Als het van Joe Biden alleen afhangt is de toekomst duidelijk. Hij staat voor verderzetting van Trumps beleid, zonder de lompe manieren, zonder de vijandigheid tegen de media. Hij heeft één groot nadeel: Obama had charisma en kon activisten overtuigen naar huis te gaan. Over Biden maken ze zich geen illusie. Zonder hun activisme staat Biden voor business as usual: meer sociale afbraak thuis, meer oorlog (politiek, economisch of militair) in het buitenland. En ‘Trump 2024’ (met of zonder Donald Trump).

Joe Biden wordt de oudste president in de geschiedenis van zijn land. Een merkwaardig einde van een politieke loopbaan die ooit begon als jongste ooit verkozen federaal senator in 1973. Richard Nixon was president.

Zijn allereerste verkiezingsstrijd won hij met een platform tegen de oorlog in Vietnam en tegen de te grote impact van de bedrijfswereld in de verkiezingen.

Nog voor het einde van zijn eerste zesjarige mandaat was Biden verveld tot een overtuigd verdediger van het status quo. Zijn eerste kiezers haakten af, maar met de nodige middelen wist hij genoeg andere kiezers te overtuigen om hem te blijven herverkiezen tot hij in 2009 vice-president werd onder Obama.

Tussendoor poogde hij ook tweemaal vergeefs zelf genomineerd te raken als presidentskandidaat. Zijn derde poging leek trouwens aanvankelijk ook te mislukken (net als van die andere kandidaat Kamala Harris) maar het tij keerde en met zijn I’m-not-Trump-campagne werd het derde keer goede keer voor de nu 78-jarige Joe Biden.

Biden is een traditionele interventionist, …

Jarenlang was Biden voorzitter van de Commissie Buitenlandse Zaken in de Senaat. Daar toonde hij zich steeds als een havik die zelfs de Republikeinse presidenten Nixon, Ford, Reagan, Bush senior en W. Bush, te soft vond.

Hij ging in tegen besparingen van Democratisch president Carter bij de buitenlandse inlichtingendienst CIA en stemde voor de benoeming van William Casey in 1980, de kandidaat van Republikeins president Reagan voor directeur van de CIA. Casey leidde de moordende acties van de Afghaanse moedjaheddin (de voorlopers van o.a. de Taliban), van de contra’s in Nicaragua en van de UNITA van Jonas Savimbi in Angola.

Here's the national 1989 speech Sen. Joe Biden gave where he attacked President Bush 41 for being soft on crime and drugs, & demanded more prosecutions & prison for drug dealers & *users*: led not only to the 1994 Crime Bill but major escalation of the Drug War & Penal State: pic.twitter.com/sg36rV30Zz

— Glenn Greenwald (@ggreenwald) January 22, 2019

Noot van de redactie bij deze tweet: In 1989 noemde Democraat Joe Biden Republikeins president Bush senior ’too soft on crime and drugs’, wat in 1994 onder Democratisch president Clinton leidde tot de Crime Bill. Die nieuwe wet breidde de toepassing van de doodstraf uit tot een nieuwe reeks misdaden, leidde tot de explosie van het aantal gevangenen in de VS tot het grootste aantal in de wereld (in totale cijfers én proportioneel tot de bevolking) en tot de privatisering van het gevangeniswezen. Biden steunde deze maatregelen met volle overtuiging.

Hij negeerde keer op keer de rapporten over de betrokkenheid van Latijns-Amerikaanse bondgenoten in de drugshandel, maar was wel hevig voorstander van een harde aanpak van het drugsgebruik in eigen land.

In 1999 was hij een grote voorstander van het Plan Colombia, dat in het Colombiaanse binnenland tot massale slachtingen onder de bevolking leidde, terwijl hij zich in eigen land verzette tegen meer geld voor programma’s om drugsgebruikers te helpen bij ontwenning.

Tien jaar later na dat zogenaamde plan tegen de drugshandel was (en is) Colombia nog steeds wereldleider in de cocaïnehandel. Ook in de jaren 1990 ijverde hij voor de uitbreiding van de NAVO naar Oost-Europa, wat tot de heropleving van de Koude Oorlog met Rusland leidde.

Hij was een van de grootste pleitbezorgers voor de oorlog tegen Irak. Als voorzitter van de Commissie Buitenlandse Zaken liet hij 15 getuigen opdraven die voor de oorlog pleitten, alle door zijn Democratische collega’s voorgestelde sprekers tegen de oorlog werden door hem geweigerd.

Nouri al-Maliki, de Irakese politicus met de bijnaam ‘Shia Saddam’, noemde hij een ‘vriend’. De brutaliteit van deze man leidde tot de aangroei van ISIS. Biden was altijd een vurig verdediger van het gebruik van drones en ‘Special Operations’ in plaats van troepen ter plaatse. Over de NAVO-bombardementen in Lybië zei hij dit: “Wij hebben geen enkel leven verloren. Dit is een voorbode van hoe we moeten omgaan met de wereld in de toekomst.”

Een andere ‘vriend’ van Biden was Oekraïens president Petro Poroshenko, die er geen bezwaar tegen had dat neonazi’s in zijn regeringscoalitie zaten in Kiev.

… die voor een klassiek kabinet zal kiezen …

Biden is tijdens het schrijven van dit artikel druk bezig met het samenstellen van zijn regeringskabinet. Wat volgt is speculatief en beperkt tot wat al min of meer in de sterren geschreven staat.

Here's Biden in the same speech attacking Bush 41 for cutting back on border security, saying we need more border & immigration controls to stop drugs. He also demands the U.S. military go strike "drug lords" in the countries where they live: no safe haven for "narco-terrorists"! pic.twitter.com/cnuGgnKHgU

— Glenn Greenwald (@ggreenwald) January 22, 2019

Noot van de redactie bij deze tweets: In diezelfde toespraak van 1989 viel Joe Biden president Bush senior aan voor zijn ‘gebrek aan inspanningen’ voor meer grensbeveiliging en meer grenscontroles. Bovendien eiste hij dat het leger in andere landen ‘drug lords’ zou vermoorden, zonder rekening te houden met de soevereiniteit van die landen.

De grootste kanshebber om Secretary of State (= minister van buitenlandse zaken) te worden is Susan Rice. Zij was nationaal veiligheidsadviseur onder Obama. Samen met Hillary Clinton en Samantha Power (voormalig VS-ambassadeur bij de VN, Power is inderdaad haar familienaam) en binnenkort Kamala Harris als vice-president behoort zij tot een kring van militaristische haviken in het Democratisch establishment.

Rice krijgt waarschijnlijk het gezelschap van Michèle Flournoy als minister van Defensie. Andere namen die vallen zijn Chris Murphy, Ro Khanna, Chris Coons en Anthony Blinken (ooit nog ambassadeur in Brussel geweest). Ze maken minder kans maar mogen ook niet uitgesloten worden.

In ieder geval wordt de regering Biden diverser qua gender en kleur dan ooit tevoren – met politici die verder buiten hun uiterlijke kenmerken volledig binnen het traditionele plaatje passen. Susan Rice portretteert zich als een hevig bestrijder van schendingen van de mensenrechten, waar ze ook uitvoerig over heeft geschreven.

Dat klopt. Gedeeltelijk. Haar ijver om zware schendingen van de mensenrechten in vijandige staten aan te klagen is recht evenredig met haar inzet om dezelfde schendingen van de mensenrechten door de VS en door bondgenoten goed te praten, te verdraaien, te minimaliseren of gewoon te verzwijgen.

UPDATE 14 november: Biden heeft Cecilia Muñoz toegevoegd aan zijn team. Zij was topadviseur voor migratie van president Obama en keurde de scheiding van gearresteerde familieleden goed. Trump was immers niet de eerste president om kinderen van hun ouders te scheiden. Hij zette hetzelfde beleid als zijn voorganger verder, met meer ijver en directe woorden, niet met de omfloerste retoriek van Obama.

… maar met iets zit wat Obama niet had: links verzet in de partij én overtuigd activisme

De ‘squad’ van Alexandria Ocasio-Cortez (AOC), Ilhan Omar, Rashida Tlaib en Ayanna Presley, komt versterkt uit de verkiezingen met nog hogere percentages in hun kiesdistrict dan twee jaar geleden (voor het Huis zijn de mandaten slechts twee jaar, voor de Senaat zes) en drie nieuwe squad-leden.

Het zal een buitenstaander vreemd lijken dat Democraat Biden zoveel stemmen wint, terwijl tegelijkertijd de Democratische meerderheid in het Huis van Afgevaardigden kleiner wordt. Het fenomeen van op verschillende partijen te stemmen tijdens dezelfde verkiezingen is nochtans niet uitzonderlijk, ook in de EU en in België gebeurt het.

Amerikanen stemmen voor het Huis en voor lagere verkiezingen veel meer op personen dan op partijen. Er zijn wel degelijk Republikeinse kiezers die hun neus ophalen voor Trump maar wel voor hun Republikeins Congreslid stemmen en net zo zijn er wel degelijk Democraten die voor het Huis toch op een Republikein stemmen.

De rechtervleugel van het Democratisch establishment was er na de verkiezingen als de kippen bij om de gekrompen meerderheid in het Huis van Afgevaardigden te wijten aan de ‘divisive’ progressieve slogans van de ‘squad‘. Rashida Tlaib en AOC bewezen snel het tegendeel.

De vier leden van de ‘squad’ hadden aangeboden om campagne te voeren in 25 swing kiesdistricten (met een nipte Democratische minderheid/meerderheid). Twintig daarvan weigerden categoriek. De vijf anderen – niet toevallig voorstanders van het plan van Bernie Sanders voor openbare gezondheidszorg Medicare For All (M4A) en van de Green New Deal van AOC  – deden dat wel en werden allen herverkozen. De 20 anderen verloren hun zetel (of haalden hun eerste zetel niet). De twintig verliezers waren allen tegenstander van de Green New Deal en van M4A.

Desondanks hebben Bernie Sanders en de ‘squad‘ heel loyaal campagne gevoerd voor Biden. Hij moet echter niet rekenen op een zachte overgang. Zij gaven al dertien aanbevelingen voor de regeringsploeg aan Biden.

Hun kandidaten zijn onder andere Deb Haaland (tevens een van de 3 Native American vrouwen in het parlement) voor Binnenlandse Zaken, Elizabeth Warren voor financiën, Keith Ellison voor Justitie, Bernie Sanders voor Arbeid en Rashida Tlaib voor Sociale Huisvesting. Bernie Sanders heeft tevens al een volledige agenda voor de eerste honderd dagen klaar, met een stimuleringsplan van investeringen in openbare infrastructuur en onderwijs.

Bovendien zal Biden worden geconfronteerd met een buitenparlementaire oppositie van talrijke bewegingen, Black Lives Matter, de bewegingen voor 15 dollar minimumloon, MeToo, de klimaatbeweging, de vredesbeweging, de acties tegen fracking en het verzet tegen pijpleidingen voor fossiele brandstoffen en Defund The Police.

Obama, de briljante redenaar en charismatische meester in perceptie, kon al deze bewegingen nog sussend deactiveren. Dat Biden maar een matig redenaar is, vormt niet eens zijn grootste probleem. Over zijn persoon koesteren al deze bewegingen geen enkele illusie. Van hen mag Biden dus stevige buitenparlementaire actie verwachten.

Trump heeft een strategie tot 20 januari 2021

President Trump weigert ondertussen nog steeds zijn nederlaag te erkennen. In de mainstream wordt daarbij de nadruk gelegd op zijn narcistische persoonlijkheid. Dat zal zeker wel enigszins meespelen. Trump – en vooral zijn trouwe entourage – volgen echter een strategie om die onvermijdelijke nederlaag in te zetten voor de komende vier jaar.

Minister van Buitenlandse Zaken Pompeo en minister van Justitie Barr zijn Trumps meest loyale getrouwen. Pompeo stelt dat er een ‘smooth transition‘ komt naar de volgende president – Donald Trump – en kondigt een internationale tournee aan om dat idee te promoten. Waarnemers wijzen er wel op dat zijn aangekondigde reizen in feite reeds lang gepland waren. Barr heeft alle gerechtelijke diensten laten weten dat elke klacht tegen verkiezingsfraude ontvankelijk moet worden verklaard.

De weigering om de nederlaag te erkennen en de tientallen rechtszaken – zonder enig concreet bewijs – dienen echter een ander doel dan de nederlaag te voorkomen. De Republikeinen rond Trump zijn van plan de komende vier jaar president Biden te delegitimeren. In dit kader past ook de beslissing van Trump, tegen alle tradities in, om elke samenwerking van de federale overheidsdiensten met het team van Biden te verbieden.

Er worden nog altijd geen briefings toegelaten. Het Biden-team mag geen vergaderruimtes gebruiken, zolang Emily Murphy, baas van de General Services Administration (en Trump-getrouwe) daarvoor haar toestemming niet geeft. Biden krijgt geen toegang tot de briefings van de president over de nationale veiligheid. Het overheidsagentschap voor ontwikkelingssamenwerking USAID en de overheidsdienst voor oud-militairen Department of Veteran Affairs weigeren eveneens elke samenwerking “zolang de winnaar niet bekend is”.

Hiermee ligt naast het verkiezingssysteem nog een ander disfunctioneel kenmerk van het VS-politiek systeem op tafel. Het duurt meer dan twee maand voor een winnaar de macht overneemt. De verliezende president behoudt samen met het oude Congres tot 2 januari zijn volledige bevoegdheid. Het grootste gevaar op buitenlands vlak ligt daarbij in Iran. Het mag niet worden uitgesloten dat Trump alsnog een oorlog tegen Iran begint, waar Biden zeer moeilijk kan op terugkomen.

Bovendien, ook al is Biden voorstander van het herstel van het kernakkoord met Iran, zomaar terug toetreden tot dit verdrag is niet zo eenvoudig als terug toetreden tot het Klimaatakkoord van Parijs. Alle andere vijf partijen in het akkoord met Iran hebben het akkoord nooit opgezegd. Biden kan dit verdrag dus niet heronderhandelen. Om terug toe te treden zou Biden openlijk moeten toegeven dat de argumenten voor het verlaten van het akkoord fout waren.

En dan is er nog een andere factor die meespeelt. Het Trumpisme is verre van verslagen …

72 miljoen versus 77 miljoen, maar er is nog dat derde getal …

In totaal hebben 72.159.215 Amerikanen voor Trump gestemd en 77.083.679 voor Joe Biden (cijfers 11 november). Die precieze getallen zijn om twee redenen misleidend. Eerst en vooral is een exacte stemmentelling in de VS problematisch, maar de trend is wel onmiskenbaar pro-Biden. Biden behaalt daarmee het historisch hoogste cijfer ooit behaald door een presidentskandidaat, maar Trump behaalt tegelijk wel het tweede hoogste cijfer ooit …

Bovendien, samen zijn dit 149.242.894 geldig uitgebrachte stemmen. Er wonen ongeveer 331 miljoen mensen in de VS (cijfers begin 2020). Dat zijn niet allemaal mogelijke kiezers – kinderen, bepaalde (ex)gevangenen (waarvan er miljoenen zijn) en buitenlanders met verblijfsvergunning hebben geen stemrecht. Inwoners zonder wettelijke verblijfsstatus zijn daar deels in opgenomen, maar ook zij hebben evenmin stemrecht.

Het is in de VS nog altijd moeilijk om exact te weten hoeveel burgers stemrecht hebben. Cijfers zijn er altijd benaderend. Volgens de overheidsdienst Current Population Survey van 2016 (de laatst beschikbare) hadden 70,3 procent van alle 224 miljoen burgers met stemrecht zich ook effectief geregistreerd als kiezer en 61,4 procent van alle burgers ging effectief stemmen.

Ongeveer 9 procent van de geregistreerde kiezers ging dus toch niet stemmen. Cijfers voor 2020 zullen weliswaar hoger liggen, maar in ieder geval blijft het een prangende vaststelling: ongeveer 30 procent van alle burgers in de VS met stemrecht gaan nooit stemmen, ook nu niet.

Inderdaad, ongeveer 75 miljoen stemgerechtigde Amerikaanse burgers gaan nooit stemmen. Zij nemen niet deel aan betogingen, linkse of rechtse, kijken niet naar het nieuws (zelfs niet naar Fox News), lezen geen krant en zijn nauwelijks actief op sociale media. Waar zij voor staan, links of rechts, is amper geweten (en het interesseert de twee machtspartijen ook niet).

Daar zullen onvermijdelijk ook veel racisten tussen zitten. In een land met een historisch racistisch verleden met slavernij is dat onvermijdelijk. Het potentieel voor nog meer Trumpisme is onder dit deel van de bevolking bij gebrek aan een progressief alternatief dus zeer groot.

Men kan er immers niet naast kijken: 72 miljoen Amerikanen hebben wel degelijk voor Trump gestemd – 10 miljoen meer dan in 2016. Dat is een stevige sociale basis om door te gaan. Of Trump persoonlijk al vooruitkijkt naar 2024 is hier niet zo belangrijk.

Wat telt is hoe zijn entourage hem coacht of zonder hem doorgaat. Wat zij doen is hun achterban voorbereiden op vier jaar activisme om president Biden te delegitimeren. Hun weigering om de nederlaag toe te geven, hun vasthouden aan tientallen rechtszaken is een onderdeel van die strategie.

Zij beschikken daarvoor over een solide blok van meer dan 70 miljoen kiezers die voor hen het vuile werk willen doen. Die basis heeft een voldoende lage basis aan elementaire kennis – ondermeer dankzij het abominabele niveau van het openbaar onderwijs in de VS – om de overduidelijke leugens van Trump en zijn acolieten te geloven.

Zij laten hen tevens toe hun racisme, misogynie, nativisme, homofobie en antisemitisme openlijk te belijden in een verpakking van virulent nationalisme. Zelfs als Trump alsnog zou verdwijnen van het politieke toneel blijft die basis aanwezig. De geruchten dat Trump een eigen mediabedrijf zou oprichten rechts van FoxNews zijn nog voorbarig, maar het is eveneens een reële mogelijkheid

Trump heeft gelijk: er is fraude gepleegd …

Trump blijft er bij dat er fraude werd gepleegd bij de verkiezingen. Hij heeft volledig gelijk. Zijn stelling is echter onvolledig. Bovendien vergist hij zich van dader. De Republikeinse Partij doet het al veertig jaar en houdt zo zijn demografisch slinkend stempotentieel in ‘evenwicht’ (zie Glenn Greenwald in The U.S. Inability To Count Votes is a National Disgrace. And Dangerous).

Voluit hoort Trumps kritiek zo te klinken: “Het verkiezingssysteem van de VS is een internationale schande. Andere grote landen met veel minder middelen kunnen op 24-48 uur alle stemmen tellen bij nationale verkiezingen. Het VS-systeem maakt fraude gewoon te gemakkelijk. Alleen in China, Rusland en de VS worden kiezersregistratie, stembureau’s, telbureau’s beheerd door de politieke partijen (voorbeelden vind je in Hoe Trump de verkiezingen van 2020 ‘won’ … een ‘terugblik’). Je kan de fraudeclaim van Trump dus ook zo formuleren: “Onze fraude werkt niet meer.”

In Georgia kon huidig Republikeins gouverneur Brian Kemp in 2018 nipt winnen van Democratisch tegenkandidaat Stacey Abrams, dankzij de ‘uitzuivering’ van de kiezerslijsten. Die lijsten worden gecontroleerd door de Secretary of State, de hoogste ambtenaar van het overheidsapparaat van de staat. Dat was in 2018 Brian Kemp zelf. Welk ander land laat toe dat een politiek kandidaat als zetelend ambtenaar de verkiezingen controleert waar hij zelf aan deelneemt en beslist wie wel en niet mag gaan stemmen?

De Democraten hebben geen baat (meer) bij fraude

Men kan zich de vraag stellen waarom de Democraten niet hetzelfde doen in de staten waar zij het voor het zeggen hebben. Waar hen dat uitkomt doen ze het ook. Er is echter een puur demografische reden waarom Democraten hier veel minder baat bij hebben. Sinds de Voting Rights Act van president Johnson in 1964 hebben veel meer burgers van etnische minderheden toegang tot het stemhokje. Die stemmen hoofdzakelijk Democratisch. In de huidige omstandigheden de kiezerslijsten ‘uitzuiveren’ is voor de Democraten dus contraproductief geworden.

Stacey Abrams voert al jaren actie tegen deze praktijk van uitzuivering van de kiezerslijsten in haar staat Georgia en heeft zo talrijke burgers terug op de kiezerslijsten gekregen, waar Joe Biden nu de vruchten van plukte. Vandaar dat zelfs Republikeins gouverneur Brian Kemp het stijgend aantal Democratische kiezers niet meer kan stoppen (zie Georgia: ‘Stacey Abrams Shill’ Says What We Must Do to prevent Jim Crow from Stealing US Senate).

In ieder geval, wanneer Trump zegt dat er fraude werd gepleegd, mag hij daar aan toevoegen “zoals wij dat altijd doen”. Alleen begint die systemische fraude zijn limieten te bereiken, zoals blijkt in de staat Georgia zelf. Daar komt er een tweede ronde voor 2 zetels van de federale senaat, omdat geen van beide kandidaten de helft heeft behaald (een aantal stemmen gingen telkens naar een derde kandidaat). Dit kan de 51/100 meerderheid in de Senaat doen kantelen.

Meerderheid in de Senaat

Maar zelfs dan, die ‘meerderheid’ van minimum 51 op 100 zetels voor de Republikeinen is al veertig jaar gebaseerd op een steeds kleiner wordende minderheid van stemmen, omdat het systeem zelf dat zo bedoeld heeft. Kleine landelijke staten als Wyoming hebben net zo goed 2 senatoren als grote staten zoals California. Die kleine staten stemmen overwegend Republikeins.

Voor alle duidelijkheid: de grootste fraude wordt dus gepleegd VOOR de verkiezingen door het uitsluiten van kiezers op de kiezerslijsten. Waarom de Democraten desondanks dit systeem niet willen veranderen?

Een hervorming van het kiessysteem naar normale internationale normen (proportioneel, met automatische en permanente registratie van alle burgers op de kiezerslijsten, verkiezingen op een vrije dag en een degelijk telsysteem dat in alle staten hetzelfde is) opent de weg voor derde partijen. Dit raakt met andere woorden aan het cruciale punt waar Democraten en Republikeinen het nog altijd roerend over eens zijn: géén ‘spoilers’ (= geen andere partijen dan de huidige twee).

Het kan wel degelijk, maar niet zomaar

Samengevat: het enige mogelijke antwoord op deze situatie – een solide basis voor het Trumpisme en een president Biden die zo snel mogelijk terug wil naar de neoliberale ‘normaliteit’ die het ontstaan van het Trumpisme mogelijk maakte – is nog intensiever doorgedreven activisme. De squad van Bernie Sanders en AOC alleen gaat dat niet trekken. Dit moet van de protestbewegingen komen.

Het progressieve activisme van Black Lives Matter, MeToo, de minimum-15-dollar-uurloon-beweging, M4All, Green New Deal, de klimaatactivisten maken zich geen illusies over Biden en zullen onverminderd doorgaan. Biden kan het dan wel openbaar ontkennen, maar hij weet perfect dat zij hem de overwinning hebben bezorgd. Hij is – zonder enig enthousiasme van zijn kant – verplicht met hun eisen rekening te houden. Dat zal echter alleen gebeuren als zij onverminderd doorgaan met hun activisme.

Het kan niet genoeg herhaald worden: democratie is veel meer dan om de zoveel jaar gaan stemmen. De geschiedenis bewijst het overvloedig: zowat alle grote sociale verworvenheden kwamen er vanuit de bevolking, niet vanuit het politieke systeem. Ook vandaag. Het zal verdomd moeilijk worden, maar het kan wel degelijk.

Joe Biden in 1995 tijdens een debat met Bernie Sanders over sociale zekerheid en steun aan afgezwaaide militaire ‘veteranen’: