweringen en op foutieve informatie. Die “onregelmatigheden” zouden er volgens de OAS toe hebben geleid dat Morales een verschil van meer dan 10 procent kon beweren met de tweede kandidaat Carlos Mesa.
Het finaal OAS-rapport van 10 november versnelde de rechtse staatsgreep die leidde tot de installering van extreem-rechts volksvertegenwoordiger Jeanine Añez tot interim-president (voor meer achtergrond bij de staatsgreep zie Met ongrondwettelijke interim-president dreigt bloedbad in Bolivia, Regime Bolivia drukt neoliberale agenda door met moordende repressie en Hoe de OAS staatsgreep Bolivia mee organiseerde).
Tien procent
In Bolivia moet een presidentskandidaat 50 procent plus één van alle uitgebrachte geldige stemmen halen om verkozen te raken in een eerste stemronde. Dit kan ook als de kandidaat meer dan 40 procent haalt en als het verschil met de tweede kandidaat meer dan 10 procent bedraagt.
Curiel en Williams: “Onze onderzoeksresultaten zijn duidelijk. Er is geen statistisch significant verschil in de marge (van 10 procent) voor en na het tijdelijk stopzetten van de tellingen. Integendeel, het is zeer waarschijnlijk dat Morales wel degelijk de tien-procent-marge heeft overschreden in de eerste ronde … Er is geen statistisch bewijs voor fraude. Er was geen grote sprong in de steun voor Morales nadat de tellingen werden hervat. Over het algemeen blijkt de statistische analyse van de OAS zeer vooringenomen te zijn.” (Lees verder onder foto)
Zelfverklaard interim-president Añez heeft nieuwe verkiezingen vastgelegd op 3 mei 2020. Na aanvankelijke ontkenning blijkt ze alsnog zelf kandidaat te zijn. De overheidsdiensten en politie onder haar controle doen er ondertussen alles aan om de deelname van kandidaten van de MAS, de beweging achter Evo Morales, te verhinderen deel te nemen.
Manifestaties worden bemoeilijkt of verboden, registratie van kandidaten wordt geweigerd. Nog zetelende parlementsleden van de MAS worden vervolgd voor ‘electorale fraude’ of voor ‘corruptie’ (omwille van het volgens Añez onrechtmatige gebruik van overheidsgeld voor sociale projecten). Op basis van een akte van beschuldiging worden ze vervolgens geweigerd als kandidaten. Echte corruptie door zowel politici van de MAS en de rechtse oppositiepartijen wordt ondertussen ongemoeid gelaten.
De OAS is van plan om ook op 3 mei 2020 de verkiezingen in Bolivia te monitoren. Williams daarover: “Het rapport van de OAS heeft fundamentele methodologische en statistische fouten die het moeilijk maken de OAS te zien als een onpartijdige waarnemer van de verkiezingen. Het feit dat ze weigeren te antwoorden (op ons onderzoek over hun rapport) suggereert dat zij dit weten.”
“Onze media hebben een staatsgreep ondersteund”
Curiel en Williams wijzen op de cruciale rol die de Boliviaanse en internationale media hebben gespeeld door de onkritische overname en voortdurende herhaling van de beweringen van de OAS, zonder enig eigen onderzoek van hun beweringen. Zij voerden hun onderzoek in opdracht van de Washington Post, één van de belangrijkste kranten in de VS.
Months After Supporting a Deadly Coup, WaPo Admits Bolivia’s Elections Were Clean
Amerikaans activist Tom Taylor verklaarde hierover: “Onze nieuwsdiensten namen letterlijk over wat leugenaars als John Bolton zeiden. Zero kritische analyse. De journalisten waren oud genoeg om zich te herinneren hoe ze werden belogen over de oorlog in Irak. Er is geen andere manier om het te zeggen: onze media hebben een staatsgreep ondersteund.”
Jon Schwarz, journalist bij The Intercept, kwam tot het volgende sarcastische besluit: “Een verrassende ontwikkeling, het blijkt dat dezelfde politieke krachten en media die de laatste 100 jaar hebben gelogen over zowat alles over Latijns-Amerika nu ook aan het liegen waren.”
Staatsgreep stond al enkele maanden in de steigers
In Argentinië werden in dezelfde periode ook presidentsverkiezingen gehouden. Daar werd de rechtse president Mauricio Macri verslagen door zijn linkse tegenstrever Fernández. Op het ogenblik van de verkiezingen in Bolivia was verslagen president Macri echter nog steeds in functie. Hij erkende als uittredend president onmiddellijk de Boliviaanse zelfverklaarde interim-presidente Jeanine Añez.
Verkozen maar nog niet beëdigd president Fernández verklaarde daarentegen dat hij net andersom zou beslissen. Na zijn eedaflegging op 10 december draaide hij de beslissingen van zijn voorganger over Bolivia volledig om. Hij gaf tevens politiek asiel aan president Morales, die ondertussen naar Mexico was gevlucht. Zo kwamen ook de interne documenten van de Argentijnse ambassade vrij over de periode toen Macri nog uittredend president was tijdens de verkiezingen in Bolivia.
Ook de EU deed mee
De nieuwe ambassadeur van Argentinië in Bolivia gaf na de eedaflegging van Fernández de verslagen door van de vergaderingen die zijn voorganger had bijgewoond. Uit de briefwisseling van de Argentijnse ambassade in Bolivia van 29 juli 2019 blijkt dat de adjunct-zaakgelastigde van de VS voor het Westelijk Halfrond (de VS hebben al enkele jaren geen ambassadeur in hun ambassade in Bolivia) Mike O’ Reilly reeds op 25 juli samen zat met een aantal organisaties om de chaos van de verkiezingen in oktober voor te bereiden.
Aanwezig op deze vergadering waren naast de toenmalige ambassadeur van Argentinië de vertegenwoordiger van de OAS in Bolivia, het hoofd van de EU-Missie, de ambassadeurs van Brazilië, Peru en Argentinië samen met een aantal personeelsleden van de VS-ambassade in Bolivia: het diensthoofd van de kanselarij, de hoofdadviseur en de adjunct-directeur van de Sectie politieke, economische en commerciële zaken.
Buitenlandse media volgden de OAS-lijn
Amerikaanse media namen de rapporten van de OAS volledig over als ‘feit’. Ook de Belgische media gingen volledig mee in het discours van de OAS. De Morgen (5 december 2019) schreef in zijn artikel Definitief rapport over verkiezingen Bolivia: partij Morales rommelde met stemmen en uitslagen:
“In Bolivia zijn ‘opzettelijke’ en ‘kwaadwillende’ pogingen gedaan om de uitslag van de presidentsverkiezingen in oktober te laten uitvallen in het voordeel van Evo Morales. Dat staat in een bijna honderd pagina’s tellend rapport van de Organization of American States (OAS). Het definitieve rapport van de OAS over de verkiezingen rept over meerdere schendingen van de kieswet, waaronder het gebruik van een geheime server die speciaal werd ontworpen om de stemmen in de richting van Morales te schuiven. Volgens het rapport is onomstotelijk bewezen dat Morales heeft getracht de verkiezingsresultaten te beïnvloeden, iets wat de voormalige president zelf altijd met klem heeft ontkend.”
Belgisch persagentschap kopieerde eveneens de besluiten van het OAS-rapport (23 oktober 2019) Boliviaanse regering stelt hertelling voor na protest over plotse verkiezingssucces: “Uittredend president Evo Morales had plots genoeg voorsprong op de oppositiekandidaat om al na één ronde als winnaar te worden uitgeroepen … Waarnemers van de OAS hadden maandag nog hun ‘diepe bezorgdheid’ geuit over de onverklaarbare wending in de uitslag van de verkiezingen …
De Tijd (25 oktober 2019) titelde Boliviaanse president Morales wint omstreden vierde mandaat: “De Europese Unie en de Organisatie van Amerikaanse Staten weigeren de zege van de linkse politicus te erkennen. Er bestaan vermoedens van electorale fraude … De Boliviaanse oppositie voelt zich gesterkt door uitspraken van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS). Die stuurde afgelopen weekend waarnemers naar Bolivia. En die toonden zich eerder deze week ook ‘erg verbaasd en bezorgd’ over de plotselinge ommezwaai in de verkiezingsresultaten … Verschillende lidstaten van de OAS, zoals de Verenigde Staten, Brazilië, Argentinië en Mexico, weigeren de zege van Morales voorlopig te erkennen.”
Nochtans was het volledig rapport beschikbaar in het Engels en het Spaans. Het onderzoek van de twee MIT-onderzoekers in opdracht van de Washington Post herleidt dit rapport nu tot zijn ware dimensie: veel literatuur, veel aannames, weinig cijfers, die bovendien tendentieus werden geïnterpreteerd.
Controverse over ‘derde’ mandaat
Wat dit onderzoek aantoont, is dat de verkiezingen in Bolivia wel degelijk correct waren verlopen. De enige terechte kritiek die er over kon worden geuit was het feit of Morales zelf nog kandidaat had mogen zijn voor een ‘derde’ mandaat. De Grondwet van 2009 laat immers slechts twee opeenvolgende mandaten toe (Morales’ eerste mandaat 2006-2010 telde niet mee – het was dus in feite zijn vierde campagne). Morales kon in 2019 enkel deelnemen door een betwistbaar vonnis van het Hooggerechtshof in zijn voordeel.
Achteraf gezien zou het verstandiger lijken als Morales een andere kandidaat had gesteund. Met zijn nog steeds hoge populariteit zou die meer dan waarschijnlijk een zelfde resultaat hebben behaald. Uit documenten blijkt nu dat dit uiteindelijk weinig verschil zou hebben gemaakt. De rechtse oppositie plande reeds maanden eerder in samenwerking met de VS, de OAS en een aantal andere Latijns-Amerikaanse staten om bij de komende verkiezingen chaos te creëren met het gekende gevolg.
Buitenlandse media werkten bewust of onbewust mee aan dit scenario door de persmededelingen van de OAS zonder kritische nuancering over te nemen en zonder de betrokken rapporten zelf door te nemen.
Note:
Months After Supporting a Deadly Coup, WaPo Admits Bolivia’s Elections Were Clean