Geen enkele fan van Bernie Sanders kan zich gelukkig voelen nu Bernie Sanders zich achter Joe Biden heeft geschaard als enig overblijvende Democratische presidentskandidaat. Dit is verschrikkelijk ontgoochelend, maar even rationeel denken brengt de onvermijdelijke conclusie: Sanders moest dit doen, ook al kreeg hij geen enkele politieke toegeving van Biden.
Men kan er oeverloos over doorbomen of Bernie Sanders niet nog een paar weken had moeten doorgaan, maar de teerlingen zijn onherroepelijk geworpen. Het vooruitzicht om nog voorverkiezingen te houden in volle corona-pandemie was de finale druppel. Sanders geeft de strijd voor de Democratische nominatie op. Kort daarna ging Sanders nog een stap verder. Hij schaart zich achter de kandidatuur van Joe Biden. Een aantal critici waren daarom zeer hard voor Sanders. Hij zou zijn volgers ‘verraden’ hebben.
Niemand kan hier gelukkig mee zijn. De vraag is maar welk alternatief Sanders had. Doorgaan, ook al maakt hij geen kans meer? Nog voorverkiezingen afdwingen in volle corona-pandemie? Zo riskeerde hij het verwijt de Democratische kiezers nog langer te verdelen en zo de overwinning van Donald Trump mee mogelijk te maken.
De best geplaatste kandidaat willen we niet
Het is meer dan tragisch. In één-tegen-één peilingen scoort Bernie Sanders als enige tegenkandidaat nog altijd hoger tegen Donald Trump. Sanders was echter ‘onverkiesbaar’ op een lager niveau, de Democratische Partij. Die horde is onoverkomelijk gebleken. Voor de tweede maal. Het hele Democratische partijapparaat heeft zich reeds maanden ingezet om zijn kansen te saboteren. Hoe dat in zijn werk gaat weet Jeremy Corbyn nu ook (zie Partijfunctionarissen Labour ondermijnden campagne Jeremy Corbyn bij verkiezingen 2017 ).
In 2016 werd die interne sabotage aan het licht gebracht door de publicatie door WikiLeaks van e-mails tussen het campagneteam van Hillary Clinton en leden van de Democratic National Council (DNC), het nationale partijbestuur van de Democraten. Wat een politiek schandaal dreigde te worden wist het campagneteam handig te ontwijken, door te suggereren dat WikiLeaks die e-mails van ‘de Russen’ zou hebben gekregen. De Amerikaanse massamedia stonden sowieso al volledig achter Clinton en namen deze uitvlucht volledig over.
In 2020 was de interne tegenwerking van de DNC tegen Sanders nog heviger. Alle leden van het partijbestuur die van sympathie voor Sanders werden verdacht werden uit de DNC gezet. De regels voor de debatten werden telkens weer herschreven (in de VS bepalen niet de media maar de partijen zelf de voorwaarden voor de tv-debatten).
Biden maakt geen schijn van kans tegen Trump
Joe Biden gaat in de debatten tegen Trump compleet onderuit gaan. Hij heeft zelfs met voorbereide verklaringen moeite om coherent te blijven. Bovendien zullen de Republikeinen het niet laten zijn verleden uit te spitten voor gênant vrouwonvriendelijke incidenten. Die zijn er genoeg. Dat Trump in hetzelfde bedje ziek is – nog erger zelfs – deert zijn aanhangers niet. Bovendien, en de één-tegen-één peilingen tegen Trump ligt Biden achter.
Het ziet er met andere woorden naar uit dat Trump een tweede mandaat gaat halen. Wat dat betekent voor het klimaat, voor de wereldveiligheid kunnen we maar raden. Presidenten doen in hun tweede mandaat niet ‘meer van hetzelfde’ maar gewoon ‘meer’… Om het allemaal nog erger te maken is Joe Biden bijna volledig afwezig tijdens de coronapandemie de VS en als hij als iets zegt in het openbaar kan je het nauwelijks oppositie noemen.
Sanders beseft natuurlijk wel dat Biden het niet gaat halen. Waarom dan toch Biden steunen? De reden is eenvoudig. Als hij dat niet doet riskeert hij het volledige politieke en media-apparaat over zich heen te krijgen als ‘schuldige’ voor de herverkiezing van Trump.
Sanders doet dit overigens voor de tweede maal. In het volste besef dat Clinton zijn kandidatuur had gesaboteerd heeft hij haar campagne in 2008 na de nominatie voluit gesteund. Meer dan 40 maal sprak hij of nam hij deel aan verkiezingsevenementen voor Clinton. Clinton zelf kon dergelijke loyauteit nooit opbrengen. Toen ze van Barack Obama verloor in 2008 bleef ze tijdens zijn campagne tegen Republikein John McCain (met Sarah Palin als vice-president) op drie korte evenementen na volledig afwezig.
Sanders zou toch ook kunnen doorgaan als onafhankelijk kandidaat? Hij gaat daarmee uiteraard nooit winnen, maar wel relatief goed scoren en opnieuw, zo de herverkiezing van Trump mogelijk maken door stemmen van Biden af te pakken.
Sanders maakt een realistische afweging
Sanders steunt Biden niet omdat hij denkt dat hij gaat winnen tegen Trump, maar omdat hij de afweging heeft gemaakt dat de beweging, de ideeën, de standpunten waar hij voor staat volledig zullen worden ‘gecriminaliseerd’ als dé oorzaak van de overwinning van Trump. Hij begint dus ook geen strijd om politieke toegevingen te krijgen van Biden, want dat zou de verdeeldheid van de Democratische kiezers nog langer aanhouden, en weeral het verwijt dat hij Trump zo bevoordeelt.
Biden is daar toch niet toe bereid. Zijn volledige politieke loopbaan (Biden was senator sinds 1973, toen Nixon president was, tot 2009, toen hij vice-president werd onder Obama). Al die jaren bevond hij zich aan de verre rechterzijde van het Democratisch spectrum, tegen sociale zekerheid, tegen het minimumloon, tegen maatregelen voor positieve discriminatie van minderheden, voor alle oorlogen, voor een steeds maar hoger militair budget. In toespraken voor machtige lobbygroepen profileerde hij zich als ‘de meest conservatieve Democraat in Washington’.
Of de voorstanders van Sanders voor Biden gaan stemmen is maar de vraag. Veel van zijn kiezers zullen immers niet naar de stembussen gaan. Er is maar één factor die onvoorspelbaar blijft: de coronapandemie. Zal Trump er in slagen – zoals hij nu doet – om zijn achterban nog zoveel maanden te overtuigen dat hij het goed doet? Wie de oorzaken van de overwinning van Trump via het presidentieel kiescollege vier jaar geleden analyseert, moet vaststellen dat rationele overwegingen het verschil niet zullen maken.
Dit is intriest voor iedereen met het sociale hart op de juiste plaats. Er zijn echter twee overwegingen die hierbij moeten gemaakt worden.
- Wie nu Sanders verwijt een verrader en/of opportunist te zijn negeert de politieke inzet van deze integere politicus over zijn volledige loopbaan, van burgemeester in Burlington, Vermont sinds 6 april 1981 – 39 jaar geleden – tot federaal volksvertegenwoordiger (1991-2007) en federaal senator tot vandaag. Geen enkel politicus in de VS heeft een meer rechtlijnig sociaal progressief palmares dan hij. Hij werd zovele malen herverkozen als politiek onafhankelijke, geen evidentie in de duopolie van het Amerikaanse politieke systeem.
- De politieke strijd waar hij voor stond is verre van voorbij. Op de dag van de presidentsverkiezingen in november komen meer dan ooit kandidaten op voor het Huis van Afgevaardigden en de Senaat die ingaan tegen de status quo van de Democratische Partij. Alexandria Ocasio Cortez (AOC), Ilhan Omar en Rashida Tlaib zetten zijn strijd onverminderd voort. Sanders is nu al actief in de campagne voor hun herverkiezing.
Last but not least is enige relativering broodnodig. Eerst en vooral is de president van het machtigste land ter wereld niet zomaar oppermachtig in eigen land. Zelfs politieke commentatoren die beter zouden moeten weten onderschatten de macht die gouverneurs van de deelstaten in het Amerikaanse federale systeem hebben. Trump ondervindt dat nu aan de lijve. Meerdere staten hebben al verklaard dat zij hun corona-maatregelen niet gaan terugschroeven, zoals Trump zou willen.
Wat een president Sanders kan betekenen
Een president Sanders zou zeker het aantal progressieve Democratische parlementsleden zoals AOC doen toenemen, maar een meerderheid binnen de partij haalt hij nooit, laat staan een volledige parlementaire meerderheid. Bovendien zou een president Sanders het volledige politiek-economische-militaire-media-apparaat tegen zich krijgen.
Politieke strijd is veel meer dan deelnemen aan verkiezingen en/of winnen van verkiezingen. De meeste sociale rechten van de Europese welvaartsstaat werden veroverd door buitenparlementaire strijd, meestal tegen een vijandige parlementaire meerderheid in.
Sanders’ impact is onmiskenbaar. Hij heeft zowat alle taboes van de tweepartijenstaat doorbroken. Miljoenen Amerikanen weten nu wat openbare gezondheidszorg echt is (niet de negatieve tv-reclame die ze er dagelijks over op de buis krijgen), willen investeringen in openbaar onderwijs, in sociale woningbouw, in toegankelijk hoger onderwijs voor iedereen, in degelijke infrastructuur, zijn voor een afbouw van het leger, tegen de aanvalsoorlogen, tegen de steun aan autoritaire regimes over heel de wereld, zijn voorstander van de erkenning van het zelfbeschikkingsrecht van de Palestijnen. Stuk voor stuk thema’s die voor Sanders taboe waren in het deftige Amerikaanse politieke discours.
Sanders was op vlak van buitenlands beleid zeker geen vernieuwer, eerder een gematigd Democraat die rotsvast gelooft in de idealen van de American Dream. Het is op binnenlands vlak dat hij het verschil maakt. Voor miljoenen gewone Amerikanen, werkenden en werklozen, etnische en seksuele minderheden is de visie waar hij voor staat een openbaring, de toegangspoort tot een sociale welvaartsstaat.
Dat is goed genoeg om hem onze steun te blijven geven.