De Britse organisatie Media Reform Coalition onderzocht de eigendomsstructuur van de media. De concentratie van de media in weinig handen is de voorbije drie jaar nog toegenomen. België heeft geen onderzoeksinstellingen als de MRC, maar er is geen enkele reden om te twijfelen dat dezelfde evolutie hier eveneens doorgaat. Stemmen die tegen de status quo ingaan worden doelbewust gemarginaliseerd, ginder en hier.

Het Britse platform Media Reform Coalition (MRC) is een samenwerkingsverband tussen een aantal organisaties, zoals de vakbond National Union of Journalists (NUJ), de London School of Economics (LSE), Bournemouth University, The Bureau of Investigative Journalism en andere (zie de volledige lijst hier).

Zij ijveren samen voor pluralisme in de media, ethische journalistiek en voor de bescherming van onderzoeks- en lokale journalistiek. Daarbij focussen zij op eigendoms- en controlestructuren, het statuut van de openbare media, de toekomst van onafhankelijke journalistiek en vrijheid van het internet. De MRC publiceert regelmatig rapporten over zijn onderzoekswerk.

Recent verscheen hun rapport Who Owns the UK Media?, het vierde over eigendomsstructuren van de media in Groot-Brittannië sinds 2019. De concentratie van de media in steeds minder handen gaat onverminderd door en is de voorbije jaren zelfs versneld.

“Endemisch probleem van eigendomsconcentratie”

Volgens de MRC is er sprake van een “endemisch probleem” van geconcentreerde eigendom over alle Britse media:

• slechts drie bedrijven – DMG Media, News UK en Reach – domineren 90 procent van alle kranten, nationaal en lokaal samen; in 2019 was dat cijfer noch 83 procent. Deze drie bedrijven hebben een enorme macht om de agenda te bepalen voor de rest van de krantenwereld;
• 83 procent van alle lokale kranten worden gecontroleerd door zes bedrijven, (de drie grootste zijn Newsquest, Reach en JPI Media);
• Facebook controleert drie van de vijf grootste sociale media die in Groot-Brittannië worden gebruikt om online toegang te krijgen tot nieuws;
• twee bedrijven – Bauer Radio en Global Radio – bezitten 70 procent van alle 279 lokale analoge radiozenders, een toename van 20 procent sinds 2018.

Deze concentratie is geen natuurlijk fenomeen maar een doelbewust en politiek gestuurd streven. Grote bedrijven willen met de overname van kleinere concurrenten hun marktdominantie verzekeren en vinden daarvoor ruime steun bij de Conservatieve Partij van Boris Johnson en bij de rechtervleugel van Labour onder partijvoorzitter Keir Starmer.

De mediaregulatoren van de Britse overheid Ofcom en Competitions and Markets Authority zagen geen enkel bezwaar tegen de overnames en samensmeltingen van de voorbije jaren, waardoor de grootste bedrijven hun overwicht ongehinderd zagen toenemen. Met andere woorden, deze evolutie is het gevolg van politieke keuzes door de regering.

Oncontroleerbare filters

Amazon, Apple en Facebook hebben volgens de MRC een voor de pluraliteit van de media ongezond overwicht, omdat zij kunnen fungeren als oncontroleerbare filters van welk nieuws de lezer-kijker-luisteraar bereikt.

Hoewel in Groot-Brittannië heel wat alternatieve onafhankelijke media actief zijn die een inhoudelijk tegengewicht bieden tegen de mainstream, is hun bereik slechts “minuscuul” in verhouding tot de cijfers van de grote mediabedrijven. De kranten The Sun, The Times en Times Radio plannen bovendien de lancering van eigen nieuwszenders, waarmee het overwicht van conservatieve status quo inhoud nog zal vergroten.

“Deze concentratie creëert voorwaarden waaronder rijke individuen en organisaties enorme politieke en economische macht kunnen samenvoegen. Zo vervormen zij het medialandschap om hun persoonlijke standpunten door te drukken.”

In België bestaat noch in het Nederlandstalig noch in het Franstalig landsgedeelte enige onderzoeksinstelling die de media kritisch onderzoekt zoals de Britse MRC. Dezelfde fenomenen van eigendomsconcentratie en ideologische verenging van wat als ‘nieuws’ wordt aangeboden komen hier echter eveneens voor.

Als om de pertinentie van dit onderzoek te bevestigen, wordt dit rapport net als dat van andere mediawatchdogs compleet genegeerd door de Britse media. De weigering van de grote media om kritisch over zichzelf te schrijven is van alle tijden. Nooit echter was de concentratie zo groot als nu. Dit rapport is geen topic voor frontpagina’s of hoofdpunten op het avondnieuws.

Amerikaans acteur Denzel Washington vatte het probleem van de hedendaagse media als volgt samen: “Wie het nieuws niet volgt is niet geïnformeerd, wie het nieuws wel volgt, is verkeerd geïnformeerd.”