Wat velen voorspeld hebben is uitgekomen. Het werd een chaotische verkiezingsnacht en day after. Voor een groot stuk bewust uitgelokt door de Republikeinen die doelgericht verwarring zaaien over de wettelijkheid van poststembrieven en vervroegde stembrieven en zelfs oproepen tot geweld om ‘hertellingen’ tegen te houden, terwijl ze in werkelijkheid de echte ’tellingen’ willen blokkeren.

Trump reageerde op de manier die we van hem verwachten. Haat en onrust opstoken met opruiende tweets en mails naar zijn achterban. Biden wint met de hakken over de sloot. Dat is wellicht het meest choquerende aan deze verkiezingen. Dat een president als Trump toch nog zoveel stemmen haalde – een pak meer zelfs dan 4 jaar geleden. Dat hij in de kiesdistricten met het hoogste aantal covid-doden zelfs beter scoorde dan in 2016. Biden is er niet in geslaagd om de beweging tegen Trump om te zetten in een klinkende overwinning.

Het totaal aantal stemmen zal nog enige tijd op zich laten wachten. Nooit eerder hebben zoveel Amerikanen op voorhand gestemd. Bovendien gaat men er van uit dat Democraten meer per post of vervroegd hebben gestemd, omdat bij hen meer mensen geloven in de ernst van de coronapandemie, terwijl dat bij de Republikeinen net omgekeerd is. Die stemden dus op de verkiezingsdag zelf. Trump vreest dat de tellingen van de postal votes en de early votes zijn ‘voorsprong’ gaan wegvegen. Daarom  zijn ijver om die tellingen stop te zetten.

Biden heeft nu al een voorsprong in totaal aantal stemmen over het hele land. Maar als hij het haalt wordt hij een lame duck. De Republikeinen behouden meer dan waarschijnlijk hun meerderheid van 51 of 52 zetels (op 100) in de federale Senaat¹. Dat betekent dat hij de komende twee jaar compromissen moet sluiten met een totaal geradicaliseerde Republikeinse partij. Veel meer dan wat andere accenten leggen in het buitenlands beleid (meer drones, terug lid worden van de WHO en terug aansluiten bij het Klimaatakkoord van Parijs…) zal hij niet kunnen doen.

De Republikeinen zullen Trumpiaans blijven. Er treden zelfs nog extremere figuren toe tot hun fractie in het Congres, zoals Madison Cawthorn. Hij is een Qanon-aanhanger en werd nu verkozen tot lid van het Huis van Afgevaardigden voor een kiesdistrict in de zuidelijke staat Georgia.

De Squad

Voor links zit er niets anders op dan verder gaan op het elan van de voorbije jaren (Organise15 voor het minimum uurloon, de Green New Deal, MeToo, Black Lives Matter). Van de 78-jarige Joe Biden zal de vernieuwing niet komen.

Deze beweging kan wel rekenen op een uitbreiding van de ‘Squad’ van Alexandria Ocasio-Cortez (New York). Samen met Ilhan Omar (Minnesota), Ayanna Presley (Ohio) en Rashida Tlaib (Michigan) werd ze herkozen voor een tweede mandaat. Zij krijgen het gezelschap van een aantal nieuwkomers. Het is nog niet definitief maar Cori Bush (Missouri, geen familie van), Jamaal Bowman (New York) en Mondaire Jones (New York) maken grote kans om hen te vervoegen.

De strijd is echter nog niet voorbij. Trump heeft immers het voordeel dat hij als zetelend president nog steeds de baas is van het federale overheidsapparaat en de gouverneurs die achter hem staan zullen eveneens de overheidsdiensten van hun deelstaat inzetten. Zij zullen alle middelen inzetten om de verdere tellingen te saboteren.

Bovendien dreigt nog een groter gevaar. Zijn campagneteam heeft – zonder de minste twijfel op zijn aanstoken – een mail verstuurd naar de campagneteams in de deelstaten. Die laat niets aan de verbeelding over en kan alleen maar worden geïnterpreteerd als een oproep tot geweld.

Gevreesd mag dus worden dat er pogingen gaan zijn om telbureau’s aan te vallen. Die moeten normaal gezien door de politie worden beschermd. De voorbije maanden is echter voldoende gebleken dat die zeer passief optreden tegen gewapende witte milities. Dit kan snel uit de hand lopen.

Men kan zich de vraag stellen waarom de VS, toch het land dat straalvliegtuigen atoomenergie, computers, internet uitvond, in 2020 nog altijd een archaïsch kiessysteem heeft, dat niet zoals in andere landen er in slaagt op 24 uur tijd een volledige uitslag te genereren.

Dit is echter geen ’tekortkoming’, het is een doelbewuste keuze van het politieke systeem. Zowel het Presidentieel Kiescollege als het Hooggerechtshof werden opgericht met het doel de stemmen van de kiezers ‘in te tomen’, zoals het letterlijk in de Federal Papers van de Founding Fathers staat.

Dat systeem weigeren zowel Democraten als Republikeinen tot in de 21ste eeuw te veranderen. Het verkiezingssysteem democratiseren en meer proportioneel maken zou de weg openen voor derde politieke partijen. Als er een ding is waar het politieke establishment van beide machtspartijen én de economische elite her roerend over eens zijn is het net dit.

Dan is er nog het compleet disfunctionele feit dat een verslagen president nog 2,5 maand zetelt samen met het oude Congres en met onverminderde wettelijke bevoegdheden. Ook aan dat anachronisme zal niet snel een eind komen.

‘Acting presidential’

Voor de rijke toplaag van de VS maakt het uiteindelijk niet zoveel uit. Zij haten Donald Trump wel omwille van zijn lompe manieren, zijn brutale taalgebruik, maar zijn verder best tevreden met hem: nog meer belastingverlagingen voor de rijken, nog meer overheidssubsidies voor de wapenbedrijven.

Dave Calhoun, CEO van Boeing, vond het een week voor de verkiezingen niet nodig om een kant te kiezen. “We zijn met beide kandidaten tevreden.” De enkele keren dat de grote ‘liberale’ mainstream media iets goeds over hem konden zeggen was wanneer hij een of ander land bombardeerde. Dan was hij eindelijk ‘acting presidential’…

De komende dagen weten we meer, hopelijk, want het kan evengoed nog enkele weken duren. In 2000 wierpen de Democraten vrij vlug de handdoek in de ring, het ging toen maar over één staat die uiteindelijk de overwinning aan George W. Bus gaf. Nu dreigt echter chaos in heel het land. Bovendien zijn de Democraten nu niet van plan om zomaar op te geven.

Voor alle duidelijkheid: dat Biden nu reeds ruim voor ligt in het totaal aantal stemmen over het hele land is géén garantie. De strijd zal staat per staat worden gestreden – meer bepaald in de swing states waar de resultaten zeer dicht bij elkaar liggen.

Note: