Tot eind januari 2022 focust pop-up boekenwinkel ‘Ici Sont Les Lions’ in de Brusselse Hoogstraat op fictie en non-fictie van en/of over de strijd voor gelijke rechten van de zwarte wereldbevolking. Geen internetsearch kan het pure genot van een bezoek aan een goed voorziene boekenwinkel vervangen. Mijn ontdekking: The Black Panther Party – A Graphic Novel History.

De Brusselse Marollen hebben de voorbije decennia veel van hun authentieke charme verloren door de gesel van gentrificatie, terwijl de verarming zich naar andere oorden verplaatste. Toch blijft deze Brusselse wijk in de schaduw van het Justitiepaleis een ontdekkingswandeling waard.

Wie de tijd neemt om rond het Vossenplein en straten rond de Hoogstraat te wandelen slaat best de talrijke antiekwinkels over. Hier en daar vind je een pareltje van het nieuwe, bruisend diverse Brussel, zoals het kleine Libanese restaurant Zeitoun in de Spoormakersstraat of de Arabische boekenwinkel-café Lagrange Points in de Huidevettersstraat 114, met onder meer de boeken van Ludo De Brabander over Turkije en de Koerden en Franse vertalingen van Ludo De Witte.

In de Hoogstraat 180 huist tot 31 januari 2022 de kleine boekhandel Ici Sont Les Lions. Ondanks de beperkte ruimte ligt er een ruim aanbod aan fictie en non-fictie – zie de foto’s hieronder.

Vooral Franstalige boeken, maar ook een uitgebreide selectie Engelstalig werk, naast Spaans, Italiaans, Portugees en Nederlands. Tussen de Franstalige selectie ook de boeken van Ludo De Witte over Patrice Lumumba en Louis Rwagasore, de eerste premier van onafhankelijk Burundi, die na amper 14 dagen werd vermoord onder het goedkeurend oog van de Belgische regering.

The Black Panther Party

Bekende en minder bekende auteurs, teveel om hier op te noemen. Mijn oog viel op de gloednieuwe publicatie The Black Panther Party – A Graphic Novel History van journalist, scenarist en auteur van stripverhalen David F. Walker en illustrator en kunstenaar Marcus Kwame Anderson (de subtitel is een niet vertaalbare woordspeling, a novel = een roman, een novelle, a novel history = een nieuwe, originele geschiedenis).

De auteurs van deze grafische novelle zijn niet over een nacht ijs gegaan. Ze besteden veel aandacht aan de voorgeschiedenis, essentieel om het gewelddadige karakter van het zwarte verzet tegen de discriminatie, tegen het politiegeweld te begrijpen. Hier liggen de wortels van Black Lives Matter.

Het valt moeilijk in te denken wanneer je ziet hoe gevaarlijk het nog altijd is voor een zwarte Amerikaan (of andere etnische minderheden) om door de politie aangehouden te worden. De brute politiemoord op George Floyd leidde wereldwijd tot een nieuwe beweging die zich uitbreidde tot de strijd voor dekolonisering.

In de jaren 1950-1960 was het echter nog erger dan nu, met dat verschil dat de media er toen nul aandacht voor hadden, tenzij om in achterkolommen te verwijzen naar het al dan niet verzonnen misdadige gedrag van het slachtoffer – het slachtoffer, niet de dader.

De Black Panthers van Oakland, California, waren overigens niet de eersten. Anderen waren hen reeds voorafgegaan. Zij waren het echter wel die de strijd voor gelijke burgerrechten op de beeldbuis bij de Amerikanen thuis brachten. Zij legden zich niet neer bij de preken van andere leiders voor geweldloos protest.

Aan de top van de Amerikaanse politiek had men vrij snel door hoe ‘gevaarlijk’ het potentieel van deze nieuwe beweging was. De Black Panthers waren het grootste slachtoffer van geheime ondermijningsoperaties van het FBI, de nationale veiligheidsdienst (dwz. de veiligheid van de machthebbers), dat het project COINTELPRO (Counter Intelligence Program) op poten zetten om elke vorm van dissidentie in de VS in de kiem te smoren.

Het is niet ONDANKS het feit dat de Black Panthers gratis schoolmaaltijden organiseerden, gevaarlijke kruispunten zonder degelijke oversteek voor schoolkinderen bewaakten of eigen scholen oprichten dat ze zo brutaal werden vervolgd maar OMDAT ze dat deden. Politieke emancipatie en collectieve organisatie van de arme zwarte bevolking was hét gevaar.

Géén werk van één fanaticus

Vandaag is het bon ton in de mainstream media om die politieke repressie weg te zetten als het werk van één eenzame fanaticus, J. Edgar Hoover, grote baas van het FBI. Deze man kon echter slechts doen wat hij deed omdat hij de volledige goedkeuring had van de toenmalige machthebbers.

Wat opvalt bij het lezen van dit boek is hoe jong de oprichters en de leden van de Black Panther Party wel waren, hun geboortejaren variëren grotendeels van 1944 tot 1954. Dit zijn vandaag 60- en 70-plussers.

De auteurs vertellen een vrij nuchter verhaal en geven ruimte aan de goede én de slechte kanten van de beweging en hun leiders.

Die leiders werden zwaar aangepakt met wat nu ‘lawfare’ wordt genoemd – gebruik maken van gerechtelijke procedures, voorlopige hechtenis, hoge borgsommen met drie doelstellingen: de leiders verlammen en de beweging zo onthoofden, de beweging als gevaarlijk portretteren bij de witte middenklasse (wat met de massamedia perfect lukte)  en nieuwe aspirant-leden afschrikken.

De meeste rechtszaken eindigden in vrijspraak wegens gebrek aan bewijzen of flagrante bewijzen van onschuld. Ondertussen hadden de betrokkenen meerdere jaren in voorhechtenis en tonnen geld verloren aan gerechtskosten. Het FBI en lokale politie-eenheden wisten meestal bij voorbaat hoe flinterdun hun zaken waren, maar dat kon de pret niet deren.

Fred Hampton

In een aantal gevallen lukte het echter wonderwel. Geronimo Pratt zat 27 jaar in de cel voor moord op een politieagent, terwijl de betrokken speurders reeds voor het proces al wisten dat Pratt niet eens in de stad was toen de feiten zich voordeden. Het kostte Pratt 27 jaar tot 1997 om vrijspraak te verkrijgen. Nog andere leiders werden in meer dan verdachte omstandigheden vermoord, zoals Fred Hampton.

Wie denkt dat het allemaal ver verleden tijd is, besef dat er op dit ogenblik meer dan 45 jaar later nog steeds negentien (!) Black Panthers op een vrijspraak wachten. acht anderen zijn in de gevangenis overleden (de meest bekende zwarte politieke gevangene in de VS is geen Black Panther, Mumia Abu-Jamal was slechts twee jaar lid tot 1970 en werd in 1981 aangehouden voor moord op een politieagent).

Black Lives Matter is ontstaan uit de as van de Black Panthers. Zij waren zeker niet de enige – en niet eens de grootste – organisatie die de strijd voor gelijke burgerrechten van de voorpagina’s naar de vergaderzalen van het Congres bracht. Zij blijven jonge African-Americans inspireren.

Over de Black Panthers zijn heel wat boeken geschreven en films gedraaid, niet altijd van degelijke kwaliteit, soms ronduit vooringenomen, oppervlakkig en ongedocumenteerd, gebaseerd op vooroordelen. In de bibliografie achteraan dit boek vind je een selectie boeken met degelijke achtergrondinformatie. Voor wie hun geschiedenis nog niet kende, heb je hier je eerste referentieboek.

 

. The Black Panther Party – A Graphic Novel History. Ten Speed Press, New York, 2021, 184 pp. ISBN 978 1984 8577 05